Diplomasi
Filipinler, Japonya ve ABD liderleri üçlü zirve gerçekleştirecek: Çin hedefte

Filipinler, ABD ve Japonya liderleri arasında nisan ayında Güney Çin Denizi’nde yükselen tansiyonun ortasında üçlü bir zirve düzenleneceği bildirildi. Çin, Filipinler’in dış güçleri Güney Çin Denizi’ne daha fazla müdahil olmaya davet etmesinin denizcilik risklerini daha da artırabileceği ve bölgesel istikrarı tehlikeye atabileceği uyarısında bulundu.
Japon medyasının hükümet kaynaklarına dayandırdığı habere göre, Filipinler Devlet Başkanı Ferdinand Marcos Jr, ABD Başkanı Joe Biden ve Japonya Başbakanı Fumio Kishida arasındaki ilk üçlü zirve görüşülüyor. Kishida devlet konuğu olarak Washington’u ziyaret edecek ve 10 Nisan’da Biden ile ikili görüşmelerde bulunacak, Marcos Jr ise 11 Nisan’da onlarla bir toplantı yapacak.
Basında çıkan haberlere göre, Washington’daki liderler zirvesi öncesinde ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Japonya Dışişleri Bakanı Yoko Kamikawa, Güney Çin Denizi’nde artan çatışmaların ardından savunma ve ekonomik bağların güçlendirilmesine odaklanan görüşmeler için önümüzdeki hafta Manila’yı ziyaret edecek.
Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Wang Wenbin perşembe günü düzenlediği basın toplantısında üç ülkenin Çin’in Doğu Çin Denizi ve Güney Çin Denizi’nde giderek artan “hegemonik faaliyetlerine” karşı alınacak tedbirleri görüşecekleri yönündeki haberlere cevaben Çin’in bu sulardaki faaliyetlerinin iç hukuka ve uluslararası hukuka tamamen uygun olduğunu ve hiçbir şekilde kınanamayacağını söyledi.
Aksine, ABD’nin klikler oluşturmak, güç gösterisi yapmak ve sorun çıkarmak için uzaktan Çin’in kapısına gelmesinin gerçek hegemonik faaliyet olduğunu söyleyen Wang, Çin’in meşru hak ve çıkarlarını savunma kararlılığının “sarsılmaz” olduğunu ve toprak egemenliği ile denizcilik hak ve çıkarlarının ihlal edilmeyeceğini vurguladı.
Güney Çin Denizi Çalışmaları Ulusal Enstitüsü Dünya Donanma Araştırma Merkezi Direktörü Chen Xiangmiao, Jr Marcos’un iktidara gelmesinden bu yana daha fazla ülkeyi Güney Çin Denizi meselesine sürüklemekle meşgul olduğunu belirterek, Filipinler’in diğer ülkeler arasındaki ikili ve üçlü işbirliğini hızlandırdığını kaydetti.
Zirve onaylandığında, üç ülke arasındaki düzenli işbirliği mekanizmasının geliştirilmesi anlamına gelecek ve diplomasiden savunmaya kadar bir dizi alanda gelecekteki koordinasyonu kolaylaştıracak.
Bölgede gerginliği artıracak bir adım
Chen Global Times’a yaptığı açıklamada Washington’daki üçlü zirvenin Filipinler’in sahil güvenliğini geliştirmesine yardımcı olmak, Güney Çin Denizi’nde ortak devriyeleri ve askeri tatbikatları arttırmak, istihbarat paylaşımını ve askeri eğitimi geliştirmek gibi bir dizi anlaşmayla sonuçlanabileceğini söyledi. Bunun karşılığında Filipinler, ABD ve Japonya’ya Güney Çin Denizi’ndeki askeri varlıklarını sürdürme ve genişletme konusunda uzun vadeli destek sağlayacak.
Çinli analistler üç ülke arasında artan işbirliğinin Güney Çin Denizi’nde gerilimi tırmandırabileceği ve bölgeyi istikrarsızlaştırabileceği uyarısında bulunuyor.
Chen, ABD ve Japonya’nın desteğiyle Filipinler’in Çin’e karşı daha katı bir tutum benimseyebileceğini ve özellikle Ren’ai Jiao ve Huangyan Dao (Huangyan Adası) gibi ihtilaflı bölgelerde provokasyonlara girişebileceğini belirtti. Ayrıca ABD, Filipinler ve Japonya’nın Güney Çin Denizi’nde ortak askeri devriyelerini artırması gerilimi tırmandırabilir ve deniz çatışmaları olasılığını artırabilir.
