Bizi Takip Edin

ORTADOĞU

ABD ile ilişkilerde İsrail’in “erozyon” endişesi

Yayınlanma

Tel Aviv merkezli Ulusal Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü’ne (INSS) göre İsrail, “ABD’deki anti-İsrail eğilimleri” de göz önüne alarak gelecekteki politikalarını “ortaya çıkan gerçekliğe göre” uyarlamalı. Kuruluşun yayımladığı bir analize göre yeni gerçeklik, ABD – İsrail ilişkilerinde büyük bir erozyona yol açma potansiyeli taşıyor.

Ukrayna krizinde ABD ve Rusya’yı aynı anda memnun etmeyi başaramayan Tel Aviv’de, ABD ile ilişkilerde geleceğe yönelik olumsuz beklentiler artıyor. Rusya, Çin ve Batı dışı dünya ile Tel Aviv’in kurduğu ilişkiler, ABD yerleşik düzenin gözünden “illiberal dünya ile yakınlaşma” parantezinde ele alınıyor. ABD iç kamuoyundaki gelişmeler de İsrail’de Washington’a yönelik şüpheci yaklaşımları güçlendiriyor.

Ukrayna’da “tarafsızlık” Washington’u memnun etmedi

Yüksek teknoloji ürünü silahları Kiev’e vermeyen İsrail’in gelecek hükümeti de “silah sat” baskısıyla şimdiden karşı karşıya. Seçimleri önde tamamlayan Eski Başbakan Netanyahu ile telefon görüşmesi yapan Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenkiy, İsrail’den silah talebini yineledi. İran dronlarının Rusya tarafından kullanıldığını öne süren Zelenskiy, İsrail’i Ukrayna minderinde İran’a karşı durmaya davet ediyor. Bu çağrıya Tel Aviv bugüne kadar kendi güvenlik denkleminin zorluğunu öne sürerek yeşil ışık yakmadı. Suriye’de “İran hedefi”  olarak ilan ettiği bölgeleri serbestçe vuran İsrail, bu sahada karşısında Rusya’yı görmek istemiyor.

Hizbullah, Hamas, İslami Cihat gibi örgütlerin İsrail’e karşı askeri eylemleri ve mücadelesini İran ve Suriye doğrudan destekliyor. İran’ın büyük desteğiyle hareket eden bu geniş blok kendisini “direniş ekseni” olarak tanımlanıyor.

“Direniş ekseni” Arap Baharı ile yıpranmış olsa da halen ayakta. Suriye savaşı ile bozulan Suriye – Hamas ilişkileri de Ekim ayında düzelme yoluna girdi. Üst düzey bir Hamas yetkilisi Şam’da Beşar Esad’ı ziyaret etti. Bölge devletleri geçmiş on yılda benzin döktükleri mezhep fıçısından elini çekiyor. Bütün bunlarla düşünüldüğünde Rusya’yı Orta Doğu’da karşı cepheye zorlamak İsrail’in güvenlik çıkarlarına hizmet etmiyor.

Golan üzerinden ince mesaj

24 Şubat tarihinden önce Rus uçaklarının İsrail’in işgali altındaki Golan Tepeleri üzerinde Suriye jetleriyle birlikte ilk kez hava devriyesi gerçekleştirmesi Tel Aviv’in bu güne değin izlediği görece tarafsız politikasını anlamak bakımından önemli. Moskova Tel Aviv’e; “Eğer Ukrayna’ya silah verirsen işgal altında tuttuğun ve BM’ye göre Suriye’nin parçası sayılan Golan konusunda Suriye ile seni zora sokacak adımlar atabilirim,” diyordu.

İsrail ve Suriye arasında savaşın resmen sona ermemesinin temel nedeni Golan işgali. Buradaki fiili durumu bozacak bir adım gerginliğin son aşaması yani bir savaş durumu olabilir. Uçaklarla verilen mesaj, İsrail’e şimdilik sadece bir hatırlatmadan ibaret.

Suriye savaşıyla birlikte Hizbullah’ın Rus askeri tecrübesinden faydalandığı sık sık İsrail basınında yer buldu. Diğer yandan İsrail’de 1 buçuk milyon Rusça konuşan nüfusun yaşadığını akılda tutmak gerekiyor. Kökleri yüz yılı aşan Yahudi Ajansı’nı kapatma konusunu gündemine alan Moskova, kararını askıda bekletiyor. İsrail, Ukrayna’ya yapacağı olası askeri desteğe yanıt olarak Moskova’nın, İsrail’in düşmanlarına açıktan ve güçlü destek vermesinden endişe ediyor.

