Kazan’da düzenlenen 16. BRICS Zirvesi, Rusya, Çin ve diğer ülkelerin ABD’nin küresel liderliğine karşı birleştiğini gösteriyor. Zirve, Batı’nın yaptırımlarına alternatif yollar arayan ülkelerin bir araya gelmesiyle yeni bir dünya düzeninin temellerini atma potansiyelini vurguluyor.
Kazan’da düzenlenen 16. BRICS Zirvesi’ne, 36 ülke ve altı uluslararası örgütten delegasyonların katılması bekleniyor. Bu delegasyonların 22’si, zirve düzeyinde temsil edilecek.
Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’dan oluşan BRICS’in ana üyelerine bu yıl itibarıyla Mısır, İran, Birleşik Arap Emirlikleri ve Etiyopya da katıldı. BRICS’in dönem başkanlığını bu yıl Rusya üstleniyor.
CNN, BRICS zirvesinin, Rusya’nın gelişmekte olan ülkeler koalisyonunu destekleme konusundaki kararlılığının bir göstergesi olduğunu belirtiyor. Yayın kuruluşu, toplantının, küresel güç dengesinde değişiklik arayışında olan ve ABD liderliğindeki Batı’ya karşı çıkmaya hazır olan ülkeler arasındaki yakınlaşmayı vurguladığını ifade ediyor.
Bu ülkeler arasında Rusya, Çin ve İran dikkat çekiyor. Zirvede, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in, Batı’nın yaptırımlar ve ittifaklarla izole olduğu, buna karşılık dünya ülkelerinin büyük çoğunluğunun Amerika’nın küresel liderliğine meydan okuma çabasını desteklediği mesajını vermeleri bekleniyor.
The Washington Post ise BRICS’i, Amerika’nın küresel Güney’de azalan etkisinin güçlü bir sembolü olarak tanımlıyor.
Dünyanın dört bir yanındaki pek çok ülkenin, ABD’nin çıkarlarına göre şekillenen “kurallara dayalı dünya düzeni”ne duydukları hayal kırıklığını dile getirerek BRICS’e katılma isteğini ifade ettiğini belirtiyor.
Gazete, Putin’in bu konudaki söylemlerinin, pek çok ülkenin ruh halini başarıyla yansıttığını vurguluyor. Güney Afrika Uluslararası İlişkiler Enstitüsü İcra Direktörü Elizabeth Sidiropoulos, “Rusya, BRICS’i yeni bir dünya düzeni inşa etmenin öncüsü olarak görüyor,” değerlendirmesinde bulunuyor.
The New York Times da benzer bir görüşü dile getiriyor: BRICS, yeni bir dünya düzeninin kurulması için en güçlü ve temsili yapı olarak öne çıkıyor. Bu çerçevede, Putin’in Ukrayna’daki çatışmaları “eski dünya düzeninin çöküşünün habercisi ve yeni bir düzenin inşasına zemin hazırlayan bir süreç” olarak sunduğu belirtiliyor.
Aynı zamanda, Çin’in ABD’nin başlıca rakibi olduğu, Rusya ve İran’ın ise Batı’nın sert yaptırımlarına maruz kaldığı ifade ediliyor. Gazete, bu üç ülkenin Batı’ya karşı daha uyumlu bir blok oluşturmayı amaçladığını aktarıyor.
Reuters, Rusya’nın BRICS ülkelerini, uluslararası ödemelerde Batı’nın yaptırımlarından korunacak alternatif bir platform oluşturmaya ikna etmeye çalıştığını yazıyor.
Bununla birlikte, birlik içinde birçok görüş ayrılığı olduğuna dikkat çekiliyor. Örneğin, Rus petrolünün başlıca alıcıları olan Çin ve Hindistan arasındaki ilişkiler karmaşık; Arap ülkeleri ile İran arasındaki gerginlikler ise bölgedeki dinamikleri etkiliyor.
Çin merkezli The Paper gazetesi ise, BRICS iş birliğinin küresel Güney’in sesini güçlendirdiğini vurguluyor.
Fudan Üniversitesi profesörlerinden Zhu Jiejin, gazeteye yaptığı açıklamada, BRICS’in genişlemesinin gelişmekte olan ülkeler arasındaki iş birliği mekanizmalarını zenginleştirdiğini dile getirdi.
Gazete, finansal iş birliği alanında, Kazan zirvesinin Amerikan dolarından bağımsız bir BRICS uluslararası ödeme sistemini başarıyla hayata geçirip geçiremeyeceğinin küresel toplum tarafından merak edildiğini ifade ediyor.
