Bizi Takip Edin

DİPLOMASİ

‘Nadir toprak elementleri karşılığı Ukrayna’ya askeri yardım’ ne kadar mümkün?

Yayınlanma

Ukrayna, zengin metal rezervlerine erişim karşılığında ABD’den destek talep ederken, Donald Trump bu teklife sıcak baktı. Ancak, bu değerli kaynakların çoğu, Rusya’nın kontrolünde veya cephe hattına yakın bölgelerde bulunuyor, bu da erişimi zorlaştırıyor.

ABD’nin Ukrayna’daki nadir toprak metallerine erişimi için, Ukrayna’nın bu bölgeleri geri almasına yardım etmesi gerekecek. Ukrayna hükümeti, geçen sonbaharda ABD’ye, barışın sağlanması karşılığında ülkenin zengin metal kaynaklarına erişim teklifinde bulundu.

Bu hafta Donald Trump, Washington’ın “Ukrayna’ya yardım karşılığında nadir toprak metalleri ve diğer kaynaklarını alacağı bir anlaşma yapmak istediğini” belirterek bu teklifi fiilen kabul etti.

Fakat, bu kaynakların önemli bir kısmı mevcut cephe hattının yakınında, hatta Rusya’nın kontrolündeki topraklarda bulunuyor.

The Wall Street Journal gazetesinde yer alan makaleye göre, bu değerli doğal kaynaklara erişim, en azından kısmen, Rus birliklerinin yavaş ama istikrarlı bir şekilde ilerlediği doğu Ukrayna’daki savaşın sonucuna bağlı olacak.

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy de bunu kabul ederek, yüksek teknoloji ürünleri için gerekli olan nadir toprak metalleri üretiminde işbirliğini, eylül ayında Washington’da, Trump ile yaptığı görüşme de dahil olmak üzere sunduğu “barış planına” dahil etti.

Zelenskiy bu hafta gazetecilere yaptığı açıklamada, “Rusya, 2014’ten beri topraklarımızı işgal ediyor ve bu toprakların bazıları önemli doğal kaynak rezervlerine sahip. Topraklarımızı savunmamıza ve düşmanı silah, varlık ve yaptırımlarla geri püskürtmemize yardımcı olan ortaklarımızla bu kaynakları ortaklaşa geliştirmeye açığız. Bu kesinlikle adil,” dedi.

Ancak bu planın en büyük dezavantajı, rezervlerin çoğunun şu anda Rusya’nın kontrolünde olan veya cephe hattına çok yakın olan bölgelerde bulunması, “bu da kimsenin onları çıkarıp işlemleyemeyeceği” anlamına geliyor.

Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nde silahlı çatışma uzmanı olan kıdemli araştırmacı Wolf-Christian Paes’e göre, “Ukrayna’da kalıcı bir barış olmadan bu varlıklara erişmek zor olacak. Bunun için basit bir ateşkes yeterli değil.”

Ocak ayı sonunda Davos’taki Dünya Ekonomi Forumu’nda Ukrayna heyeti, ülkedeki 26 trilyon dolar değerindeki maden yataklarından, 12 trilyon dolarının mineral olduğunu belirtti.

Ukrayna özellikle; Avrupa’da titanyum rezervleri (uçak ve gemiler için gerekli) açısından birinci sırada, Avrupa’daki lityum rezervlerinin (akülerde kullanılır) üçte birine sahip, dünya grafit rezervlerinin yüzde 20’sine sahip, çiplerde ve LED’lerde kullanılan galyum üretiminde dünyada beşinci sırada ve ABD’deki yarı iletken üreticileri için neon tedarikinin yüzde 90’ını sağlıyor.

Ancak Kyiv Independent‘ın Kiev Ekonomi Okulu analizine dayandırdığı haberine göre, nadir toprak metalleri rezervleri çoğunlukla merkezi bölgelerde yoğunlaşmış durumda, işlenmemiş ve gerçek değerleri bilinmiyor.

