Tutuklama emri İrlanda, Belçika, Fransa, Slovenya, Danimarka, Hollanda, Finlandiya, İsveç, İsviçre, Portekiz, İspanya, Norveç, Litvanya, Estonya ve Lihtenştayn dahil birçok ülke tarafından yerine getirilecek.

Avrupa ülkelerinin birçoğu Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant hakkında çıkardığı tutuklama kararı uygulayacakları yönünde görüş bildirdi.

UCM’nin 21 Kasım’da “Gazze’de işlenen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlardan ötürü” Netanyahu ve Gallant hakkında tutuklama kararını duyurmasının ardından birçok Avrupa ülkesi, mahkemenin emrine koşulsuz uyacaklarını açıklarken bazı Avrupa ülkeleri ise kararı eleştirdi ve belirsiz bir yaklaşım gösterdi.

Borrell’den mahkeme kararına uyulması çağrısı

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, tutuklama emrine destek vermeyen ülkelere tepki göstererek karara uymaları için çağrı yaptı. Borrell, “Bu, siyasi bir karar değil bir mahkeme kararıdır. AB üye ülkelerinin güçlü desteğiyle oluşturulmuş uluslararası bir mahkemenin kararı. Kararları da yasal ve bağlayıcıdır. Seç ve uygula diye bir durum olamaz. Yapılan tehditler de kabul edilemez” dedi.

Gazze’nin dünyadaki cehennem haline geldiğine dikkati çeken Borrell, “Manipülasyon ve dezenformasyon zihinleri zehirler. Nefret algoritması, barış algoritmasından daha karlıdır” değerlendirmesinde bulundu.

İrlanda, Belçika, Fransa, Slovenya, Danimarka, Hollanda, Finlandiya, İsveç, Portekiz, İspanya, Norveç ve Lihtenştayn gibi ülkeler, UCM’nin kararına saygı duyulması gerektiğini belirterek tutuklama emrine uyacaklarını duyurdu.

İrlanda Başbakanı Simon Harris, “İrlanda, UCM’nin üstlendiği role saygı duymaktadır. Mahkemenin hayati çalışmalarını yürütmesine destek verecek pozisyonda olan herkes de acilen böyle yapmalı” açıklamasında bulundu.

Hollanda Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp de Netanyahu’nun Hollanda’ya geldiğinde tutuklanacağını ifade ederek, “Hollanda, Netanyahu ile artık zorunlu olmayan temaslar kurmayacak. Hollanda’nın UCM’nin Roma Statüsü’ne uyması mecburidir” dedi.

Belçika Başbakan Yardımcısı Petra De Sutter ise “Avrupa, (karara) uymalı, ekonomik yaptırımlar uygulamalı, İsrail ile Ortaklık Anlaşması’nı askıya almalı ve bu tutuklama emirlerini desteklemeli. Savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar cezasız kalamaz.” ifadelerini kullandı.

Belçika Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Florinda Baleci, “Belçika, uluslararası hukuka saygıyı ve UCM’nin bağımsız çalışmasını tam olarak destekliyor. Bu nedenle mahkeme tarafından tutuklama emri altında olan herhangi bir kişi Belçika topraklarındaysa Belçika makamları, Roma Statüsü kapsamındaki yükümlülüklerine uyacaktır.” şeklinde konuştu.

İspanya Başbakan Yardımcısı ve Çalışma ve Sosyal Ekonomi Bakanı Yolanda Diaz, “Daima adaletin ve uluslararası hukukun yanındayız. Filistin halkına yönelik soykırım cezasız kalamaz” ifadelerini kullandı.

Slovenya Başbakanı Robert Golob, Netanyahu ve Gallant hakkındaki tutuklama kararına ülkesinin tamamen uyacağını bildirdi.

Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noel Barrot, UCM’nin İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu hakkında çıkardığı tutuklama emrine ilişkin, “Fransa’nın uluslararası hukuku uygulayacağını” belirtti. Barrot, France 3 kanalında katıldığı programda, “Fransa, uluslararası adalete ve onun bağımsızlığına bağlıdır. En başından bu yana ‘İsrail’in uluslararası hukuka saygı çerçevesinde kendini savunma hakkı vardır.’ diyor muyuz? Ve her seferinde İsrail uluslararası hukuku ihlal ediyor, insanların yardımlara erişimini engelleyerek, sivilleri bombalayarak, zorla yerinden ederek, Batı Şeria’da koloniler kurarak. Bunları şiddetle kınadık” ifadelerini kullandı.