Şanghay Uluslararası Çalışmalar Üniversitesi’nden araştırmacı Yuan Xun ise bu konuyu “zirvenin öncelikli gündem maddesi” olarak nitelendiriyor ve Rusya’nın enerji ihracatından elde ettiği gelirleri güvence altına alma çabasıyla ilgili olduğunu belirtiyor.
Ukrayna’daki savaşın sona erdirilmesi için yürütülen müzakereler kritik bir dönemeçte. Kalıcı bir barışın sağlanması, iç içe geçmiş durumda olan askeri, diplomatik ve ekonomik faktörlere bağlı. Rusya’nın NATO genişlemesiyle ilgili güvenlik endişelerini ve Avrupa güvenlik düzenindeki rolünü ele alan yaklaşım, atılım için en iyi fırsatı sunsa da ABD, Rusya, Ukrayna ve potansiyel olarak Çin’in katılımıyla çok yönlü bir müzakere sürecini gerektiriyor.
Ukrayna’daki savaşı sona erdirmeye dönük müzakereler, kalıcı bir barış potansiyeliyle birlikte askeri, diplomatik ve ekonomik faktörlerin karmaşık etkileşimine bağlı kritik bir dönemeçte.
Harici, Rusya’nın mevcut cephedeki avantajı göz önüne alındığında, müzakerelerdeki kritik ana hatları inceledi.
Rusya’nın NATO’nun genişlemesi ve Avrupa güvenlik düzenindeki rolüyle ilgili temel güvenlik endişelerini ele alacak yaklaşım, bir atılım için en iyi şansı sunabilir.
I. Temel ilkeler ve ortak çıkarlar
Toprak statüsü: Ne Ukrayna ne de Rusya, şu anda kontrol ettikleri topraklardan çekilecek. Bu, “kaçınılmaz bir gerçek” olarak sunuluyor.
Ukrayna’nın Batı yönelimi: Ukrayna, Batı ile “sosyal, kültürel ve ekonomik entegrasyon” arzusundan vazgeçmeyecek.
Rusya’nın güvenlike endişeleri: Rusya, Ukrayna’nın askeri olarak Batı’nın bir parçası olmasına izin veren hiçbir anlaşmayı kabul etmeyecek.
Anlaşmada karşılıklı çıkarlar: Hem Washington hem de Moskova, Rusya’nın askeri saldırısının durdurulması ve kapsamlı bir barış anlaşması karşılığında Rusya’nın meşru güvenlik endişelerini ele alan bir anlaşmaya varacak.
II. Askeri Nüfuz ve kuvvet sınırlamaları:
Karşılıklı kuvvet sınırlamaları: Batı’nın Ukrayna’ya sağlanan füzelerin menzilini kısıtlama isteği, Rusya’nın kendi kuvvetleri ve Ukrayna kuvvetleri üzerinde “makul sınırlar” konusunda anlaşmaya istekli olmasına bağlı.
AKK Antlaşması’nın revize edilmesi: Ukrayna’daki kuvvet sınırlarına ilişkin görüşmeler, Avrupa’daki Konvansiyonel Silahlı Kuvvetler Hakkında Uyarlanmış Anlaşma’yı (AKK) değiştirme konusunda daha geniş tartışmaların önünü açabilir ve bu da Rusya’yı uzlaşmaya teşvik edebilir.
ABD’nin Almanya’daki orta menzilli füzeleri: ABD, uzlaşma sürecinde, 2026’da Almanya’da planlanan orta menzilli, nükleer kapasiteli füzelerin konuşlandırılmasını yeniden gözden geçirme veya genişletme isteğini işaret edebilir.
Ukrayna askeri kapasitesinin sınırlandırılması: Önceki görüşmelere dayanarak, taraflar personel ve silah sınırlamaları konusunda birbirinden çok uzak.
III. Ateşkesin sürdürülmesi ve toprak anlaşmazlıkları:
Çözülmemiş toprak statüsü: Rusya’nın ele geçirdiği toprakların (Donetsk, Lugansk, Herson, Zaporojye ve Kırım) yasal statüsü yakın vadede çözülmemiş kalacak, ancak bu aşılmaz bir engel olarak görülmüyor (Kuzey Kıbrıs ve II. Dünya Savaşı sonrası Almanya gibi örnekler mevcut).
Silahsızlandırılmış bölge: Müzakerelerde, yeni çatışmaları önlemek için uluslararası bir barış gücü tarafından devriye gezilen silahsızlandırılmış bir bölge öneriliyor.
