Japon çelik devi Nippon Steel, çarşamba günü ABD’li çelik devi U.S. Steel’in satın alımını tamamlayarak, iki ulusal güvenlik incelemesi, bir ABD başkanının kesin reddi ve bir başka başkanın çelişkili açıklamalarıyla dolu 18 aylık bir süreci sonlandırdı. Bu süreç, yakın tarihin en kritik ABD seçimleri ve küresel ticaret savaşı bağlamında gerçekleşti.

Nippon Steel YönetimNippon Steel, 18 aylık zorlu bir sürecin ardından U.S. Steel’i satın aldı Kurulu Başkanı ve CEO’su Eiji Hashimoto perşembe günü Tokyo’da düzenlediği basın toplantısında, “İş yatırımları için gerekli olan yönetim esnekliğini ve karlılığı sağladık ve bu anlaşmanın şirketimiz için tamamen tatmin edici olduğunu düşünüyoruz” dedi.

Anlaşma, ABD Başkanı Donald Trump’ın cuma günü, ulusal güvenlik gerekçesiyle 14,9 milyar dolarlık anlaşmayı engelleyen selefinin ocak ayında verdiği kararı iptal etmesinin ardından tamamlandı. Trump’ın emri, Nippon Steel ve ABD hükümeti arasında bir ulusal güvenlik anlaşması imzalanması koşuluyla anlaşmanın devam etmesine izin verdi.

Anlaşma uyarınca, ABD hükümeti ABD’li çelik üreticisinde “altın hisse” sahibi olacak ve bu hisse, bir dizi kurumsal karar üzerinde veto hakkı ve yönetim kurulu üzerinde bir dereceye kadar kontrol hakkı verecek.

Perşembe günkü basın toplantısında Hashimoto, başkanlık kampanyası sırasında bu işlemi açıkça karşı çıkan ancak daha sonra Nippon Steel’in ABD Steel’i devralmak yerine “yatırım” yapmasını destekleyeceğini ve sonunda işlemi onayladığını açıklayan Trump’a teşekkür etti.

Hashimoto, “Tarih boyunca ve tüm kültürlerde, doğru yönde büyük bir değişim olduğunda, güçlü liderlik çok önemlidir” dedi. “Bu anlamda, Başkan Trump’ın mükemmel kararından dolayı içten saygılarımı sunarım” diye ekledi.

Perşembe günü yaptığı açıklamada, Kabine Baş Sekreteri Yoshimasa Hayashi, “Bu yatırımı, küresel yatırım ortamının iyileştirilmesine katkıda bulunan sembolik bir örnek olarak görüyoruz” dedi ve yatırımın Japonya ile ABD arasındaki ekonomik ilişkileri güçlendireceğini ekledi.

United Steelworkers sendikasının uluslararası başkanı David McCall çarşamba günü yaptığı açıklamada, sendikanın “izlemeye devam edeceğini” ve Nippon Steel’in taahhütlerine uymasını sağlayacağını söyledi. McCall, başından beri bu işlemlere karşı olduğunu açıkça dile getirmişti.

Nippon Steel’in ABD’li çelik üreticisi üzerindeki kontrolünün derecesi belirsizliğini koruyor.

Trump yönetimi, bu işlemi “ortaklık” olarak nitelendirmeye devam ediyor — bu ifade şirketler tarafından da benimsenmiştir — ve U.S. Steel’in “ABD kontrolünde” kalacağını ısrarla vurguluyor.

Nippon Steel ise, U.S. Steel’in tüm hisselerini satın alarak onu tamamen kendisine ait bir iştirak haline getirdiğini ve Amerikan çelik üreticisi üzerinde tam yönetim esnekliğine sahip olduğunu vurguluyor.

Devredilemeyen ve temettü getirmeyen altın hisse, ABD hükümetine U.S. Steel’in yönetim kurulunda bir bağımsız üye atama ve görevden alma hakkı veriyor. Ayrıca, başkanın onayı olmadan bir dizi kurumsal kararın alınmasını yasaklıyor.

Bunlar arasında şirketin adının ve merkezinin değiştirilmesi, işlerin veya üretimin ABD dışına taşınması, güvenlik endişeleri veya iyileştirmeler dışında fabrikaların kapatılması veya faaliyetlerinin durdurulması ve Nippon Steel’in taahhüt ettiği yatırımların azaltılması veya ertelenmesi yer alıyor.

Hashimoto, şirketinin kısıtlı listeye dahil olan hiçbir şeyden kazanç sağlamayacağını söyledi.

