ABD ve Hindistan, Güney Asya ülkesinde bir yarı iletken üretim tesisi kurulması için birlikte çalışma konusunda anlaşmaya vararak Başbakan Narendra Modi’nin ülkedeki üretimi destekleme çabalarına destek verdi.

ABD Başkanı Joe Biden ile Modi arasında cumartesi günü Delaware’de yapılan görüşmenin ardından Beyaz Saray’dan yapılan açıklamaya göre, önerilen tesis kızılötesi, galyum nitrür ve silikon-karbür yarı iletkenler üretecek.

Açıklamaya göre tesisin kurulumu Hindistan Yarı İletken Misyonunun desteğinin yanı sıra Bharat Semi, 3rdiTech ve ABD Uzay Kuvvetleri arasındaki stratejik teknoloji ortaklığı ile mümkün olacak.

Modi son on yılda Hindistan’ı Çin’e alternatif olarak konumlandıracağını defalarca dile getirdi ve ülke üretiminin bir kısmını çekmeye başladı. Bu kapsamda en önemli teknoloji yatırımcıları arasında Apple ve Samsung da yer alıyor.

Bu ayın başlarında Hindistan Teknoloji Bakanı Ashwini Vaishnaw, Güney Asya ülkesinin tüm çip değer zincirini geliştirmeye çalıştığını söyledi. Hindistan on yılın sonuna kadar elektronik sektörünü 500 milyar dolara çıkarmayı hedefliyor.

İki ülke ayrıca Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası aracılığıyla yaklaşık 1 milyar dolar tutarında “Hindistan’ın yerel temiz enerji tedarik zincirinin oluşturulmasını hızlandıracak” projelere fon sağlama çabalarını duyurdu.

Yıllık Quad zirvesi için ABD’yi ziyaret eden Modi, üç günlük gezisinde liderlerle ikili görüşmeler yapıyor, Birleşmiş Milletler Genel Kuruluna da hitap edecek Modi, Hint diasporası ve Amerikan teknoloji endüstrisi yöneticileriyle bir araya geliyor.

Pazar günü Alphabet şirketine ait Google’dan Sundar Pichai, Nvidia’dan Jensen Huang ve Eli Lilly & Co. şirketinden David Ricks ile bir araya gelen Modi, New York Long Island’da Hint diasporasına yönelik bir etkinlikte de konuşma yaptı.

Bir sonraki Quad toplantısının 2025 yılında Hindistan’da yapılması planlanıyor.

G20 ülkeleri, küresel yönetişim kurumlarında kapsamlı reform ihtiyacını kabul ederek, BM, DTÖ ve uluslararası mali yapıda değişiklik çağrısında bulunacak.

Bloomberg‘in taslak bildiriye dayandırdığı haberine göre, G20 ülkeleri Birleşmiş Milletler (BM) ve Dünya Ticaret Örgütü’nde (DTÖ) reform yapılması konusunda mutabakata vardı. Çağrı, önümüzdeki hafta gerçekleşecek birliğin dışişleri bakanları toplantısında gündeme getirilecek.

Ajansın aktardığına göre G20 ülkeleri, yaklaşık 80 yıl önce oluşturulan küresel yönetişim kurumlarını modernize etmek için ilk kez resmi olarak ortak bir çaba gösterme kararı alacak.

Toplantıda açıklanması beklenen taslak bildiride, “Birleşmiş Milletler, Bretton Woods kurumları ve Dünya Ticaret Örgütü’nün acilen reforma ihtiyaç duyduğuna dair artan bir farkındalık var,” ifadesi yer alıyor.

Habere göre bildirdi, G20 tarafından BM, uluslararası mali yapı ve çok taraflı ticaret sistemi olmak üzere üç alanda kabul edilen reformları detaylandırıyor.

Özellikle BM Güvenlik Konseyi’nin üye sayısının artırılması öneriliyor. Uluslararası mali yapı bağlamında G20, yoksullukla mücadele ve küresel sorunların çözümü için gelişmekte olan ülkelere yönelik fonların artırılması çağrısında bulunuyor ve bu ülkelerin karar alma mekanizmalarındaki temsilinin güçlendirilmesi gerektiğini vurguluyor.

Geçen yıl Hindistan’da düzenlenen G20 zirvesinin katılımcıları da DTÖ’de reform yapılması çağrısında bulunmuştu. Bildirgeye göre G20 liderleri, DTÖ’nün ‘tüm işlevlerini iyileştirmek’ ve 2024 yılına kadar ‘tüm üyeler için erişilebilir, kapsamlı ve iyi işleyen bir anlaşmazlık çözüm sistemi’ kurmak için reform ihtiyacını yeniden teyit etmişti.

Daha sonra Hindistan Başbakanı Narendra Modi, G7 toplantısında BM’nin çatışmaları önlemede başarısız olduğu gerekçesiyle reforme edilmesi gerektiğini dile getirmişti. Kremlin ise daha sonra örgütün reformuna ilişkin kararların genel bir mutabakatın ürünü olması gerektiğini vurgulamıştı.

‘Batı merkezli BM artık işlemiyor, çatışmaları çözemiyor, reform şart’

Yunanistan gazetesi Kathimerini’nin edindiği bilgilere göre, ABD yaz aylarında Türkiye’nin Rus S-400 hava savunma sistemlerini satın almasına ilişkin sorunun çözümü için, Türkiye’nin füzeleri kendi topraklarında tutmasına resmen izin verecek fakat esasen kontrolünü ABD’ye devredecek ayrıntılı bir teklif sundu.

