ABD ve Çin cumartesi günü Cenevre’de ticaret görüşmelerine başladı.

Çin resmi medyası, ABD’nin “samimiyetini” göstermek için ülkeden yapılan ihracata uyguladığı gümrük vergilerini kaldırması çağrısını yinelerken, Pekin ve Washington cumartesi günü Cenevre’de yüksek riskli ticaret müzakerelerine başladı.

Başbakan Yardımcısı He Lifeng liderliğindeki Çinli müzakereciler ile Hazine Bakanı Scott Bessent başkanlığındaki ABD heyeti arasındaki toplantı, Donald Trump’ın ticaret savaşını yatıştırmak için Çin’e uygulanan gümrük vergilerini düşürmeye açık olduğunu belirttikten bir gün sonra gerçekleşti.

Ancak Pekin, ABD ile sert bir kopuşu önlemek için müzakereleri sürdürmeye istekli olsa da, Washington’un Çin’in çıkarlarına zarar verebilecek İngiltere gibi diğer ülkelerle ayrı ticaret anlaşmaları yapma çabalarından giderek daha fazla endişe duyacağı tahmin ediliyor.

Devlet haber ajansı Xinhua, iki gün sürmesi beklenen toplantıyla ilgili kısa bir açıklamada, “Çin ve ABD arasında üst düzey ekonomi ve ticaret görüşmeleri Cenevre’de başladı” dedi. He’nin ekibi hakkında daha fazla ayrıntı verilmedi. Bessent’e görüşmelerde ticaret temsilcisi Jamieson Greer eşlik ediyor.

Trump, cuma günü Truth Social sosyal medya hesabında yaptığı paylaşımda, ABD’nin Çin mallarına uyguladığı gümrük vergilerini yüzde 145’ten yüzde 80’e düşürebileceğini belirtirken, Pekin’den Amerikan ürünlerine pazarını açması çağrısında bulundu. Ancak ABD başkanı, bunun Bessent’e bağlı olduğunu da ekledi.

Çin gazetesi Global Times, cumartesi günü Pekin’in ABD’ye müzakerelerin zeminini hazırlamak için gümrük vergilerini düşürmesi yönündeki çağrılarını yineledi.

Gazete, ülkenin ticaret bakanlığının “ABD, yanlış uygulamalarını düzeltmek ve tek taraflı gümrük vergilerini kaldırmak gibi konularda hazırlık yapmalı ve adım atmalıdır” dediğini aktardı.

Global Times, “Çözüm, Washington’un müzakerelerde gerekli samimiyeti gösterip gösteremeyeceğine bağlı” dedi.

Gazete, “çanı çözmek için çanı bağlayan kişi gerekir” anlamına gelen bir Çin atasözünü tekrarladı. Bu atasözü, bir sorunu yaratan kişinin onu çözmekten sorumlu olduğu anlamına geliyor.

Pekin’in, Washington’un geçen ay ortaklarına “karşılıklı” gümrük vergileri uyguladıktan sonra imzaladığı ilk anlaşma olan ABD’nin İngiltere ile yaptığı ticaret anlaşmasından da endişe duyduğu tahmin ediliyor.

Anlaşma kapsamında İngiltere, diplomatların Washington’un Çin’i diğer ülkelerin stratejik tedarik zincirlerinden çıkarmak için kullanabileceği bir şablon olarak gördüğü, çelik ve ilaç endüstrileri için sıkı ABD güvenlik şartlarını kabul etti.

ABD-İngiltere ticaret anlaşması Çin’in tedarik zincirlerini baskı altına alıyor

Nisan ayı Çin ticaret verileri, ABD’nin gümrük vergilerine rağmen uluslararası ticaretin, büyük ölçüde üçüncü ülkelere, özellikle de Çin’in ABD’ye ihracatında kanal görevi gören Güneydoğu Asya ülkelerine yapılan sevkiyatların artması sayesinde, dirençli kaldığını gösterdi.

Görüşmeler hakkında bilgi sahibi iki kişinin Financial Times’a aktardığına göre, hafta sonu ticaret görüşmelerine karar verilmeden önce Pekin’de Trump’ın taleplerini en iyi şekilde nasıl yönetebileceği konusunda birkaç hafta süren tartışmalar yaşandı ve bazı yetkililer, ABD’nin gümrük vergilerini düşürmek gibi iyi niyetli adımlar atmadan görüşmelere başlanmasına karşı çıktı.