Ukrayna’daki Amerikan Ticaret Odası, geçen ay ülkedeki kritik öneme sahip minerallerin rezerv değerini 3 ila 26 trilyon dolar olarak tahmin etti. Fakat aynı zamanda, metal rezervlerinin yüzde 42’sinin ve nadir toprak metallerinin yüzde 33’ünün yanı sıra kömürün yüzde 63’ünün, petrolün yüzde 11’inin ve doğalgazın yüzde 20’sinin Rusya’nın kontrolü altında olduğunu belirtti.

Uluslararası Enerji Ajansı’na göre, Çin şu anda dünya nadir toprak metalleri rezervlerinin yüzde 60’ını (hem kendi topraklarında hem de diğer ülkelerde) ve işleme kapasitesinin yüzde 90’ını kontrol ediyor.

Bu nedenle Kiev, Washington’a Ukrayna yataklarını geliştirerek tedariki çeşitlendirmeyi teklif ediyor. Dünyanın en büyük titanyum tedarikçisi ise Rus şirketi VSMPÓ-Avisma.

Politico‘ya konuşan Avrupalı bir emtia uzmanına göre, Ukrayna’nın bu metal rezervleri “en üst ligde”: “Ukraynalılar açıkça Trump’ın ilgisini çekecek her şeyi arıyorlar. Ve bu kesinlikle onun ilgisini çekti.”

Cumhuriyetçi Parti’de dış politika uzmanı olan ve şu anda Yorktown Solutions adlı lobi firmasının başkanı olarak Ukrayna devlet kurumlarına danışmanlık yapan Daniel Vaidich’e göre, kaynak argümanı Trump ve yönetimi tarafından çok iyi anlaşılıyor.

Vaidich, Politico‘ya, “Önceki yönetimdeki birçok kişi için Ukrayna’yı desteklemek özgürlüğü ve demokrasiyi korumakla ilgiliydi, ancak Trump için bu büyük ölçüde boş bir laf. Ukrayna’yı desteklemenin ve onun için savaşmanın neden mantıklı olduğuna dair başka bir gerekçe bulmamız gerekiyor,” değerlendirmesini yaptı.

Ancak şu anda Rus birlikleri Pokrovsk şehrini kuşatıyor ve Ukrayna’nın doğal kaynaklar açısından en zengin bölgelerinden biri olan Dnipropetrovsk oblastına giden otoyola ulaşmaya çalışıyor.

Ocak ayında, ülke çelik endüstrisinin yarısını sağlayan koklaşabilir kömür madeni kısmen ele geçirildi ve faaliyetlerini durdurdu.

Strateji XXI Küresel Araştırmalar Merkezi adlı düşünce kuruluşunun başkanı Mihail Gonçar, “Trump, nadir toprak metallerinin bulunduğu bölgelerin büyük ölçüde işgal altında olduğunu ve kurtarılması gerektiğini anlıyor mu? Bunun için Amerikan silahlarına ve saldırgana karşı gerçekten cehennem gibi yaptırımlara ihtiyaç var,” ifadelerini kullandı.

Öte yandan Kiev, Washington’ın Ukrayna ile stratejik olarak avantajlı bir ortaklığın, “topraklarını kurtarmaya yardım etmeye değer olduğunu” anlamasını bekliyor.

Ukrayna Parlamentosu Dış İlişkiler Komitesi Başkanı Aleksandr Merejko, Politico‘ya verdiği demeçte Trump’ın açıklamasını “olumlu bir sinyal” olarak nitelendirdi:

“Sanırım Trump anlamaya başladı: Ukrayna’nın stratejik kaynaklarının, yardım edilmezse otoriter rejimlerin eline geçme ve onları güçlendirme tehlikesi var. Ve burada sadece Rusya’dan değil, aynı zamanda stratejik ortağı Çin’den de bahsediyoruz.”

DİPLOMASİ

Meloni, Trump ile Avrupa arasında seçim yapmayı ‘çocukça’ buluyor

Yayınlanma

İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, ülkesinin ABD ve Avrupa arasında taraf seçmek zorunda kalacağı fikrini “çocukça” ve “yüzeysel” olarak niteleyerek ülkesinin çıkarlarını savunmak için ne gerekiyorsa yapacağında ısrar etti.