Uluslararası barış gücü: Barış gücünün bileşimi, müzakerelerin kilit noktası. Bir Avrupa gücüne (Rusya’nın başka bir ad altında NATO üyeliği olarak göreceği) alternatif olarak küresel Güney’den bir BM gücü öneriliyor.
IV. Diplomatik angajman:
Rusya’ya büyük güç olarak saygı: ABD, Rusya’nın kendisini büyük bir güç olarak görmesini ve güvenlik endişelerini kabul edecek.
ABD-Rusya liderler zirvesi: Savaşın sona ermesi yönünde gerçek bir ilerleme için bir teşvik olarak ABD ve Rusya devlet başkanları arasında doğrudan bir zirve öneriliyor.
V. Ekonomik nüfuz ve yaptırımların kaldırılması:
Yaptırımların “şartlı” olarak kaldırılması: Yaptırımların kaldırılması, belirli yaptırımların kalıcı, şartlı olarak askıya alınması, Rusya’nın karşılıklı olarak kabul edilen barış hükümlerine uymasına bağlı olabilir.
Bölümlere ayrılmış yaptırımlar: Rusya’nın “tüm hükümleri ihlal etmesini engellemek adına” yaptırımların kaldırılması ve uyumluluk, birden fazla alt anlaşma gündemde.
Rusya’nın dondurulan varlıkları: Rusya’nın Batı’da dondurulan 300 milyar dolarlık varlıkları, Rusya’nın açık anlaşmasıyla potansiyel olarak uluslararası bir Ukrayna yeniden yapılanma fonunun parçası haline gelerek bir kaldıraç olarak kullanılabilir.
Enerji ticaretinde normalleşme: ABD, Rusya ve AB, Avrupa’nın bir uzlaşmaya verdiği desteği teşvik etmek için Rusya’nın Avrupa’ya enerji ihracatını, potansiyel olarak Kuzey Akım boru hatları aracılığıyla yeniden başlatma koşullarını masaya yatırabilir. Nitekim Moskova, Batılı ülkelerden Eylül 2022’de sabotaja uğrayan Kuzey Akım boru hatlarının tamir edilmesini talep ediyor.
Ukrayna’nın stratejik mineralleri: Ukrayna’nın stratejik mineral yataklarını (lityum, uranyum vb.) içeren yaratıcı diplomasi, hem Rusya’yı hem de Ukrayna’yı teşvik edebilir ve Batı’ya işleme ve ihracat için potansiyel ABD teknolojisi sunabilir.
VI. AB’ye katılım süreci ve azınlık hakları:
Tarafsız Ukrayna için AB üyeliği: Ukrayna’nın Batı yönelimini tatmin etmek ve Rusya’nın güvenlik endişelerini gidermek için Ukrayna için AB üyeliği yolu, askeri tarafsızlıkla birleştiriliyor.
“Nazilerden arındırma” ve azınlık hakları: AB’ye katılım süreci, Ukrayna’nın etnik ve dilsel azınlıklara yönelik muamelesini AB standartlarına uygun hâle getirerek Rusya’nın “Nazilerden arındırma” talebini ele almak için kullanılabilir.
Karşılıklı taahhütler: Azınlık haklarına ilişkin taahhütler karşılıklı olmalı, hem Rusya hem de Ukrayna için geçerli olabilir.
Nazi partileri ve sembollerinin yasaklanması: Avusturya Devlet Anlaşması ve Alman anayasasındakilere benzer şekilde, Nazi partilerini ve sembollerini yasaklayan bir madde Ukrayna anayasasına eklenebilir.
Financial Times‘ın haberine göre, ABD, G7 ülkelerinin Ukrayna savaşıyla ilgili ortak açıklamasında Rusya’yı ‘saldırgan’ olarak tanımlamaya karşı çıkıyor.
Dünyanın en zengin ülkelerini barındıran G7 bünyesinde, Rusya’nın Ukrayna savaşında üstlendiği rol konusunda bir görüş ayrılığı yaşanıyor. Financial Times‘ın konuya vakıf beş kaynağa dayandırdığı haberine göre, ABD, savaşın üçüncü yıl dönümü vesilesiyle yapılacak kapanış bildirisinde Rusya’yı ‘saldırgan’ olarak tanımlamaktan kaçınıyor.
G7 ülkeleri, her yıl dönümünde (24 Şubat) Rusya’nın Ukrayna’ya karşı başlattığı askeri müdahaleyi kınayan ortak bir bildiri yayımlayacak.