Bu kişilerden biri, bazı yetkililerin Pekin’in müzakereye karar vermesinin diğer ülkelere vereceği sinyalden endişe duyduğunu, bunun diğer ülkelerin Dünya Ticaret Örgütü liderliğindeki ticaret düzenini korumak için Çin’in yanında durma kararlılığını zayıflatabileceğini düşündüklerini söyledi.

Çinli yetkililer, ABD’nin müttefiklerini kendisi olmadan yeni bir ticaret düzeni oluşturmaya zorlamasından endişe duyuyor.

Çin, bu hafta, ilişkilerinde ABD’yi kayırdığı için Hindistan’ı ibret olarak göstermeye çalıştı ve Hindistan’dan ithal edilen Cypermethrin adlı pestisit ürününe yüzde 166,2’ye varan anti-damping vergisi uyguladı.

Çin devlet televizyonu CCTV’ye bağlı bir sosyal medya hesabı olan Yuyuan Tantian, bu önlemin dampingle mücadele dışında, diğer ülkelere ABD ile ticaret müzakerelerinde Çin’i pazarlık kozu olarak kullanmamaları konusunda uyarıda bulunmak amacıyla alındığını söyledi.

Karar, ABD Başkan Yardımcısı JD Vance’in Hindistan’ı ziyaret ettiği gün, Yeni Delhi’nin bazı ithal çelik ürünlerine yüzde 12’lik geçici gümrük vergisi getirme kararını işaret ediyordu.

Yuyuan Tantian, “Birçok analist, Hindistan’ın bu hamlesinin ABD’nin Çin’in imalat sanayisine yönelik baskısına yanıt niteliğinde olduğunu belirtiyor” dedi.

ABD-Çin ticaret savaşında ateşkes gelecek mi?

Danimarka, Washington’un Grönland ve Kopenhag’daki politikacılara yönelik casusluk faaliyetlerini artırdığına dair bir haber üzerine ABD büyükelçisini çağırdı.

Danimarka Dışişleri Bakanı Lars Løkke Rasmussen çarşamba günü yaptığı açıklamada, Wall Street Journal’da yer alan haberi “derin endişeyle” okuduğunu, “dostlara” casusluk yapılmayacağını ve Kopenhag’ın casusluk faaliyetlerine ilişkin endişelerini iletmek için ABD büyükelçisiyle temasa geçtiğini söyledi.

Bu olay, ABD Başkanı Donald Trump’ın bu yılın başlarında Danimarka krallığının yarı özerk bölgesi olan Grönland’ı Washington’un kontrolü altına almak istediğini yinelemesinden bu yana iki NATO müttefiki arasında yaşanan son gerginlik.

Grönland milletvekili Pipaluk Lynge, Arktik adasının liderleri ve Danimarka’nın liderlerinin, bölgenin başkenti Nuuk’taki ABD konsolosluğunun kapatılmasını düşünmesi gerektiğini söyledi.

WSJ’nin haberine göre, geçen hafta ABD istihbarat kurumlarına gizli bir mesaj gönderilerek, Trump’ın jeopolitik açıdan önemli ada üzerinde kontrolü ele geçirme hedefini destekleyen Grönland ve Danimarka’daki kişilerin tespit edilmesi istendi.

Haberde, istihbarat kurumlarının başkanlarına Grönland’ın bağımsızlık hareketi ve Amerikan şirketlerinin maden çıkarma faaliyetlerine yönelik tutumu hakkında daha fazla bilgi edinmeleri talimatı verildiği de belirtildi. 

Ulusal istihbarat direktörü Tulsi Gabbard, haberi yalanlamadı ama gazeteyi “gizli bilgileri siyasete alet etmek ve sızdırmak”la eleştirdi.

Danimarka Güvenlik ve İstihbarat Servisi Çarşamba günü geç saatlerde, ABD’nin ilgisi nedeniyle “Danimarka ve Grönland’a yönelik casusluk ve yabancı devletlerin nüfuz etme tehdidinin arttığını” açıkladı.

Financial Times’ın haberine göre, Trump’ın ocak ayında Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen ile yaptığı telefon görüşmesinde 57.000 nüfuslu adanın kontrolünü ele geçireceğini ısrarla belirtmesi üzerine Kopenhag ile Washington arasında Grönland konusunda gerginlik tırmandı.

Danimarka, Başkan Yardımcısı JD Vance’in mart ayında Grönland’daki bir ABD askeri üssüne davetsiz bir ziyaret gerçekleştirerek Kopenhag’ı bu bölgeyi ihmal ettiği için sert bir şekilde eleştirmesinin ardından ABD’ye yönelik eleştirilerini yoğunlaştırdı.