Barrot, “Netanyahu, Fransa’ya gelirse tutuklanacak yani” sorusunu “Fransa, her zaman uluslararası hukuku uygulayacak” diyerek yanıtladı.

İngiltere Başbakanlık Ofisi Sözcüsü ise tutuklama emirleri hakkında yorum yapmayı reddetti ancak hükümetin “yasal yükümlülüklerini yerine getireceğini” belirtti.

İtalya Savunma Bakanı Guido Crosetto, “Kararın yanlış olduğuna inanıyorum ama UCM’ye taraf olduğumuz için Netanyahu ve Gallant İtalya’ya gelirlerse onları tutuklamak zorunda kalırız. Bu, siyasi bir karar değil uluslararası bir mevzuatın uygulanmasıdır” açıklamasında bulundu. Dışişleri Bakanı Antonio Tajani ise “Mahkemenin siyasi değil hukuki bir rol oynaması gerektiğini her zaman hatırlayarak UCM’yi destekliyoruz. Müttefiklerimizle birlikte ne olacağını ve ne yapacağımızı, nasıl davranmamız gerektiğini değerlendireceğiz.” ifadelerini kullandı.

Norveç de UCM’nin Netanyahu ve Gallant hakkında çıkardığı tutuklama emrine uyacağının sinyalini verdi. Dışişleri Bakanı Espen Barth Eide, yaptığı açıklamada, “UCM, Netanyahu, Gallant ve Deif için tutuklama emri çıkardı. UCM, ciddi suçlar için hesap verilmesinin güvence altına alınmasında hayati rol oynuyor” değerlendirmesinde bulundu.

İsveç Dışişleri Bakanı Maria Malmer Stenergard, ülkesi ve AB’nin UCM’nin önemli çalışmasıyla bağımsızlık ve bütünlüğünün korunmasını desteklediğini vurgulayarak Netanyahu ve Gallant hakkındaki tutuklama emirleri konusunda İsveç kolluk yetkililerinin karar vereceğini bildirdi.

Litvanya Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada “Mahkemenin kararı, üye ülkeler için bağlayıcıdır. Tutuklama emri verildiğinde UCM’nin Roma Statüsü’ne taraf olan tüm ülkeler buna uymakla yükümlüdür.” ifadeleri kullanıldı.

Estonya Dışişleri Bakanı Margus Tsahkna da X mesajında, “Estonya, taraf olduğu UCM’nin tutuklama emirlerini not ediyor. Uluslararası hukuka ve kurallara dayalı uluslararası düzenin muhafazası bizim için önemlidir” değerlendirmesinde bulundu.

Çekya Başbakanı Petr Fiala, UCM’nin kararını “talihsizlik” olarak nitelendirirken Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Daniel Drake, “Çekya, uluslararası yasal taahhütlerine bağlıdır ve bağlı kalmaya devam edecektir. Uluslararası tutuklama kararları savcılık ve polisin yetkisindedir. Biz bir hukuk devletiyiz ve bu (tutuklama kararları) siyasi bir karar değil.” ifadelerini kullandı.

Avusturya Dışişleri Bakanı Alexander Schallenberg, X mesajında, UCM’nin Netanyahu ve Gallant hakkında tutuklama kararı vermesinin mahkemenin güvenilirliğine zarar verdiğini iddia ederek uluslararası hukukun müzakerelere açık olmadığını ve her yerde uygulanmasının gerektiğini vurguladı.

Almanya, ne anlama geldiğini inceliyor

Gazze’de soykırım suçu işlemeye devam ederken İsrail’e kayıtsız şartsız destek vermeyi sürdüren ülkelerden Almanya’nın Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, tutuklama kararının ülkesinde uygulama açısından ne anlama geldiğinin incelendiğini söyledi. Alman Hükümet Sözcüsü Steffen Hebestreit ise “Almanya’da bu temelde tutuklama yapılabileceğini hayal etmek zor” mesajını verdi.

Macaristan Başbakanı Viktor Orban, UCM’nin kararıyla yüzleşmek gerektiğini ileri sürerek, “Bu nedenle, İsrail Başbakanı Netanyahu’yu Macaristan’a davet edeceğim. Gelmesi durumunda UCM’nin kararının burada hiçbir etkisinin olmayacağı ve içerdiği şartlara da uymayacağımızın garantisini kendisine vereceğim” açıklamasında bulundu.