2022’de göreve gelmesinden bu yana yabancı bir gazeteye verdiği ilk mülakatta İtalya başbakanı, Financial Times’a (FT) transatlantik ilişkilerdeki ciddi gerginliklerin üstesinden gelmenin “herkesin çıkarına” olduğunu söyledi ve bazı Avrupalı liderlerin Donald Trump’a yönelik tepkilerini “biraz fazla siyasi” olarak niteledi.

İtalyan lider, ABD Başkanını düşman olarak görmediğini ve Roma’nın “ilk müttefikine” saygı duymaya devam edeceğini açıkça belirtti.

Meloni, “Ben muhafazakârım. Trump Cumhuriyetçi bir lider. Elbette ona diğer pek çok kişiden daha yakınım ama ulusal çıkarlarını savunan bir lideri anlıyorum. Ben kendi çıkarlarımı savunuyorum,” dedi.

Avrupa’da Trump yönetimine yönelik endişelerin arttığı bir dönemde Meloni, Beyaz Saray’ın Avrupa’nın ticaret uygulamaları ve savunma harcamalarına ilişkin şikâyetlerinin önceki ABD yönetimlerini tekrarladığını söyledi.

Trump’ın otomobil ithalatına yüzde 25 gümrük vergisi getireceğini açıklamasından birkaç saat önce konuşan Meloni, ABD’nin uzun zamandır Joe Biden’ın Enflasyonu Düşürme Yasası (IRA) da dahil olmak üzere giderek daha ‘korumacı’ bir gündem izlediğini ileri sürdü.

“ABD’de korumacılığın gerçekten Donald Trump tarafından icat edildiğini mi düşünüyorsunuz?” diye soran Meloni ayrıca Trump’ın Avrupa savunması konusundaki “çatışmacı” yaklaşımının, kıtanın kendi güvenliğinin sorumluluğunu üstlenmesi için çok ihtiyaç duyulan bir “teşvik” olacağını umduğunu söyledi.

İtalyan lider, “Krizin her zaman bir fırsatı gizlediğini söylemeyi severim,” dedi. Meloni, Ekim 2022’deki seçim zaferinden bu yana İtalya’ya getirdiği siyasi istikrarı övdü ve şu anda ülkesinin savaş sonrası tarihinde en uzun süre görev yapan beşinci hükümete liderlik ettiğine işaret etti.

ABD ile ilişkilerinin sahip oldukları “en önemli ilişki” olduğunu savunan Meloni, transatlantik bir çatlaktan kaçınmanın önemini vurgulayarak, Ukrayna için güvenlik garantileri ve Trump’ın gümrük vergisi saldırısına karşı “çatışmacı olmayan bir yanıt” vizyonunu özetledi.

Meloni, “İtalya’nın [ABD] ile iyi ilişkileri olabilir ve [ABD’nin] Avrupa ile karşı karşıya gelmesini önlemek ve köprüler kurmak için İtalya’nın da yapabileceği bir şey varsa, bunu yapacağım ve bu Avrupalıların yararınadır,” dedi.

Meloni, ABD Başkan Yardımcısı JD Vance’in ifade özgürlüğü ve demokrasiye olan bağlılığını terk ettiği iddiasıyla Avrupa’ya yönelik sert saldırısına sempati duyduğunu da söyledi.

İtalya Başbakanı, “Aynı fikirde olduğumu söylemek zorundayım. Bunu yıllardır söylüyorum. Avrupa biraz kendini kaybetti,” iddiasında bulundu.

Meloni, Trump’ın Avrupa’ya yönelik eleştirilerinin Kıta halkına değil, “yönetici sınıfına … ve gerçekliği okumak ve insanlara cevap vermenin yollarını bulmak yerine, ideolojinizi insanlara empoze edebileceğiniz fikrine” yönelik olduğunu da ileri sürdü.

Avrupa Komisyonu, Trump’ın gümrük vergilerine misilleme yapma sözü vermiş olsa da Meloni AB’nin soğukkanlılığını korumasını istiyor. İtalyan lider, “Bazen sadece içgüdüsel olarak tepki verdiğimiz izlenimine kapılıyorum. Bu tür konularda ‘Sakin olun çocuklar’ demelisiniz. ‘Düşünelim’ demelisiniz,” dedi.

