Diplomasi
Irak güvenlik zirvesinde bir ilk: PKK, yasaklı örgüt

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler ve MİT Başkanı İbrahim Kalın’ın Irak seyahatinin çıktıları duyuruldu.
Irak’ta ikincisi gerçekleştirilen Türkiye-Irak Güvenlik Zirvesi’nde masanın Irak tarafında Irak hükümetinin yanı sıra Haşdi Şabi Komisyonu ve Irak Kürt Bölgesel Yönetimi de temsil edildi. Irak Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Sayın Fuad Hüseyin, Irak Savunma Bakanı, Irak Ulusal Güvenlik Müsteşarı, Haşdi Şabi Komisyonu Başkanı, İstihbarat Teşkilat Başkanı Vekili ve IKBY İçişleri Bakanının da katıldığı Güvenlik Zirvesi, 14 Mart 2024 tarihinde Bağdat’ta gerçekleşti.
Irak, ilk kez PKK’ya karşı ortak mücadeleyi kabul etti
Zirve sonunda yayınlanan ortak bildiride Türkiye’nin PKK ile mücadelesi bakımından bir ilk gerçekleşti. Aralık ayındaki Güvenlik Zirvesinde PKK ilk defa ortak tehdit olarak tanımlanmıştı, bu kez yayınlanan ortak bildiride PKK, Irak tarafından yasaklı örgüt olarak tanımlandı. Görüşme sonunda Türkiye ve içerisindeki fraksiyonlarla birlikte Irak ilk kez, PKK’ya karşı ortak mücadeleden bahsetmiş oldu. PKK’nın Irak topraklarını kullanarak Türkiye’yi hedef almasının Irak makamlarınca kabul edildiği bu zirve sonrasında, iki ülkenin bu kapsamda ortak daimî komiteler kuracağı ve güvenlik ve diplomasi bürokrasisinin bakan seviyesinde çalışmaları koordine edeceği bildirildi.
Türkiye’nin 2008 yılından bu yana Irak’ın kuzeyine düzenlediği terörle mücadele operasyonları, uzun süre Irak hükümeti tarafından toprak bütünlüğünün ihlali olarak değerlendirilmişti. Operasyonlar, çoğu kez Irak tarafının Türkiye’ye diplomatik nota vermesine neden olmuştu.
TSK, Kuzey Irak’a yönelik ilk PKK ile mücadele operasyonunu 1984 yılında gerçekleştirdi. 1998’deki Murat operasyonundan sonra 2008 yılına kadar, özellikle Irak’ın Amerikan işgaliyle karşı karşıya kaldığı 2003 yılından sonra Türkiye, Kuzey Irak’a müdahalede bulunamamıştı. Ancak Irak Kürt Bölgesel Yönetimi ile ilişkilerin yeniden düzelmesiyle birlikte, 2008 yılında icra edilen Güneş Harekatıyla, terör örgütü PKK’nın çok sayıda kamp ve mühimmat deposu imha edilmişti.
Kuzey Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi bölgesinde bulunan Hakurk, Metina, Zap ve Haftanin bölgelerini hedef alan Pençe operasyonları beş yıldır devam ediyor. Kısa süre öncesine kadar Irak hükümetinin hedefinde olan TSK’nın PKK’ya yönelik operasyonlarının, Irak’ta gerçekleşen Güvenlik Zirvesi sonrasında iki ülke arasında krize neden olması durumu, artık sona erecek. Görünüşe göre Türk güvenlik ve diplomasi liderleri, hem Irak hükümetini hem de Kürt yönetimi ve Şii grupları PKK karşısında birlikte hareket etmeye ikna etti.
Erdoğan, 12 yıl sonra Bağdat’a gidecek
Irak tarafı, Bağdat’ta düzenlenen ikinci Güvenlik Zirvesi’nin sonuç bildirgesinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın beklenen Irak ziyaretinin belirtilmesini istedi. Bu Bağdat’ın Erdoğan’ın beklenen ziyaretine büyük önem atfettiği aynı zamanda ziyareti garantilemek istediği şeklinde değerlendiriliyor. Erdoğan, Irak’a en son 2012 yılında Başbakan olduğu dönemde resmî ziyarette bulunmuştu.
Erdoğan’ın Irak çıkarmasında terör örgütü PKK ile mücadele konusunun yanı sıra petrol boru hattının yeniden açılması ve Türkiye ve Irak üzerinden geçecek Kalkınma Yolu projesi de dahil pek çok ekonomik işbirliği, lojistik ve enerji ile ilgili başlıkları masaya yatırması bekleniyor. Rusya-Ukrayna savaşının tüm dünyanın ekonomik-lojistik rotalarını etkilemesi, bölgeyi de yakından ilgilendiriyor. Irak üzerinden geçecek olan ve 2029 yılında tamamlanması beklenen Kalkınma Yolu projesinin Irak ekonomisine yıllık 4 milyar dolar kaynak oluşturması hedeflenirken, proje aynı zamanda Çin’in Kuşak ve Yol projesi ile Hindistan-Ortadoğu-Avrupa Ekonomik Koridorunun tamamlayıcısı olma niteliği kazanabilecek.