Koşulların, Nippon Steel’in çıkarları ve son bir buçuk yılda verdiği taahhütlerle uyumlu olduğu kaydedildi: satın alma fiyatına eşit büyüklükte büyük yatırımlar, U.S. Steel’in yurt içi üretim kapasitesinin korunması, şirketin genel merkezinin Pennsylvania eyaletinin Pittsburgh kentinde kalması ve yönetim kurulu üyelerinin çoğunluğunun ve kilit yönetim pozisyonlarının Amerikan vatandaşları tarafından doldurulması.

Hashimoto, “Bir dereceye kadar, hükümetin kabul edilemez her şeyi denetleme ve hatta veto etme hakkına sahip olması doğal olduğunu düşünüyorum. Bu nedenle, bu durumda yönetim esnekliğinin tamamen güvence altına alındığını söyledim” dedi.

Birleşme, yıllık 86 milyar ton ham çelik üretim kapasitesiyle dünyanın en büyük ikinci çelik üreticisini yaratacak.

Hashimoto, anlaşmanın Nippon Steel’in 45 yıl önce şirkete katıldığında sahip olduğu dünya bir numaralı çelik üreticisi konumunu geri kazanması için gerekli olduğunu ve U.S. Steel’in yeniden canlanması ve büyümesi için tek geçerli yol olduğunu söyledi.

Hashimoto, “Mevcut anlaşmanın hem Japonya hem de ABD için faydalı olduğuna inanıyorum. Başka bir deyişle, bunun haklı bir nedeni var” dedi. “Haklı bir neden olduğu için, engellerle karşılaşsak bile desteğe güvenebileceğimize inanıyorum. Her şeyin özü budur” ifadelerini kullandı.

Trump, çelik ve alüminyuma uygulanan tarifeleri %50’ye çıkardı

Çin Merkez Bankası Başkanı, ABD dolarının onlarca yıllık hakimiyetinin ardından yeni bir küresel para birimi düzeninin ortaya çıkacağını ve renminbinin “çok kutuplu uluslararası para sistemi”nde rekabet edeceğini söyledi.

Şanghay’da düzenlenen Çin’in en önemli finans forumu  Lujiazui Forum’da konuşan Pan Gongsheng, ABD dolarının İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra “hakimiyetini kurduğunu” ve “bugüne kadar bu statüsünü koruduğunu” söyledi. Tek bir para birimine “aşırı bağımlılık” konusunda uyarıda bulundu.

“Gelecekte, küresel para sistemi, birkaç egemen para biriminin bir arada var olduğu, birbirleriyle rekabet ettiği ve birbirlerini denetlediği ve dengelediği bir modele doğru gelişmeye devam edebilir” diyen Pan, renminbi’nin artan rolüne dikkat çekti.

Pan, son yirmi yılda uluslararası para sistemindeki en önemli gelişmelerin, 2008 küresel finans krizinden bu yana euro’nun piyasaya sürülmesi ve renminbi’nin yükselişi olduğunu söyledi.

Renminbi’nin dünyanın en büyük ikinci ticaret finansmanı para birimi ve en büyük üçüncü ödeme para birimi olduğunu kaydetti.

Pan’ın açıklamaları, Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde’ın “doların hakim rolünün artık kesin olmadığını” ve bunun euro’nun “küresel öneme” kavuşması için bir fırsat yarattığını söylemesinden bir gün sonra geldi.

Pan’ın yorumları, Çin’in ticaret konusunda ABD ile çatışması ve Donald Trump’ın daha yüksek gümrük vergileri uygulaması nedeniyle, Çin’in uzun süredir devam eden “çok kutuplu” bir para sistemi kurma çabalarının yeniden aciliyet kazandığını da gösteriyor.

Pekin ve Washington, nisan ayında tırmanan gümrük vergilerini düşüren kırılgan bir ateşkes anlaşması imzaladı, ancak uluslararası ticareti sarsan yeni ABD yönetimi altında gerginlikler hala yüksek.

Pan, “Jeopolitik çatışmalar, ulusal güvenlik çıkarları ve hatta savaşlar meydana geldiğinde, uluslararası baskın para birimi kolayca araçsallaştırılır ve silaha dönüştürülür” dedi.

Pan ve Lagarde geçen hafta Pekin’de bir araya gelerek, düzenli diyalog için bir çerçeve içeren merkez bankacılığı alanında işbirliği mutabakat zaptı imzaladı.

Çin Merkez Bankası Başkanı Pan ayrıca, “tek bir egemen para biriminin uluslararası para birimi olarak hakim olmasının getirdiği sorunları aşmaya” yardımcı olabilecek potansiyel bir alternatif olarak, IMF tarafından tanımlanan ve sürdürülen bir para birimleri sepeti olan SDR’lerin daha fazla kullanılmasına ilişkin tartışmalara da değindi.