Son dönemde ABD’deki İsrail tartışmasının özünü de bu “görece tarafsızlık” konumundan kaynaklanıyor. Suriye’de 2015 yılından bu yana fiilen askeri ve siyasi gidişatı değiştiren Moskova’yı dikkate almadan Ukrayna’ya verilecek destek, İsrail’in kırılgan savunmasını zorlayacak türden. Hatta Kiev’in talep ettiği gelişmiş hava savunma sistemleri Ukrayna’ya verildiği takdirde savaşın Orta Doğu’ya yayılması da olasılık dahilinde.

İsrail, 1967 Savaşı’nda Golan tepelerini işgal etti ve İsrail – Suriye arasında ile halen bir barış anlaşması da yok. Suriye’nin topraklarına davet ettiği İran’ın bölgedeki etkinliği de ortada. Tel Aviv bu ortamda Rusya’yı bütün ağırlığıyla “direniş ekseni” cephesinde görmek istemeyecektir. Bu nedenle Ukrayna’da “görece tarafsızlık” bozulduğu takdirde Orta Doğu’da da İsrail’in güvenlik paradigmasını zorlayacak gelişmelere kapı açılacaktır.

ABD İsrail ilişkilerinde “tektonik kayma”

İsrail’in önde gelen ve askeri bürokrasinin görüşlerini yansıtan Tel Aviv Merkezli Ulusal Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü’nde çıkan bir analiz, Ukrayna savaşının da etkisiyle ortaya çıkan Tel Aviv – Washington çatlağını irdeliyor. İsrail ile ABD arasındaki özel ilişkinin son dönemlerde “İsrail tartışmasına döndüğü” tespiti yapılan analizde Tel Aviv’in güvenlik gerekçeleriyle Ukrayna’da “görece tarafsız” kaldığı belirtiliyor.

ABD’de İsrail’e desteğin halen yüksek olduğu belirtilen INSS analizinde Demokratlar başka olmak üzere özellikle de genç nüfus arasında İsrail’e yönelik eleştirilerin arttığı da tespit ediliyor. Nitekim ABD’de bu tespitle uyuşan kamuoyu yoklamaları sonuçları oldukça çarpıcı. BBC’nin görüşlerine yer verdiği kamuoyu araştırmacısı  John Zogby’e göre; ABD’deki bu anti – İsrail yükseliş “tektonik bir kayma”.

INSS’nin aktardığı Pew Araştırma Merkezi’nin bulguları da bu tespiti doğruluyor. Buna göre 50 yaş ve üzeri Amerikalılar arasında İsrail’e destek yüzde 65 civarında. Genç yaş grupları arasında ise bu oran yüzde 45’e kadar gerilemiş durumda. Yine Brookings Araştırma Enstitüsü’nün yaptığı kamuoyu araştırmasında da Demokrat parti ve gençler arasında ABD yönetiminin İsrail’e yönelik pozitif yaklaşımına kuşkuyla bakılıyor. Demokratların çoğunluğu ABD’nin İsrail’e desteğini “olması gerekenden fazla” olarak değerlendiriyor.

INSS analizi ABD – İsrail ilişkilerinde erozyona neden olacak gelecek trendlerini beş başlıkta topluyor. Tel Aviv merkezli kuruluşun önemsediği noktalar özetle şu şekilde:

  • Demografik değişim: ABD’deki beyaz olmayan nüfusun artması faşizm üzerine yapılan tartışmaları politik diskurun önemli bir bileşeni haline getiriyor. Ayrıca kuşaklar arasındaki görüş farkı bir diğer önemli değişim. ABD Başkanı Joe Biden, Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi, Senato Çoğunluk Lideri Chcuk Schumer gibi ikinci dünya savaşı gölgesinde büyüyen ve savaşı “gerekli bir şeytan” olarak gören neslin yerini Vietnam, Irak ve Afganistan savaşlarını “gereksiz” olarak gören nesiller alıyor. Analizdeki ifadeyle, “İsrail’in nefsi müdafaa ve seçimi olmayan savaşlar iddiaları onlar için içi boş görünüyor.”
  • Politik kutuplaşma: INSS’ye göre ABD toplumundaki çok katmanlı kutuplaşmada, ABD toplumundaki sosyal ve toplumsal konsensüs alanını kademeli olarak daraltıyor. Bu bağlamda her iki partinin de müttefik olduğu İsrail’e destek politikası da düşüş eğiliminde.
  • İsrail yanlısı lobi: Bu başlıkta ise ABD’de yaşayan Yahudiler arasındaki “erozyona” dikkat çekiliyor. Yahudiler arasında İsrail’e destek sürmekle birlikte sol kanat Yahudi kuruluşlarının İsrail’e yönelik artan eleştirilerine dikkat çekiliyor.
  • Küresel öncelikler: ABD’nin Çin ile girdiği küresel yarış, Ukrayna krizi ve küresel tehditlerin ABD – İsrail ilişkilerine etkisi ise bu başlıkta ele alınıyor. ABD’nin dikkatinin eskiye nazaran daha az Orta Doğu’da olduğuna dikkat çeken INSS, ABD’nin bölgedeki askeri angajmanlarını azaltmasına uzun erimde ise bölgede daha sınırlı bir role sahip olma arzusuna vurgu yapıyor.

İsrail’de ABD ilişkilerinin geleceğine ilişkin potansiyel riskler göz önüne alınmakla beraber kısa vadede bir kırılma yaşanmasını taraflar beklemiyor. Stratejik düzlemde her iki devletin de bölgedeki kader birliğini sarsıcı düzeyde olmasa da yeni gerçekliğin getirdiği riskler Tel Aviv tarafından dikkatle etüd ediliyor.

ORTADOĞU

7 Ekim’in mimarı işgale direnirken hayatını kaybetti

Yayınlanma

Hamas’ın lideri, 7 Ekim’in mimarı 61 yaşındaki Yahya Sinvar, Gazze’nin işgaline direnirken hayatını kaybetti. İsrail’in bir yıldır tüm kaynaklarını seferber etmesine rağmen yerini tespit edemediği Sinvar’ın çıkan çatışmada hayatını kaybettiği şans eseri öğrenildi.

İsrail’in yoğun çabalarına rağmen bir yıldır işgal ettiği Gazze’de yerini bir türlü tespit edemediği Sinvar, İsrail’in Refah’a yönelik saldırısında İsrail askerleri ile girilen bir çatışmada hayatını kaybetti. İsrailli askerler, saldırıda hayatını kaybeden kişilerden birinin Sinvar olabileceğini düşünerek cansız bedeni İsrail’e götürdü. Yapılan incelemelerin ardından bedenin Sinvar olduğu anlaşıldı.

İsmail Heniyye’nin Tahran’da düzenlenen suikastta hayatını kaybetmesinden sonra Hamas’ın siyasi büro liderliğine getirilen 61 yaşındaki Yahya Sinvar Sinvar, uzun yıllar örgütün Gazze’deki lideriydi.

Heniyye gibi aslen 1948’de İsrail’in işgal ettiği topraklarda kalan Askalan (Aşkelon) kentinden olan Sinvar, yüksek öğrenimini Gazze İslami Üniversitesi Arap Dili ve Edebiyatı Bölümünde tamamladı.

İsrail tarafından, ilk defa 1982 yılında tutuklanan ve 4 ay hapis yatan Sinvar, 1985 yılında “gizli bir örgüt kurmak” suçundan ikinci kez tutuklandı.

Sinvar, 1988’de İsrail tarafından tutuklandığında 4 kez ağırlaştırılmış hapis cezasına mahkûm oldu ve 23 yıl hapis yattıktan sonra serbest bırakıldı.

Hamas’ın Mısır aracılığıyla İsrail ile 11 Ekim 2011’de yaptığı esir takası anlaşması çerçevesinde serbest kalan Sinvar, Hamas’ın siyasi bürosuna üye oldu.

Sinvar, 2017’de Hamas’ın Siyasi Büro Başkanı seçilen İsmail Heniyye’nin yerine Hamas’ın Gazze’deki Siyasi Büro Başkanı görevine geldi.