Geçtiğimiz yılki bildiride, “saldırı savaşının derhal durdurulması” ve “silahlı kuvvetlerin Ukrayna’nın uluslararası alanda tanınmış topraklarından tamamen ve koşulsuz olarak geri çekilmesi” çağrısı yer almıştı.
Donald Trump liderliğindeki ABD’nin, habere göre daha ılımlı bir ton benimsemeye çalıştığı belirtiliyor.
Konuya vakıf bir kaynak, Rusya ile Ukrayna arasında bir ayrım yapılması gerektiğine inandıklarını ve ABD’nin bu ifadeyi bloke edeceğini söyledi. Fakat, bir anlaşmaya varılmasını umduğunu da sözlerine ekledi.
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy’nin eleştirel sözlerle bu iddiayı reddetmesinin ardından Trump, çarşamba günü Zelenskiy’e “diktatör” diyerek suçlamalarını sürdürdü.
Bu tutumun ardında yatan nedenlerden biri, Zelenskiy’nin görev süresinin resmen sona ermiş olması.
Ukrayna’da ise mevcut şartlarda seçim kampanyası yapılmaması konusunda genel bir mutabakat bulunuyor.
Öte yandan Trump ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in önümüzdeki günlerde bir araya gelmesi planlanıyor ve şu anda hazırlıklar tüm hızıyla devam ediyor.
Ukrayna Parlamentosu Ulusal Savunma ve İstihbarat Komisyonu Başkanı Roman Kostenko, ABD’li bazı şirketlerin Ukrayna’ya silah satışını askıya aldığını açıkladı. Kostenko, bu durumun ABD ve Ukrayna arasındaki son dönemdeki gerginlikten kaynaklandığını belirtirken, ABD yönetiminden gelen maddi ve teknik yardımların devam ettiğini, ancak bazı silah tedarikçilerinin siyasi karar beklediğini ifade etti.
Ukrayna Parlamentosu Ulusal Savunma ve İstihbarat Komisyonu Başkanı Roman Kostenko, ABD’li bazı şirketlerin Ukrayna’ya silah sevkiyatını durdurduğunu açıkladı.
Kostenko, Tema s Moseyçuk projesine verdiği demeçte, “Edindiğim bilgilere göre, [Amerika Birleşik Devletleri’nden] Ukrayna’ya satılmak üzere gönderilen silahların sevkiyatı durdu. Bu silahları buraya göndermesi gereken firmalar şu anda bir karar bekliyor,” dedi.
Kostenko, ABD yönetiminden gelen “malzeme ve teknik” yardımın hâlâ devam ettiğini, ancak bazı silah tedarikçilerinin farklı aktörlerden siyasi kararlar beklediğini belirtti.
Kostenko, “Herkes, Ukrayna’ya para karşılığında bile silah tedarik etme ve Ukrayna’ya silah sevkiyatı nedeniyle herhangi bir sorun yaşamama kararının çıkıp çıkmayacağını bekliyor,” diye ekledi.
Son günlerde ABD ve Ukraynalı yetkililer arasında devam eden görüşmeler ve Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ile ABD Başkanı Donald Trump arasındaki gerilim gündemde.
Reuters‘ın haberine göre, Trump yönetiminde yılın başında Ukrayna’ya Amerikan stoklarından ne kadar askeri yardım yapılması gerektiği konusunda anlaşmazlıklar yaşandı.
Buna rağmen, ABD Başkanı, göreve başlamasının ardından kısa bir duraksamadan sonra şubat ayının başlarında müttefikine silah sevkiyatını yeniden başlattı.
Ajansın kaynaklarına göre, Beyaz Saray Ukrayna’ya herhangi bir desteği kesme yönündeki ilk fikrinden vazgeçti.
Dışişleri Bakanlığı verilerine göre, Rusya’nın işgalinin başlangıcından 2025’e kadar ABD, Kiev’e 66 milyar dolar tutarında askeri yardım sağladı ve 2014’ten bu yana sağlanan yardım miktarı yaklaşık 70 milyar dolara ulaştı.
Zelenskiy, Ukrayna’nın aldığı silahların değerini yaklaşık 76 milyar dolar olarak tahmin ederken, Trump ise 200 milyar, hatta 350 milyar dolar değerinde silah sağlandığını iddia etti.
AMERİKA1 hafta önce
DÜNYA BASINI2 hafta önce
AVRUPA1 hafta önce
GÖRÜŞ2 hafta önce
GÖRÜŞ1 hafta önce
DİPLOMASİ1 hafta önce
ASYA1 hafta önce