Diplomasi
Almanya ve Taliban yönetimi, Afgan göçmenlerin geri gönderilmesi planını görüşüyor

Almanya’nın eski Dış İstihbarat Başkanı August Hanning, Afganistan’ın eski Cumhurbaşkanı Hamid Karzai ile bir araya gelerek Berlin’in Afgan göçmenleri Taliban kontrolündeki ülkelerine geri gönderme planını masaya yatırdığını açıkladı.
Almanya’nın eski Dış İstihbarat Başkanı August Hanning, Afganistan’ın eski Cumhurbaşkanı Hamid Karzai ile bir araya gelerek Berlin’in Afgan göçmenleri Taliban kontrolündeki ülkelerine geri gönderme planını masaya yatırdığını açıkladı.
Berlin’de ‘gayri resmi’ görüşme
Alman Bild gazetesinin haberine göre, 2000’li yılların başında Almanya Dış İstihbarat Servisi (BND) başkanlığı görevini yürüten Hanning, 2001-2014 yılları arasında görev yapan eski Afganistan Cumhurbaşkanı Karzai ile kısa süre önce Berlin’de lüks bir otelde bir araya geldi.
Hanning, Welt kanalına yaptığı açıklamada, Karzai’nin Taliban yetkilileriyle “gayri resmi” temaslarını sürdürdüğünü belirtti.
Kendi rolüyle ilgili olarak ise Alman hükümetinden “resmi bir yetkisi olmadığını” vurguladı.
Almanya denetiminde özel bölge planı
Görüşmenin içeriğine dair bilgi veren Hanning, ülkesine geri dönen Afganların barınması için Afganistan’da Almanya’nın denetiminde bir bölge kurulması fikrini Karzai ile müzakere ettiğini ifade etti.
Almanya, Taliban’ın 2021’de yönetimi ele geçirmesinin ardından Afganistan’a yönelik sınır dışı işlemlerini durdurmuş ve Kabil’deki büyükelçiliğini kapatmıştı.
O tarihten bu yana Berlin’in Taliban yetkilileriyle yalnızca üçüncü taraflar aracılığıyla dolaylı temasları bulunuyordu.
Ancak göçmenlik konusunun ülke siyasetinde ana gündem maddelerinden biri haline gelmesi ve aşırı sağcı AfD’nin yükselişi, sınır dışı işlemlerinin yeniden başlatılmasına yönelik tartışmaları tekrar alevlendirdi.
Önceki Alman hükümetinin Taliban ile yürüttüğü dolaylı müzakereler sonucunda, geçtiğimiz yıl ağustos ayında suç işlediği tespit edilen 28 Afgan vatandaşı sınır dışı edilmişti.
Diplomasi
Lavrov-Rubio görüşmesinde ‘yeni yaklaşımlar’ masaya yatırıldı

ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Malezya’da bir araya gelerek Ukrayna ihtilafını ele aldı. Rubio, ihtilafın çözümüne yönelik bir ‘yol haritası’ görmek istediklerini belirtirken, Rusya tarafı diyaloğun devam edeceğini ve doğrudan uçuşların yeniden başlatılmasını teklif etti. Görüşmede ikili ilişkilerin yanı sıra Suriye ve İran’daki durum da masaya yatırıldı.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, 10 Temmuz’da Malezya’nın başkenti Kuala Lumpur’da bir araya geldi.
ASEAN zirvesi kapsamında gerçekleşen ve 50 dakika süren görüşme, iki bakanın 18 Şubat’taki Riyad buluşmasının ardından ikinci yüz yüze teması oldu.
Görüşmenin ardından Rubio, ABD Başkanı Donald Trump gibi Ukrayna’daki ihtilafın çözümüne yönelik müzakerelerin seyrinden duyduğu memnuniyetsizliği dile getirdi.
Buna rağmen görüşmenin ‘samimi ve önemli’ olduğunu belirten Rubio, Rus mevkidaşıyla krizin çözümünde Moskova için ‘yeni bir yaklaşımla’ ilgili bazı fikirleri ele aldıklarını söyledi.
Reuters‘ın aktardığına göre Rubio, “İhtilafı sona erdirecek bir yol haritası görmemiz gerekiyor,” dedi.
Moskova’dan ‘doğrudan uçuş’ teklifi
Rusya Dışişleri Bakanlığı ise internet sitesinden yayımladığı açıklamada, bakanların ihtilaflı durumlarda ‘barışçıl çözümler bulma’, Rusya-ABD arasındaki iktisadi ve insani işbirliğini yeniden tesis etme ve iki ülke toplumları arasında engelsiz temasları sağlama konusundaki karşılıklı niyetlerini teyit ettiklerini bildirdi.
Açıklamada, Rus tarafının özellikle doğrudan uçuşların yeniden başlatılmasının bu sürece katkı sağlayabileceğini belirttiği vurgulandı.
Görüşmede ayrıca ikili diplomatik misyonların işleyişinin normalleştirilmesi için daha fazla çalışmanın önemi üzerinde duruldu.
