Donald Trump’ın Danimarka’ya bağlı özerk ada Grönland’ı ABD’ye ilhak etme imasında bulunan açıklamalarına AB’den ilk tepki geldi.

Grönlandlıların büyük çoğunluğu AB vatandaşı fakat AB’nin Avrupa Dış Eylem Servisi (EEAS) olarak bilinen diplomatik servisi, Trump’ın sözlerine temkinli yaklaştı.

AB dışişleri ve güvenlik politikası sözcüsü Anouar El Anouni, “Size hızlı bir yanıt verebilirim: Yorumlar hakkında yorum yapmıyoruz,” dedi.

Trump, Panama’dan sonra Grönland’a göz dikti

Danimarka’ya bağlı özerk bir bölge olan Grönland, AB üyesi olmamakla birlikte “AB’ye bağlı Denizaşırı Bölge” olarak sınıflandırılıyor.

Mineral zengini bu dev adada yaşayan yaklaşık 57.000 kişiden sadece 2.000’i Danimarkalı değil, yani nüfusun çoğunluğu AB vatandaşlarından oluşuyor.

Trump pazar günü Danimarka’ya yeni büyükelçisi PayPal’un kurucu ortağı ve ABD’nin eski İsveç Büyükelçisi Kenneth Howery’i atarken Grönland’ı satın almaya yönelik ilgisini yeniden dile getirmişti.

Trump, Truth Social’daki bir paylaşımında, “Amerika Birleşik Devletleri, Ulusal Güvenlik ve Dünya genelinde Özgürlük amaçları doğrultusunda, Grönland’ın mülkiyetinin ve kontrolünün mutlak bir gereklilik olduğunu düşünmektedir,” demişti.

Danimarka Grönland’ın güvenliği için milyarlarca dolar yatırım yapacak

Grönland Başbakanı Múte Egede pazartesi günü Facebook’ta, “Grönland bizimdir. Biz satılık değiliz ve asla satılık olmayacağız,” diyerek Trump’a tepki göstermişti.

Egede, Grönland’ın “özgürlük için verdikleri uzun mücadeleyi” kaybetmemesi gereken sakinlerine ait olduğunda ısrar etti.

Kopenhag da resmi olarak Egede’nin pozisyonunu destekliyor.

25 Aralık’ta Azerbaycan Havayolları’na ait bir uçak Grozni’ye iniş yapamayarak Aktau’da düştü. Kazada 38 kişi hayatını kaybederken, uçuş güvenliği gerekçesiyle Azerbaycan ve Kazakistan’dan Rusya’ya bazı uçuşlar askıya alındı. Azerbaycan, kazanın Rusya tarafından ateşlenen bir füze nedeniyle gerçekleştiğini iddia ederek Moskova’ya özür ve tazminat çağrısında bulundu. Rusya, iddiaları araştırmanın sonucunu beklemeden yorum yapmanın doğru olmadığını belirtti.

Azerbaycan Havayolları (AZAL), bir uçağının Grozni’ye iniş yapamayıp Kazakistan’ın Aktau kentinde düşmesi sonrasında Rusya’daki yedi şehre uçuşlarını durdurma kararı aldı.

APA ajansının haberine göre, 28 Aralık 2024 tarihinden itibaren havayolu şirketi Bakü’den Mineralnıye Vodı, Soçi, Volgograd, Ufa, Samara, Grozni ve Mahaçkale’ye sefer düzenlemeyecek.

Havayolu şirketinin açıklamasında, bu kararın, Embraer 190 tipi uçağın kazasına ilişkin ön inceleme sonuçları ve uçuş güvenliğiyle ilgili olası riskler nedeniyle alındığı belirtildi.

Seferler, kazanın nedenine ilişkin soruşturma tamamlanana kadar askıda kalacak. Ancak şirket, Moskova, St. Petersburg, Yekaterinburg, Astrahan, Kazan ve Novosibirsk’e uçuşlara devam edecek.

Aynı zamanda Kazakistan havayolu şirketi Qazaq Air de Astana’dan Yekaterinburg’a uçuşlarını durdurduğunu açıkladı. 28 Aralık 2024 ile 27 Ocak 2025 tarihleri arasında bu güzergâhta sefer düzenlenmeyecek.

Şirketin açıklamasında, “Uçuşların durdurulması, Rusya’ya yönelik uçuş risklerinin sürekli değerlendirilmesi sonucu yolcuların ve mürettebatın güvenliğini sağlamak amacıyla yapılmıştır,” denildi. Buna karşılık şirket, Omsk ve Novosibirsk seferlerine devam edecek.

Öte yandan, İsrail’in ulusal havayolu şirketi El Al, 26 Aralık’ta yaptığı açıklamada, Moskova’ya uçuşlarını bir hafta süreyle askıya aldığını duyurmuştu.

Bakü’den Grozni’ye giden bir yolcu uçağı Kazakistan’da düştü

Pilotlardan tepki: Rusya’da uçuş yapmak riskli

AZAL’daki kaynaklar, Mojem Obyasnit adlı yayına konuşarak, pilotların kaza sonrası Rusya’ya uçuş yapmak istemediklerini aktardı. Kaynaklardan biri, “Ruslar sadece uçağımızı düşürmekle kalmadı, aynı zamanda onu kendi en yakın havaalanlarına indirmemize de izin vermedi. Şu an pilot camiasındaki hâkim görüş bu yönde. Bu durumun tekrar yaşanmayacağının garantisi var mı? Kimse riske girmek istemiyor,” ifadelerini kullandı.