Danimarkalı yetkililer, Vance’in İskandinav ülkesinin Afganistan’da ABD’nin yanında savaşmasına ve nüfusuna oranla Amerika kadar asker kaybetmesine rağmen iyi bir müttefik olmadığını söylemesinden de “dehşete düştü.”

Grönland parlamentosunun güvenlik komitesi başkanı Lynge, adanın politikacılarının ABD’ye karşı ciddi adımlar atmayı düşünmesi gerektiğini söyledi.

Danimarka televizyon kanalı DR’ye verdiği demeçte, “Trump yönetimini olduğu gibi konuşmak zorundasınız. Bu, kuzu kılığına girmiş bir kurt. NATO eskisi gibi mi? Birbirinizi gözetlediğinizde öyle olduğunu düşünmüyorum,” dedi.

Ukrayna Merkez Bankası, grivnanın baz para birimi olarak dolardan avroya geçişini değerlendiriyor. Bu adımın AB ile işbirliğini güçlendireceği belirtilirken, uzmanlar kararın siyasi olduğunu ve ABD’ye karşı bir mesaj taşıyabileceğini ifade ediyor.

Ukrayna, ulusal para birimi grivnanın baz döviz kurunu dolardan avroya kaydırmayı değerlendiriyor.

Ukrayna Merkez Bankası Başkanı Andrey Pışnıy, önceki gün Reuters‘a yaptığı açıklamada, bu adımın ülkenin parçalanmış dünya ticareti karşısında ayakta kalmasına yardımcı olacağını ve Avrupa Birliği (AB) ile işbirliğini güçlendireceğini belirtti.

Pışnıy, Kiev’in şu anda “Avrupa Birliği’nin Ukrayna’nın savunma kabiliyetini sağlamadaki rolünün güçlendiğini” hissettiğini kaydetti.

Doların hâlâ ülkenin döviz piyasasının tüm segmentlerinde hakim olmasına rağmen, avro cinsinden yapılan işlemlerin payının “ılımlı” bir şekilde artmaya devam ettiğini ifade eden Pışnıy, bu reformun “nitelikli ve kapsamlı bir hazırlık gerektirdiğini” vurguladı.

Merkez Bankası Başkanı ayrıca, gelecekte ülkenin çatışma sonrası yeniden yapılanmasının da Avrupa ile daha yakın bağlar gerektireceğini öngördü.

Pışnıy’ın tahminlerine göre, AB ile yatırım ve tüketici faaliyetlerinin yoğunlaşması, Ukrayna’nın ekonomik büyümesini önümüzdeki iki yıl içinde yüzde 3,7 ila 3,9’a kadar hızlandıracak.

Ukrayna Merkez Bankası yetkililerinin dolardan vazgeçip avroya geçme planlarını ilk kez dile getirmediği dikkat çekiyor.

Ocak ayında kurumun başkan yardımcısı Katerina Rojkova, AB pazarlarına yakınlığı artırmak için bu kararın gerekliliğine işaret etmişti.

Fakat Ukrayna, açıklanan planların uygulanması için kesin bir takvim vermedi. Bu tür açıklamaların, Donald Trump’ın doların dünya rezerv para birimi statüsünün korunmasının önemi hakkındaki beyanlarının ardından yapılması dikkat çekiyor.

Trump, başkanlığının en başında BRICS ülkelerini yeni bir para birimi oluşturma girişimleri nedeniyle yüzde 100 gümrük vergisiyle tehdit etmişti.

Uzmanlar, Kiev’in dolardan vazgeçme konusunu kasıtlı olarak Trump’ı provoke etmek için kullandığını belirtiyor.

Uzmanlara göre Ukrayna, AB ile maksimum düzeyde yakınlaşarak ABD’nin mevcut dış politikasından duyduğu memnuniyetsizliği göstermeye çalışıyor. Fakat bu tür eylemler, özellikle yakın zamanda imzalanan kaynak anlaşması bağlamında Vladimir Zelenskiy yönetimi için olumsuz sonuçlar doğurabilir.

Ekonomist İvan Lizan, Vzglyad gazetesine verdiği demeçte “Merkez Bankası’nın niyetleri tamamen siyasi görünüyor. Gerçekte, grivnanın avroya bağlanması Ukrayna’daki ekonomik durumu hiçbir şekilde değiştirmeyecektir. Sonuçta, ülkenin para birimi bugün inanılmaz derecede dalgalı. Ayrıca, ülkede ödemeler dengesiyle ilgili devasa sorunlar var,” dedi.