Moskova’ya göre toplantıda, Ukrayna’daki çözüm süreci, Suriye ve İran’daki durum da dahil olmak üzere ikili gündem ve dünyadaki durum hakkında ‘kapsamlı bir görüş alışverişi’ yapıldı.
Rusya’nın, karşılıklı çıkar teşkil eden ‘genişleyen bir yelpazedeki’ konularda dışişleri bakanlıkları aracılığıyla ‘yapıcı ve karşılıklı saygıya dayalı diyaloğu’ sürdürme kararı aldığı belirtildi.
‘Diyalogda yavaşlama yok’
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov, Rusya ile ABD arasındaki diyalogda bir yavaşlama olmadığını vurguladı.
RIA Novosti‘nin aktardığına göre Ryabkov, “Yakında üçüncü tur istişarelerin zamanlaması konusunda bir karara varacağımızı düşünüyorum. Bu istişarelerde, ‘tahriş edici unsurlar’ olarak da adlandırılan tamamen ikili konular ele alınacak,” diye konuştu.
Görüşmeye Rusya tarafından Dışişleri Bakanlığı Kuzey Atlantik Dairesi Direktör Vekili Kirill Mihaylov ve Daire Bölüm Başkanı Aleksandr Posılkin katıldı.
Amerika tarafında ise Dışişleri Bakanlığı Siyasi İşler Müsteşar Yardımcısı Alison Hooker ve Dışişleri Bakanlığı Politika Planlama Dairesi Direktörü Michael Anton yer aldı.
Diplomasi
Almanya ile Fransa arasındaki yeni nesil savaş uçağı sorunu sürüyor

Almanya Şansölyesi Friedrich Merz, Avrupa’nın yeni nesil savaş uçağı programına desteğini yineledi, fakat projenin yapısı konusunda Fransa ile devam eden gerginliği kabul etti.
Berlin’de NATO Genel Sekreteri Mark Rutte ile birlikte konuşan Merz, 2040 yılına kadar mevcut savaş uçağı filosunu yenilemek için başlatılan milyarlarca avroluk bir girişim olan Gelecek Savaş Hava Sistemi (FCAS) konusunda Paris ve Madrid ile yapılan geçmiş anlaşmalara bağlı olduğunu söyledi.
Merz, “FCAS ile ilgili olarak Fransa ve İspanya ile yaptığımız anlaşmalara kesinlikle bağlı kalmak istiyorum,” diyerek, bunu “Avrupa savunması için iyi bir proje” olarak nitelendirdi ve Almanya’nın operasyonel gereksinimlerini karşılamak için “bu tür uçaklara ihtiyaç olduğunu” ekledi.
Merz’in açıklamaları, Fransız sanayi oyuncularının programın temel unsuru olan yeni nesil savaş uçağı projesinin yüzde 80’ini talep etmesiyle Berlin ve Paris arasında gerginliğin tırmandığı bir dönemde geldi. Bu talep, Alman sanayi ve hükümetinde endişe yarattı.
Merz çarşamba günü, sınır ötesi anlaşmazlıkların hâlâ çözülmediğini kabul etti. Şansölye, “Fransa’da yapılan görüşmeler” olarak nitelendirdiği konuyla ilgili olarak, “Bu konuyu önümüzdeki birkaç ay içinde kesin olarak netleştirmeye karar verdik. Bu konsorsiyumun yapısı konusunda farklı görüşler hâlâ çözülmedi,” diye ekledi.
Merz’in açıklamaları, POLITICO’nun Almanya’nın bu girişimdeki başlıca endüstri ortağı olan Airbus’ın, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un bu ayın sonunda Berlin’i ziyaret etmeden önce siyasi bir yeniden düzenleme yapılmazsa projenin çökebileceği uyarısında bulunmak için şansölye ile görüşme talep ettiğini bildirmesinden sonra FCAS hakkında yaptığı ilk kamuoyu açıklaması oldu.
-
Söyleşi2 hafta önce
İsrail-İran savaşını kim kazandı? E. Tuğamiral Alaettin Sevim Harici’ye anlattı
-
Ortadoğu2 hafta önce
Reuters: Suriye’de Şara’ya bağlı güçler 1.500 Alevi’yi katletti
-
Görüş1 hafta önce
Altı Gün Savaşı’ndan ‘On İki Gün Savaşı’na
-
Dünya Basını2 hafta önce
İran-İsrail savaşı ve Orta Asya
-
Avrupa2 hafta önce
Yeni MI6 şefinin dedesi, “Kasap” olarak bilinen Nazi casusu çıktı
-
Dünya Basını2 hafta önce
Jerusalem Post: Rusya-Ukrayna savaşının gölgesinde Çin’in Orta Doğu stratejisi
-
Dünya Basını2 hafta önce
Kimler faşist olabilir? Önce Mussolini’nin İtalya’sına, sonra İsrail’e bakalım
-
Amerika2 hafta önce
Zohran Mamdani: Canavarın ininde bir ‘nepo bebek’