Diplomasi
NATO liderleri %5 savunma harcaması hedefinde anlaştı

32 NATO üyesi, ABD’den gelen savunma harcamalarını GSYİH’nin %5’ine çıkarma talebini kabul etti ve bu hedefe ulaşmak için “inandırıcı ve kademeli bir yol haritası içeren yıllık planlar” hazırlayacaklarını taahhüt etti.
Lahey’de düzenlenen zirvede bugün (25 Haziran) yayınlanan ortak bildiride müttefikler, “kolektif savunmaya olan sarsılmaz bağlılıklarını yeniden teyit ettiklerini” de belirtti.
Bildiride, harcama hedefinin 2029 yılında gözden geçirileceği belirtildi. Yeni harcama hedefi, temel savunma harcamaları için %3,5 ve altyapı ve siber güvenlik dahil ilgili yatırımlar için %1,5’i içeriyor.
Yetkililer Financial Times’a (FT) yaptıkları açıklamada, liderlerin üzerinde anlaştığı metnin, NATO Genel Sekreteri Mark Rutte’nin Donald Trump’ın “dikkatini kaybetmemek” için toplantıyı “kısa, odaklı ve olabildiğince basit tutma” stratejisi doğrultusunda sadece beş paragraf uzunluğunda tutulduğunu söyledi.
Buna karşılık, Washington ve Vilnius’ta yapılan son iki NATO zirvesinin bildirileri sırasıyla 44 ve 90 paragraf uzunluğundaydı.
Bildiride, “Müttefikler, bireysel ve kolektif yükümlülüklerimizi yerine getirmek için 2035 yılına kadar yıllık GSYİH’nin %5’ini temel savunma ihtiyaçlarına ve savunma ve güvenlikle ilgili harcamalara ayırmayı taahhüt ederler,” denildi.
Metin, Trump’ın Avrupa müttefiklerinin ABD’nin savunma harcamalarına aşırı bağımlı olduğunu söylediği uzun süredir devam eden rahatsızlığına yanıt olarak hazırlanmıştı.
Trump’ın geçen hafta yaptığı, yeni %5’lik savunma harcaması taahhüdünün Washington için geçerli olmayacağı yönündeki açıklamasına yanıt olarak Rutte, ABD’nin zaten “neredeyse bu seviyede” olduğunu söyledi.
Zirve sırasında NATO’nun 5. maddeye ilişkin tutumunu netleştirmesi istenen Trump, “Bu yüzden buradayım,” dedi ve ittifaka destek vermeseydi “burada olmayacağını” söyledi.
Açıklamada Rusya’ya sadece bir kez değinildi ve “Rusya’nın Avrupa-Atlantik güvenliğine oluşturduğu uzun vadeli tehdit”ten bahsedildi. Ayrıca “Ukrayna’ya destek sağlama konusundaki kalıcı egemenlik taahhütleri”ne atıfta bulunan bir cümle yer aldı.
Bildiride, önceki taslaklarda yer alan ve İspanya tarafından veto edilen “biz kabul ediyoruz” ifadesinin yerine, harcama taahhüdüne ilişkin “müttefikler kabul ediyor” ifadesi kullanıldı.
Madrid, NATO’nun talep ettiği %5 harcama oranına itiraz ediyordu.
Diplomasi
Rutte, Trump’ı ‘övdü’: Babacık sert bir dil kullanmak zorunda

NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, ABD Başkanı Donald Trump’ın İran ve İsrail’i sert bir şekilde eleştirmesinin ardından, ABD liderine “babacık” diye hitap etti.
Hollanda’da düzenlenen NATO zirvesine gitmeden önce Trump, her iki ülkenin de anlaşmanın şartlarını ihlal ettiğini ve “ne halt ettiklerini bilmediklerini” söylemişti.
Rutte, ABD başkanının küfürlü sözlerini normal karşılarken, “Babacık sert bir dil kullanmak zorunda,” dedi.
NATO liderinin bu sözleri, Trump’ı Tahran yakınlarındaki üç nükleer tesise saldırı izni verdiği ve üye ülkeleri savunma harcamalarına daha fazla yatırım yapmaya zorladığı için övdükten sonra geldi.
Rutte, bu ayın başlarında müttefiklerin başkanın yüzde 5’lik talebini kabul etmenin eşiğinde olduğunu söylemişti.
Rutte salı günü Sky News’e verdiği demeçte, “Düşmanlarımızdan kendimizi korumalıyız, ama aynı zamanda ABD ile eşit olmak adil olduğu için de bunu yapmalıyız,” dedi.