Daha önce bilinenden daha ileri bir aşamada olduğu anlaşılan görüşmeler kapsamında üst düzey ABD’li yetkililer Rus sistemlerinin İncirlik üssünün ABD kontrolündeki bölgesine nakledilmesi önerisini gündeme getirdiler.

Bu şekilde Türkiye, Kathimerini’ye göre, “kendi açısından uluslararası bir utanç” anlamına gelecek bir geri adımdan kaçınırken, Rusya ile yaptığı sözleşmenin şartlarını ya da olası bağlayıcı maddelerini de ihlal etmemiş olacak.

Habere göre konunun karmaşıklığına rağmen, her iki taraf da ilgili görüşmelerin başarılı bir sonuca ulaşmasını istiyor gibi görünüyor, zira bu Washington ve NATO için önemli bir sorunu çözecek ve Ankara’nın F-35 savaş uçağı programına geri dönmesini sağlayacak.

“Amerikan tarafı teklifini temmuzda sundu”

American Enterprise Institute’ta (AEI) kıdemli araştırmacı ve eski Pentagon yetkilisi Michael Rubin, Kathimerini’ye böyle bir teklif olduğunu doğruladı. Buna göre Beyaz Saray ve Pentagon yetkilileri bu öneriyi temmuz ayında “çok üst düzey yetkililere” sundu.

Rubin, 1-2 Temmuz 2024 tarihlerinde Türkiye’ye gerçekleştirdikleri ziyaret sırasında, Pentagon’un uluslararası güvenlik işlerinden sorumlu müsteşarı Celeste Wallander ile Başkan Joe Biden’ın özel danışmanı ve ABD Ulusal Güvenlik Konseyi’nin Avrupa’dan sorumlu kıdemli direktörü Michael Carpenter’ın Türk muhataplarıyla F-35 anlaşmasının yeniden canlandırılması konusunu görüştüklerini ileri sürdü.

Rubin, “F-35 programına yeniden girme karşılığında Türkiye’den S-400’leri ABD’ye teslim etmesini ya da İncirlik üssündeki ABD kontrolündeki bölgeye transfer etmesini talep ettiler,” diye konuştu.

Ziyaretten bir gün sonra ABD’nin Ankara Büyükelçiliği Wallander ve Carpenter’ın Türk yetkililerle “ortaklığın artırılması için ilave alanlar ve uzun süredir devam eden savunma bağlarının artırılması hedeflerini” görüştüklerini bildirdi.

Kathimerini’nin iki taraf arasındaki müzakerelerin tam olarak ne durumda olduğuna ilişkin sorusuna Pentagon sözcüsü Javan Rasnake, “2019’dan bu yana Türkiye’ye S-400 sistemini satın alması ve bunun yasalarda yer alan sonuçları konusundaki tutumumuzu ilettik. ABD’nin bu konudaki pozisyonunda ya da mevzuatında herhangi bir değişiklik olmadı,” yanıtını verdi.

Türkiye teklifi reddetti ama New York’ta müzakereler sürecek

Fakat gerçekte, sistemlerin söz konusu yere nakline ilişkin bu planın sunulması ve bu yaz Kongrede başarısızlıkla sonuçlanan yasama girişimleri, S-400 meselesini çözme çabalarının tüm hızıyla devam ettiğini, değerlendirilmekte olan seçeneklerin çeşitlilik arz ettiğini ve ABD’nin tutumunda ya da mevzuatında olası değişikliklerin yakın olabileceğini gösteriyor.

Kathimerini’nin kaynaklarına göre Türkiye’nin yanıtı şu aşamada olumlu değil fakat görüşmelerin bu hafta New York’taki BM Genel Kurulu çerçevesinde devam etmesi bekleniyor.

Rubin, ABD’nin Türk muhataplarının teklifi reddettiğini ve S-400’leri “sadece Türkiye’deki kutuda tutacaklarını söylediğini” aktardı.

Kathimerini’nin iddiasında göre Washington’daki hissiyat, ABD’nin Türkiye ile ilişkilerini sarsmaya devam eden ciddi sorunlara rağmen, S-400 meselesi çözüldükten sonra Amerika’nın Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası (CAATSA) yaptırımlarının kaldırılması ve Ankara’nın F-35 programına yeniden dahil edilmesi konusunda ilerlemeye istekli olduğu yönünde.

Yunanistan, Türkiye’nin F-35 programına dönmesini istemiyor

Öte yandan haberde, Yunan tarafının “alarmda” olduğu ve Başbakan Kyriakos Mitsotakis’in 5 Eylül’de ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile yaptığı görüşmede endişelerini ilettiği vurgulanıyor.

Kathimerini, Kongredeki Yunanistan yanlısı lobilerin konuyu yakından takip ettiklerini ve gelişmeler doğrultusunda stratejilerini değiştirmeye hazır olduklarını yazdı.

Daha önce Türkiye’ye askeri destek verilmesine karşı çıkan Cumhuriyetçi Kongre üyesi Gus Bilirakis, “CAATSA’nın hükümlerini zayıflatmaya ya da Türkiye’ye yaptırım istisnası sağlamaya yönelik herhangi bir girişim, ABD’yi ve Doğu Akdeniz’deki müttefiklerimiz Yunanistan ve Kıbrıs’ı düşmanlarımıza karşı daha savunmasız bırakacaktır. Türkiye’nin F-35 programında yeri yoktur,” dedi.