Hamas’ın askeri kanadı İzzeddin el-Kassam Tugayları’nın ilk kurucularından sayılan Sinvar, aynı zamanda Hamas’ın güvenlik ve davet teşkilatı olarak isimlendirilen Mecd Gücü’nün de kurucusu.

Hamas’ın güvenlik sorumluluklarını üstlenen Sinvar, basında çokça yer almayan isimlerinden biri olarak biliniyor.

İsrail, Sinvar’ı 7 Ekim’deki Aksa Tufanı operasyonunun “bir numaralı sorumlusu” olarak gösteriyor.

Yeniden Meşal dönemi mi?

Hamas’ın eski siyasi büro başkanı ve şu an yurtdışı sorumluluğunu yürüten Halid Meşal’ın yeniden örgütün liderliğine getirilmesi bekleniyor.

1997’de İsrail’in suikast girişiminden kurtulması Meşal’i dünyada tanınır hale getirdi.

Meşal, suikast girişiminin hedefi olduğunda Ürdün’ün başkenti Amman’daydı. Kanada pasaportuyla ülkeye giren İsrailli ajanlar, Meşal’e iğneyle zehir enjekte etti. Dönemin Ürdün Kralı Hüseyin’in, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun talimatıyla gerçekleştirildiği söylenen suikast girişimine tepkisi sert oldu. Hüseyin saldırıyı düzenleyen ajanları asacağı ve panzehir verilmediği taktirde Ürdün ile İsrail arasındaki barış anlaşmasını iptal edeceğini söylemesi üzerine dönemin ABD Başkanı Bill Clinton devreye girdi ve Netanyahu, panzehiri vermek zorunda kaldı.

Sinvar’ın öldürüldüğü iddia edildi: İsrail “canlı kalkan” tezini kendi çürüttü

Okumaya Devam Et

ORTADOĞU

Sinvar’ın öldürüldüğü iddia edildi: İsrail “canlı kalkan” tezini kendi çürüttü

Yayınlanma

İsrailli rehineleri canlı kalkan olarak yanında tuttuğu iddia edilen Hamas lideri Sinvar’ın Gazze’de bir binada İsrail askerleri ile girdiği çatışmada öldürüldüğü iddia ediliyor. Sinvar’ın öldürüldüğü söylenen binada bir tane bile İsrailli rehine olmaması dikkat çekiyor.

İsrail ordusu Gazze’de bir çatışmada öldürdüğü üç kişiden birinin Hamas lideri Yahya Sinvar olma ihtimalini araştırdığını açıkladı.

New York Times, ABD’li yetkililere dayandırılarak İsrail’in Sinvar’ın öldürülmüş olma ihtimalini ABD’ye bildirdiğini yazdı.

İsrail ordusundan yapılan açıklamada ise “Şu anda teröristlerin kimliği teyit edilemiyor” denildi. Ordu, üç kişinin öldürüldüğü bölgede rehine bulunmadığını belirtti. İsrailli yetkililer ve İsrail basını Sinvar’ın rehineler arasında saklandığı ve onları canlı kalkan olarak kullandığını iddia ediyordu.

Kanal 12’de yayınlanan haberde ise İsrailli askerlerin dün bir binanın zemin katında bulunan bir grup “teröriste” ateş açtığı belirtildi, daha sonra askerlerin binaya girdiklerinde ölen üç kişiden birinin Sinvar’a çok benzediğini fark ettikleri aktarıldı.

İsrail basınında kesin kimlik tespitinin birkaç saat alacağının tahmin edildiği belirtiliyor.

Yahya Sinvar, Hamas’ın siyasi büro başkanı İsmail Heniyye’den sonra iki numaralı adamı olarak görülüyordu. Ancak hem Gazze’de bulunması hem de 7 Ekim’i planlayan ekibin başında olması nedeniyle örgütün fiili lideri konumundaydı. Heniyye’nin Tahran’da öldürülmesinin ardından bu fiili liderlik resmi liderliğe dönüştü. Sinvar, Hamas’ın siyasi büro başkanı oldu.

İrail’in ‘devlet düşmanı’ ilan ettiği Sinvar, İsrail ordusunun arananlar listesinde ilk sıralarda yer alıyor. 2015 yılında da ABD’nin aranan uluslararası teröristler listesine girdi.