Rutte ayrıca Trump’ı, Ukrayna’nın Rusya ile savaşında ve diğer askeri operasyonlarda desteklediği için övdü.
Öte yandan Politico’nun haberine göre, İspanya savunma harcamaları oranına itiraz etti ve yeni hedeften muaf tutuldu.
Trump NATO zirvesinde gazetecilere verdiği demeçte, “NATO bizimle birlikte çok güçlü olacak. Onların yanındayız,” dedi.
Bu açıklamalar, NATO liderlerinin Trump’ın üye ülkelerle geçmişteki anlaşmazlıklar nedeniyle ABD’yi ittifaktan çekebileceğinden endişe duymasının ardından geldi.
Diplomasi
Finlandiya Cumhurbaşkanı Stubb: Batı’nın hakimiyet dönemi sona erdi

Finlandiya Cumhurbaşkanı Alexander Stubb, Batı’nın hakimiyet döneminin sona erdiğini ve dünyanın çok kutuplu yeni bir düzene geçtiğini belirtti. Lahey’deki NATO zirvesine katılan Stubb, ittifakın savunma harcamalarını GSYİH’nin yüzde 5’ine çıkarma kararının tarihi olduğunu söyledi.
Finlandiya Cumhurbaşkanı Alexander Stubb, Batı ülkelerinin hakimiyet döneminin sona erdiğini ve dünyanın çok kutuplu yeni bir düzene doğru ilerlediğini açıkladı.
Hollanda’nın Lahey kentinde düzenlenen NATO zirvesine katılan Stubb, ittifakın savunma harcamalarını GSYİH’nin yüzde 5’ine çıkarma kararının, askeri harcamaları Soğuk Savaş dönemindeki seviyelere yükselteceğini belirtti.
‘Batı hakimiyetinin zamanı geçti’
Zirveye gelişi sırasında konuşan Stubb, “Sanırım dünya düzeninde bir değişiklik gözlemliyoruz. Bu, Birinci ve İkinci Dünya Savaşları’ndan sonra ve Soğuk Savaş’tan sonra yaşanan anı çok andırıyor,” dedi.
Stubb, sözlerine şöyle devam etti:
“Şimdi Batı hakimiyetinin zamanının geçtiğini anlamamız gerekiyor. Daha çok kutuplu, daha düzensiz bir dünya düzenine doğru ilerliyoruz ve bu, en azından Finlandiya gibi bir devlet için yakın müttefiklere ihtiyacımız olduğu ve savunmamızı ve güvenliğimizi güçlendirmek için çalışmamız gerektiği anlamına geliyor.”
NATO’dan tarihi savunma harcaması kararı
Hollanda’da devam eden ittifak zirvesini “tarihi” olarak nitelendiren Stubb, savunma harcamalarının GSYİH’nin yüzde 5’ine çıkarılmasının önemine dikkat çekti.
Lahey’deki zirvede NATO liderleri, mevcut yüzde 2 olan askeri harcamaların 2035 yılına kadar yüzde 5’e yükseltilmesi yönünde karar alacak.
24 Haziran’da NATO’nun, üye ülkelerin savunma harcamalarını kendi GSYİH’lerinin yüzde 5’ine çıkarması konusunda anlaşmaya vardığı öğrenilmişti.
24-25 Haziran tarihlerinde Lahey’de gerçekleştirilen NATO zirvesinin ana gündem maddelerini caydırıcılık ve savunma konuları oluşturuyor.
Zirvedeki en önemli konulardan biri, üye devletleri toplam bütçe katkılarını GSYİH’nin yüzde 5’ine yükseltmeye teşvik etmek olarak öne çıkıyor.
-
Görüş1 hafta önce
Çin, İsrail’i Kınamaktan Daha Fazlasını Yapabilir mi?
-
Ortadoğu1 hafta önce
İsrail’de hangi ‘halk’ yaşıyor?
-
Diplomasi1 hafta önce
Çinli akademisyen İsrail-İran savaşını Harici’ye değerlendirdi: İran, Çin için stratejik öneme sahip
-
Avrupa1 hafta önce
Merz: İsrail hepimizin kirli işlerini yapıyor
-
Dünya Basını2 hafta önce
İran’la savaş kapıda mı?
-
Görüş1 hafta önce
İsrail’in ‘Bildiği Şeytan” ile İşi Bitti mi?
-
Dünya Basını1 hafta önce
Savunma sanayiinde ‘Amerikan malı’ baskısı geri tepiyor
-
Dünya Basını2 gün önce
Sınıfsız modern para teorisi muhasebedir