Pan’ın açıklamaları, Çin’in daha renminbi merkezli bir para sistemi için yaptığı hamlelerle ilgili çarşamba günü yapılan çok sayıda açıklamayla aynı zamana denk geldi. Bu hamleler arasında Şanghay’da dijital renminbi için uluslararası bir operasyon merkezi kurulması da yer alıyor.

Singapurlu banka OCBC ve Kırgızistan’ın üçüncü büyük kredi kuruluşu Eldik Bank dahil olmak üzere altı yabancı kurum da, Swift küresel ödeme sistemine alternatif olan Çin’in Sınır Ötesi Bankalararası Ödeme Sistemi’ne (Cips) katılacağını açıkladı.

Hong Kong ve Şanghay yetkilileri de çarşamba günü, renminbi cinsinden varlıkların yönetimi ve tahsisi dahil olmak üzere finansal bağları güçlendirmek için bir “eylem planı” imzaladı.

Çin Merkez Bankası Başkan Yardımcısı ve Devlet Döviz İdaresi Başkanı Zhu Hexin, Pekin’in yerli yatırımcıların Çin dışında varlık satın almasına izin veren bir programı genişleteceğini söyledi. Zhu, Nitelikli Yerli Kurumsal Yatırımcı programının genişletilmesinin “offshore yatırımlara yönelik artan yurt içi ihtiyaçları karşılayacağını” belirtti.

Çin ve Orta Asya ülkeleri kara ve hava ulaşımında daha iyi bağlantı sağlama konusunda anlaştı. Pekin, altyapı ve güvenlik çıkarlarının merkezinde yer alan bölgeye 1 milyar yuan’dan fazla yardım taahhüdünde bulundu.

Çin, salı günü Orta Asya’daki son angajman çabalarını, bölgedeki geçim ve kalkınma projelerine 1,5 milyar yuan (209 milyon ABD doları) taahhüt ederek tamamladı.

İkinci Çin-Orta Asya Zirvesi‘ne katılan altı ülke de tarihi bir kalıcı dostluk anlaşması imzaladı.

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Kazakistan’ın başkenti Astana’da düzenlenen zirvede yaptığı açılış konuşmasında, “Çin, bu yıl Orta Asya ülkelerine, her ülkenin ortak ilgi alanına giren geçim ve kalkınma projelerini desteklemek için 1,5 milyar yuan hibe yardımı sağlamaya hazırdır” dedi.

“Ayrıca, Çin önümüzdeki iki yıl içinde Orta Asya ülkelerine 3.000 eğitim fırsatı sunacak.”

Xi, Kalıcı İyi Komşuluk ve Dostane İşbirliği Anlaşması’nın imzalanmasını altı ülke arasındaki ilişkilerde bir dönüm noktası olarak nitelendirerek, bunun “Çin’in komşuluk diplomasisinde yenilikçi bir girişim ve gelecek nesillere fayda sağlayacak bir katkı” olduğunu söyledi.

Çin, Rusya ve Pakistan ile de benzer anlaşmalar imzalamıştı.

Xi, “yeni bir çalkantı ve dönüşüm dönemine giren” dünyada işbirliğinin gerekliliğini de vurguladı.

Devlet haber ajansı Xinhua, Xi’nin “gümrük vergisi ve ticaret savaşında kazanan olmayacak. Korumacılık ve hegemonya yanlıları hem başkalarına hem de kendilerine zarar verecek” dediğini aktardı.

“Dünya bölünmemeli, birleşmeli; insanlık orman kanunlarına dönmemeli, insanlık için ortak bir gelecek inşa etmek için çalışmalı” dedi.

Xi ayrıca, Çin-Orta Asya işbirliği çerçevesi altında yoksulluğun azaltılması, eğitim alışverişi ve çölleşmenin kontrolüne odaklanan üç işbirliği merkezinin ve bir ticaret kolaylaştırma platformunun kurulacağını duyurdu.

Çin Dışişleri Bakanlığı çarşamba günü yaptığı açıklamada, Çin ve Orta Asya ülkeleri, karayolu ve demiryolu bağlantılarını iyileştirmeye istekli olduklarını ve karşılıklı alışverişi artırmak için Çin’e ve Çin’den daha fazla direkt uçuş açmayı planladıklarını belirtti.

Çin, beş Orta Asya ülkesiyle vize prosedürlerini basitleştirmeyi değerlendirirken, tüm taraflar konsolosluk açmanın fizibilitesini inceleyecek.

Çin, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan ile birlikte mevcut liman tesislerinin modernizasyonunu hızlandıracak ve yeni limanların ihtiyacını değerlendirecek.

Zirve, iki yıl önce Çin’in Xian kentinde düzenlenen ilk zirvenin ardından ikinci kez düzenlendi.

Bu çabalar, geçmişte ulaşım altyapısı gibi alanlara odaklanan Çin’in Orta Asya ile ilişkilerinin derinleştiğini yansıtıyor.