Sinvar, uzun yıllar boyunca İsrail hapishanelerinde kaldı.1988’de tutuklanmasından 2011 yılında büyük mahkum takası anlaşmasına kadar, 23 yılını İsrail hapishanelerinde geçirdi. İsrail Hamas’ın beş yıl rehin tuttuğu askeri Gilat Shalit’in serbest kalması için 1.027 mahkûmu salıverdi. Bu mahkumlardan biri de Sinvar’dı.

Okumaya Devam Et

ORTADOĞU

UNIFIL’e katkı veren AB ülkelerinden İsrail’e “diplomatik baskı” kararı

Yayınlanma

Birleşmiş Milletler (BM) Lübnan Geçici Barış Gücü’ne (UNIFIL) katkı veren Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerin savunma bakanları, UNIFIL üslerini vuran, misyonda görevli askerlerin güvenliğini riske atan saldırıları şiddetle kınadı.

İsrail’in Lübnan’ın güneyindeki UNIFIL karargahlarını vurması sonrası İtalyan Bakan Guido Crosetto ile Fransız mevkidaşı Sebastien Lecornu’nun girişimiyle UNIFIL’e katkı veren 16 AB ülkesinin savunma bakanları video konferans toplantısında Lübnan’daki gelişmeleri ele aldı.

İtalya Savunma Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada toplantının amacının, Güney Lübnan’daki son gelişmeler ışığında Avrupa’nın UNIFIL misyonuna katkısına yönelik “ortak eylem tanımlama hedefi” olduğu belirtildi.

İsrail’e BM askerini vurmak bile serbest

Açıklamada, “Toplantıda tüm bakanlar, bölgedeki duruma dair ortak endişelerini ifade ettiler, UNIFIL üslerini vuran ve BM misyonunda görev alan askeri personelin güvenliğini riske atan saldırıları şiddetle kınadılar. UNIFIL’in görev yetkisinin tam olarak yerine getirilmesi ve personelin korunmasının önemine vurgu yapıldı ve uluslararası topluma sürekli ve kararlı bir taahhütte bulunmaları çağrısında bulunuldu” ifadeleri kullanıldı.

Açıklamada ayrıca, “Toplantının katılımcıları, BM Güvenlik Konseyi’nin 1701 sayılı kararının uygulanmasının eksik kalmasının veya kısmen uygulanmasının hiçbir şekilde UNIFIL güçlerine yönelik saldırıları haklı çıkaramayacağını yinelediler. UNIFIL’in daha etkili ve güvenli bir şekilde faaliyet göstermesine olanak sağlamak amacıyla angajman kurallarının gözden geçirilmesi ihtiyacı da güçlü bir şekilde belirtildi” değerlendirmesi yer aldı.

Toplantıda 16 AB ülkesinin, UNIFIL misyonunun geleceğine ilişkin her türlü kararın BM’de toplu biçimde alınması gerektiğinin altını çizdiği, Lübnan’da istikrarlı bir varlığın sürdürülmesinin önemi üzerinde mutabık kaldığı kaydedildi.

Netanyahu UNIFIL’i tehdit etti: BMGK “endişeli”

Bakanlık açıklamasında şu ifadelere yer verildi: “Toplantıda ortaya çıkan bir diğer temel nokta ise İsrail’e daha fazla olayın yaşanmaması için azami siyasi ve diplomatik baskı uygulanması yönündeki ortak arzuydu. Aynı zamanda Hizbullah’ın çatışma bağlamında UNIFIL personelini kalkan olarak kullanamayacağı da açıkça ortaya konuldu. Ayrıca 16 ülke, Lübnan Silahlı Kuvvetlerinin, güvenilir bir güç haline gelebilmesi ve UNIFIL’in desteğiyle bölgenin istikrarına katkıda bulunabilmesi için yeterli eğitim desteği ve uluslararası finansman yoluyla güçlendirilmesi gerektiği konusunda mutabakata vardı.”

Bu arada, Bakan Crosetto, İtalyan Rai kanalında dün akşam saatlerinde katıldığı programda da cuma günü Ürdün ve Lübnan’a gidecek İtalya Başbakan Giorgia Meloni’nin UNIFIL misyonundaki bin kişilik İtalyan birliğini ziyaret etmesinin, güvenlik riski nedeniyle mümkün olmadığını söyledi.

Okumaya Devam Et

Çok Okunanlar

English