25 Aralık’ta Bakü’den Grozni’ye gitmekte olan AZAL’a ait Embraer 190 tipi uçak, Aktau yakınlarında düştü. Uçakta 62 yolcu ve 5 mürettebat bulunuyordu: 42 Azerbaycan, 16 Rusya, 6 Kazakistan ve 3 Kırgızistan vatandaşı. Kazada 38 kişi hayatını kaybederken, 29 kişi kurtuldu.

Batılı medya organlarının Azerbaycan hükümetindeki kaynaklara dayandırdığı bilgilere göre, kazanın nedeni, Rusya’nın Pantsir-S hava savunma sistemi tarafından ateşlenen bir füze. Füze, Grozni’ye iniş yapmaya çalışan uçağın yakınında infilak etti.

Grozni’nin o sırada insansız hava araçları saldırısını püskürttüğü belirtildi. Ayrıca, uçağın pilotlarına Rusya’daki tüm havaalanlarında acil iniş izni verilmediği ve uçağın iletişim sistemlerinin elektronik harp araçlarıyla felç edildiği ifade edildi. Bu nedenle, yönünü şaşıran mürettebat Aktau’ya yönelmek zorunda kaldı.

Azerbaycan’dan Rusya’ya tepki

Öte yandan Azerbaycan Parlamentosu Uluslararası İlişkiler Komisyonu üyesi Rasim Musabekov, Turan ajansına verdiği demeçte, “Uçak Rusya’nın Grozni semalarında vuruldu ve bunu inkâr etmek imkânsız,” dedi.

Musabekov, Moskova’yı medya ortamında delilleri örtbas etmeye çalışmakla suçlayarak, bunun yerine özür dilemesi, suçluları cezalandırması ve mağdurlara ile hayatını kaybedenlerin ailelerine tazminat ödemesi gerektiğini vurguladı. “Eğer bu olmazsa, ilişkiler elbette farklı bir boyuta taşınacaktır,” uyarısında bulundu.

Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov ise, gazetecilerin, uçağın vurulduğuna dair iddiaları yorumlama taleplerine, Azerbaycan, Kazakistan ve Rusya’nın yürüttüğü soruşturmanın sonuçlarının beklenmesi gerektiğini söyleyerek yanıt verdi.

Peskov, “Bu aşamada herhangi bir varsayımda bulunmak yanlış olur ve elbette bunu yapamayız. Kimse bunu yapmamalı,” diye konuştu.

NATO’dan düşen Azerbaycan uçağı için soruşturma çağrısı

NATO, çarşamba sabahı 38 kişinin ölümüne neden olan Azerbaycan Havayollarına ait uçağın düşmesiyle ilgili olarak, faciadan Rus hava savunma sistemlerinin sorumlu olduğuna dair şüphelerin arttığı bir ortamda soruşturma açılması çağrısında bulundu.

Embraer E190 tipi yolcu uçağı Azerbaycan’ın başkenti Bakü’den Çeçenistan’ın başkenti Grozni’ye gidiyordu.

Yolcular bir patlama sesi duyduklarını, ardından uçağın rotasından yüzlerce kilometre saptırıldığını ve Kazak şehri Aktau yakınlarında düştüğünü bildirdi. Kazadan 29 kişi sağ kurtuldu.

NATO sözcüsü Farah Dakhlallah perşembe günü X’te yaptığı açıklamada, “Düşüncelerimiz ve dualarımız Azerbaycan Havayolları’nın J28243 sefer sayılı uçuşunun aileleri ve kurbanlarıyla birlikte. Kazada yaralananlara acil şifalar diliyor ve soruşturmanın eksiksiz bir şekilde yürütülmesi çağrısında bulunuyoruz,” dedi.

Kremlin sözcüsü Dmitriy Peskov perşembe günü yaptığı açıklamada erken sonuçlara varılmaması konusunda uyarıda bulundu ve “Soruşturmanın sonuçlanmasını beklememiz gerekiyor,” dedi.

Rusya’nın havacılık gözlemcisinden gelen resmi açıklama, uçağın bir kuş sürüsüne çarptıktan sonra Aktau’ya yönlendirildiği yönündeydi.

Öte yandan Reuters ve Azerbaycan’dan Caliber’in de aralarında bulunduğu bazı medya kuruluşları, yolcu uçağının Moskova’nın son haftalarda Ukrayna insansız hava araçlarını hedef aldığı bir bölgede bir Rus hava savunma füzesi tarafından hasar gördüğünü iddia ediyor.

Caliber’in Azerbaycanlı yetkililere dayandırdığı haberine göre, acil durum talebinde bulunulmasına rağmen uçağa yakındaki üç Rus havaalanına iniş izni verilmedi ve bunun yerine Hazar Denizi üzerinden uçması emredildi.

Rusya’nın uçağı Ukrayna’ya ait bir insansız hava aracı zannederek düşürdüğü teorisi, Grozni’ye eş zamanlı bir insansız hava aracı saldırısı düzenlendiği haberleriyle desteklendi.

Çeçenistan Güvenlik Konseyi Sekreteri Hamzat Kadırov, daha sonra silinen bir Instagram paylaşımında Grozni’ye yönelik bir drone saldırısının başarıyla etkisiz hale getirildiğini iddia etti.