Bölge, Pekin’in küresel kalkınma stratejisi olan Kuşak ve Yol Girişimi’nin önemli bir parçasıdır ve Çin, Orta Asya’da enerji boru hatları, altyapı ve madencilik projelerine büyük yatırımlar yapmıştır.

Ancak Çin, işbirliğini sürdürülebilir kalkınma ve yenilenebilir enerjiye de genişletmek istiyor.

Bu yatırımlar, Xi’nin beş Orta Asya devletinin liderleriyle yaptığı görüşmelerin ana odak noktasıydı.

Toplantılarda Xi, çok taraflılığı ve küresel ticaret düzenini korumanın gerekliliğini vurguladı. Bu, ABD’nin gümrük vergisi savaşının ardından Pekin’in kendisini daha güvenilir bir ortak olarak konumlandırma çabasının bir parçası.

Türkmenistan Cumhurbaşkanı Serdar Berdimuhamedov ile görüşen Xi, gaz işbirliğinin genişletilmesi ve kaynak dışı sektörlerdeki fırsatların araştırılması çağrısında bulundu.

Güvenlik gündemi

Güvenlik de gündemdeydi.

Xi, “İki ülke, kolluk, güvenlik ve savunma işbirliğini daha da güçlendirmeli, ‘üç güce’ karşı ortak mücadele vermeli ve siber güvenlik alanındaki işbirliğini geliştirmeli” dedi ve “terörizm, ayrılıkçılık ve aşırılıkçılık”tan bahsetti.

Pekin, bu güçleri ulusal ve bölgesel güvenliğe tehdit olarak görüyor ve Xi, Orta Asya liderleriyle yaptığı toplantılarda bu tutumunu defalarca vurguladı.

Çin’in Orta Asya’daki varlığı tarihsel olarak ekonomik yatırımlara odaklanmış olsa da, ortak terörle mücadele tatbikatları, eğitim programları ve yardımlar yoluyla güvenlik alanındaki etkisi giderek artıyor.

Bu durum, Afganistan ile uzun bir sınırı olan ve Çin’in teröristlerin ülkenin batısındaki Sincan bölgesine dönerek operasyonlar düzenlemesinden endişe duyduğu Tacikistan’da da geçerli.

Xi, Tacikistan Cumhurbaşkanı Emomali Rahmon ile yaptığı görüşmede, üç güçle mücadele için kolluk kuvvetleri ve güvenlik alanında daha derin işbirliği çağrısında bulundu.

Ayrıca, ikili ticaret ve yatırımların artırılması ve ulaşım altyapısının geliştirilmesi çağrısında bulundu.

Rahmon, Duşanbe’nin yeni enerji, yeşil endüstriler ve yapay zeka gibi yeni alanlarda işbirliğini genişleteceğini ve “Şanghay İşbirliği Örgütü’nün (ŞİÖ) daha büyük bir rol oynaması için Pekin ile koordinasyonu güçlendireceğini” söyledi.

ŞİÖ, Çin ile kara ile çevrili bölge arasındaki ilişkilerin ana forumudur. Siyasi, ekonomik ve güvenlik amaçlı bu birlik, 2001 yılında Çin, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya, Tacikistan ve Özbekistan tarafından kuruldu. “Kalıcı tarafsızlık” ilkesine bağlılığını yansıtan Türkmenistan, örgütün dışında kalan tek Orta Asya ülkesidir.

Xi, salı günü Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadyr Japarov ile de görüşmelerde bulunarak iki ülke arasındaki ilişkileri “tarihin en iyi döneminde” olarak nitelendirdi.

Xi, Çin-Kırgızistan-Özbekistan demiryolu inşaatının en önemli önceliklerden biri olduğunu, ancak temiz enerji, yeşil madencilik ve yapay zeka gibi yeni büyüme kaynaklarının da geliştirilmesi gerektiğini söyledi.

Görüşmeler, Çin ve zirvenin ev sahibi ülkesi Kazakistan’ın ticaret, yatırım, teknoloji, turizm ve gümrük alanlarını kapsayan işbirliği belgelerini imzalamasının ardından gerçekleşti.

Xi, Kazak mevkidaşı Kassym-Jomart Tokayev’den sınır ötesi demiryolu projelerini ve liman altyapısının iyileştirilmesini hızlandırmasını istedi.

Xi ayrıca, “Pekin ve Astana, çalkantılı dönemlerde birbirlerinin güçlü destekçisi olmalıdır” dedi.

Kazakistan cumhurbaşkanlığı ofisine göre Tokayev, iki ülke arasındaki ilişkileri istikrarlı ve “jeopolitik zorluklar ve çalkantılardan ya da uluslararası durumdan olumsuz etkilenmeyen” olarak nitelendirdi.