Macaristan Dışişleri ve Ticaret Bakanı Peter Szijjarto da sosyal medya hesabı üzerinden kararı “utanç verici ve saçma” bulduğunu belirtti.

Bu arada, Polonya ve Yunanistan’dan yetkililer, UCM’nin kararına ilişkin henüz yorumda bulunmadı.

UCM’ye taraf ülkeler tutuklamakla yükümlü

UCM’nin çıkardığı tutuklama emirlerinin uygulanması, mahkemenin kurucu anlaşması olan Roma Statüsü’nün 86. ve 87. maddeleri gereğince taraf ülkelerin yükümlülüğünde bulunuyor.

Statünün 89. maddesi uyarınca Netanyahu ve Gallant’ın, UCM’ye taraf herhangi bir ülkeye seyahati durumunda, o ülkenin yetkili makamlarının kendilerini tutuklayıp Lahey’deki mahkemeye teslim etmesi gerekiyor.

Mahkemenin daha önce çıkardığı tutuklama emirlerinin uygulanmasında zaman zaman zorluklar yaşandı. Sudan’ın eski lideri Ömer el-Beşir hakkındaki tutuklama emri Güney Afrika ve Ürdün tarafından, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin hakkındaki emir ise Moğolistan tarafından uygulanmadı.

Bununla birlikte tutuklama emirleri, şüphelilerin seyahat özgürlüğünü pratikte kısıtlıyor. Nitekim Putin, hakkındaki tutuklama emri nedeniyle BRICS Zirvesi için Güney Afrika’ya gitmekten kaçınmıştı.

Netanyahu ve Gallant’ın da Avrupa Birliği’ne üye tüm ülkelerle birlikte Japonya, Kanada, Meksika, Avustralya, Yeni Zelanda, ve İngiltere, Orta ve Güney Amerika ülkelerinin tamamına yakını ve Afrika ülkelerinin çoğunluğu dahil UCM’ye üye 124 ülkeye seyahat etmekten kaçınmak zorunda kalacağı belirtiliyor.

Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Noël Barrot, Ukrayna’ya verilen desteğin kısıtlanmaması gerektiğini ve Fransa’nın “kırmızı çizgi” belirlemeyeceğini açıkladı.

Fransa Dışişleri Bakanı, BBC’ye verdiği mülakatta, Ukrayna’ya verilen destek konusunda herhangi bir “kırmızı çizgi” bulunmadığını belirtti.

Jean-Noël Barrot, Ukrayna’nın “meşru müdafaa” kapsamında Fransız yapımı uzun menzilli füzeleri Rusya’ya karşı kullanabileceğini ifade etti ancak Fransız silahlarının kullanılıp kullanılmadığını doğrulamadı.

Barrot, “Prensip belirlendi. Devlet Başkanı Zelenskiy’e verdiğimiz mesajlar olumlu karşılandı,” ifadelerini kullandı.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, yılın başlarında ülkesinin füzelerinin Rusya’ya yönlendirilebileceğini ima etmişti. Ancak Barrot’nun açıklamaları, ABD ve İngiltere’nin uzun menzilli füzelerinin kullanıma sokulmasından yalnızca birkaç gün sonra geldiği için dikkat çekiyor.

Londra’da İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy ile görüşen Barrot, Batılı müttefiklerin Rusya’ya karşı Ukrayna’ya verilen destekte herhangi bir sınır veya “kırmızı çizgi” koymaması gerektiğini söyledi.

Fransız askerlerinin bu savaşa dahil olup olmayacağı sorusuna ise, “Hiçbir seçeneği dışlamıyoruz,” yanıtını verdi.

Barrot, Ukrayna’yı gerektiği kadar uzun süre destekleyeceklerini vurgulayarak, “Zira güvenliğimiz tehlikede. Rusya ordusu her bir kilometre kare ilerlediğinde tehdit Avrupa’ya bir kilometre kare daha yaklaşıyor,” ifadelerini kullandı.

Barrot ayrıca, Devlet Başkanı Zelenskiy’in NATO’ya katılım çağrısına da değinerek, “NATO üyeliği davetine açığız. Ukrayna’nın dostları ve müttefikleriyle yaptığımız görüşmelerde, tutumlarımızı birbirine yaklaştırmaya çalışıyoruz,” değerlendirmesini yaptı.