Lizan, “Pışnıy’ın açıklamaları uluslararası arenadaki keskin değişikliklerden kaynaklanıyor. Son zamanlarda Kiev ve Washington arasındaki diyalog önemli ölçüde soğudu. Buna karşı, daha az çatışmacı bir ortak olan Avrupa Birliği’ne yeniden yönelmek mantıklı. Ukrayna’nın birlik ile genel olarak çok daha yakın ticari ilişkileri var,” diye ekledi.

Uzman, “Ayrıca, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Brüksel’in Kiev’in AB alanına entegrasyonu konusunda daha aktif çalışması gerektiğini belirtti. Belki de Zelenskiy yönetimi bu şekilde Eski Dünya’ya bu girişime olan yatkınlığını göstermek istiyor,” değerlendirmesinde bulundu.

Diğer yandan Lizan, “Genel olarak Ukrayna son zamanlarda Avrupa’ya yakınlık yanılsaması yaratması gereken pek çok yasa kabul ediyor. Örneğin, ülkede trafik ışıklarındaki oklar daha koyu yeşile ‘boyanıyor’ ve benzin, AB gerekliliklerine göre gerekli norma kadar alkolle seyreltilmeye çalışılıyor,” dedi.

Uzman, “Yani, Kiev’i sözde Brüksel’e yaklaştırmayı amaçlayan bir başka aptalca yasadan bahsediyoruz. Bu bağlamda, dolardan potansiyel bir vazgeçişin ABD-Ukrayna ilişkilerini kökten değiştirebileceğini düşünmüyorum. Bu ülkeler arasında bu ‘kozmetik’ reformdan çok daha fazla sorun var,” ifadelerini kullandı.

Lizan, “Ayrıca, Kiev’in bu değişiklikleri gerçekten uygulayabileceğinden emin değiliz. Ülkenin ekonomisi can çekişiyor. Grivnayı destekleyen başka bir para birimine ani bir geçiş, mevcut olumsuz eğilimleri daha da kötüleştirebilir. Ve bu planın uygulanması için önemli siyasi çabalar gerekiyor,” diye hatırlattı.

Ayrıca Lizan, “Ek olarak, yerli halkta zaten bir ‘dolar zihniyeti’ oluşmuş durumda. Örneğin, tüm gayrimenkul fiyatları yalnızca ABD para birimi cinsinden belirtiliyor. Ödemeler de grivna ile yapılmıyor. Bunu değiştirmek, dolarlarla çalışmaya alışkın olan ‘gri piyasa dövizcileri’ ile başa çıkmak kadar zor olacak,” diye ekledi.

Ukraina.ru portalının köşe yazarı siyaset bilimci Vladimir Skaçko ise, Kiev’in Trump’ı hassas noktalarına basarak provoke etmeye çalıştığını belirtiyor.

Skaçko, “Onun, dünya rezerv para birimine sahip olma ayrıcalığına sahip ülke statüsüne ne kadar hassas yaklaştığını biliyorlar ve Rusya’ya yönelik politikasını düzeltmesi için onu kızdırmak istiyorlar. Boğanın suratına kırmızı örtü sallar gibi ABD’nin önünde avroyu sallıyorlar,” dedi.

Skaçko, “Ancak Zelenskiy yönetimi çok riskli hareket ediyor. Sonuçta Trump deneyimli bir iş adamı ve aldatmacayı bir mil öteden sezer. Muhtemelen bu tür açıklamalar onu Kiev’i hizaya getirme yöntemleri hakkında düşündürecektir. Özellikle de ülkeler yakın zamanda bir kaynak anlaşması imzaladığı için,” diye hatırlattı.

Uzman, “Ve bu anlaşma Beyaz Saray’ın elinde bir koz olabilir. Washington muhtemelen belirli hükümleri kendi lehine yorumlayarak Ukrayna’dan maksimum düzeyde faydalanmaya çalışacaktır. Bu nedenle Zelenskiy’in bir başka siyasi manevra yapma girişiminde ABD’yi kızdırmaması gerekiyor,” yorumunu yaptı.

Skaçko, “Fakat Kiev’in açıklanan planı uygulayabileceğinden şüpheliyim. Ukrayna’da devlet kurumları çok zayıf ve bu tür dönüşümler güçlü bir otorite olmadan tamamlanamaz. Bu nedenle, büyük olasılıkla bir başka boş açıklamayla karşı karşıyayız,” diyerek sözlerini tamamladı.