Barrot, Batılı ülkelerin savunma harcamalarını artırması gerektiğini de savundu: “Eğer daha fazlasını yapmak istiyorsak daha fazla harcamalıyız. Bu yeni zorluklarla yüzleşmeliyiz.”

Öte yandan Birleşik Krallık hükümetinden bir kaynak, BBC‘ye yaptığı açıklamada yaklaşan kış ve Donald Trump’ın Beyaz Saray’a dönüş ihtimali öncesinde bu dönemi bir “kırılma noktası” olarak tanımladı.

Batılı müttefikler açısından öncelik, mali ve askeri desteği sürdürmek. Başka bir kaynak, “Ukrayna için Avrupa’dan daha fazla kaynak bulmamız gerekiyor. Amerikalı vergi mükelleflerinden bu faturayı ödemelerini bekleyemeyiz,” diye konuştu.

İngiltere’nin Ukrayna ile temmuz ayında imzaladığı, ülkenin uzun vadeli silahlanmasını destekleyecek anlaşma da bu bağlamda önem taşıyor.

Zelenskiy’in NATO üyeliği çağrısı, Ukrayna’nın güvenliği açısından kritik bir çözüm önerisi olarak tartışılıyor. Fakat kanala konuşan başka bir kaynak, müzakerelerin tavizleri de içermesi gerektiğine işaret etti: “Ukrayna pes ederse eline ne geçecek? NATO üyeliği mi?”

İngiltere ve Fransa, Ukrayna’ya asker göndermeyi yeniden gündeme getirdi

İngiltere’nin varlık bakımından lider bankası HSBC, Rusya ve Belarus’tan gelen ödemeleri kabul etmeme kararı aldı.

Reuters‘in aktardığına göre banka, müşterilerine gönderdiği bildiride söz konusu yasağın bireysel müşterileri kapsayacağını ve her iki ülkeden gelecek tüm işlemlere uygulanacağını duyurdu.

HSBC, geçtiğimiz yaz döneminden bu yana Asya ile gerçekleştirilen işlemler için bankanın Hong Kong şubesini kullanan Rus şirketlerine hizmet vermeyi sonlandırmıştı.

Bu kısıtlamalar, Amerikalı yetkililerin Hong Kong’u ziyaret ederek Rusya’ya yaptırıma tabi malların tedarikinin durdurulmasını talep etmelerinin ardından uygulamaya konulmuştu.

Bankanın yeni ödeme yasağının gerekçeleri açıklanmazken, bu kararın, ABD’nin aralarında devlet bankası Gazprombank’ın da bulunduğu 50 Rus bankasını kara listeye alarak Rusya’ya yönelik mali yaptırımları sıkılaştırmasından bir gün sonra gelmesi dikkat çekti.

ABD Hazine Bakanlığı, yaptırımlarla ilgili açıklamasında, global ölçekteki finans kuruluşlarını, Rusya’nın “SWIFT benzeri” sistemi olan Rusya Merkez Bankası Finansal Haberleşme Sistemi (FMS) ile işbirliği yapmaları durumunda karşılaşabilecekleri olası yaptırımlar konusunda uyardı.

Bu yılın yaz aylarından bu yana Avrupa yaptırımları kapsamında bulunan bu sistem hakkında ABD Hazine Bakanlığı, Rusya Merkez Bankası’nın 20 ülkeden bankaların katılım gösterdiğini belirttiği sistemin yaptırım kısıtlamalarını aşmak amacıyla kullanıldığının altını çizdi.

Savaş öncesinde Rusya’da bankacılık alanında faaliyet gösteren bir iştiraki bulunan HSBC’nin ABD makamlarıyla olan ilişkisi oldukça çalkantılı bir geçmişe sahip.

Banka, daha önce Meksika’daki yan kuruluşu üzerinden kara para aklama suçlamasıyla 2 milyar dolar tutarında para cezasına çarptırılmıştı.

HSBC, Mayıs 2022’de Rusya’daki faaliyetlerini sonlandırdığını açıklamış, iki yıl sonra ise Rusya’daki iştirakini Expobank’a devretmişti.

Putin, Avrupa’nın en büyük bankası HSBC’nin Rusya biriminin Rus Expobank’a satılmasına onay verdi