Meloni özellikle, ABD ve Avrupa arasındaki genel gümrük vergisi seviyeleri kabaca eşit olsa da, bazı spesifik kalemlerdeki yüksek vergilerin sürtüşmeye neden olduğunu savundu fakat AB’nin karar alma sürecinin yavaş ilerlemesi nedeniyle geri kaldığını söyledi. 

Avrupa’da pek çok kişi Trump’ın Ukrayna’yı elverişsiz bir barış anlaşmasına zorlamaya hazırlandığından korkarken, Meloni Trump’ın çabalarına olan inancını dile getirdi ve Rusya’nın gelecekte savaşı yeniden başlatmamasını sağlamak için güçlü garantilere ihtiyaç olduğunu tekrar tekrar vurguladı.

Fransızların ve İngilizlerin Ukrayna’ya bir Avrupa “güvence gücü” gönderilmesi önerisine şüpheyle yaklaşan Meloni, bunun Moskova tarafından bir provokasyon olarak görülebileceğini söyledi ve “Burada dikkatli olmalıyız. Bu daha çok bir tehdit olarak görülebilir,” dedi.

Meloni bunun yerine, Kiev’i ittifaka kabul etmeden NATO’nun 5. Maddesindeki karşılıklı savunma hükmünün Ukrayna’yı da kapsayacak şekilde genişletilmesini savunuyor ve bunun diğer önerilerden “daha kolay ve daha etkili” olacağını iddia ediyor.

Okumaya Devam Et

DİPLOMASİ

ABD, Ukrayna’ya ‘sömürge’ anlaşması teklif etti

Yayınlanma

ABD, Ukrayna’da gelecekte yapılacak tüm büyük altyapı ve maden yatırımlarını kontrol etmek, Kiev’in diğer müttefiklerinin rolünü veto etmek ve Avrupa Birliği üyeliği hedefini baltalamak için bastırıyor.

Bloomberg tarafından elde edilen taslak belgeye göre Donald Trump yönetimi, Ukrayna ile revize edilmiş bir ortaklık anlaşması kapsamında tüm altyapı ve doğal kaynak projelerine yapılacak yatırımlarda “ilk teklif hakkı” talep ediyor.

Kabul edilmesi halinde ortaklık anlaşması ABD’ye Ukrayna’da karayolları ve demiryolları, limanlar, madenler, petrol ve doğalgaz ile kritik minerallerin çıkarılması gibi projelere yapılacak yatırımları kontrol etme konusunda muazzam bir güç sağlayacak.

Anlaşma, Washington tarafından kontrol edilecek özel bir yeniden yapılandırma yatırım fonuna aktarılan kârlar üzerinde ABD’ye ilk hak talebini verecek.

Belgenin en önemli noktası ise ABD’nin, savaşın başlangıcından bu yana Ukrayna’ya sağladığı “maddi ve mali faydaları” bu fona katkı olarak görmesi.

Aslında bu, Trump yönetiminin Ukrayna’yı, Kiev ortaklık fonundan herhangi bir gelir elde etmeden önce, savaşın başlangıcından bu yana sağlanan tüm ABD askeri ve ekonomik desteğinin bedelini ödemeye zorlayacağı anlamına geliyor.

Taslak belgeye göre, ABD Uluslararası Kalkınma Finansmanı Kurumu (DFC), beş yönetim kurulu üyesinden üçünü aday göstererek ve belirli kararları engellemek için kendisine özel oy hakkı veren bir “altın hisseye” sahip olarak yatırım fonunu kontrol edecek. Ukrayna diğer iki üyeyi belirleyecek ve fonun günlük yönetimine müdahale etmesi engellenecek.

Kiev hükümetinin tüm yeni doğal kaynaklar ve altyapı projelerinden elde ettiği kazancın %50’sini fona yatırması gerekecek. Taslakta, ABD’nin, yatırımı geri kazanılana kadar kârın tamamına ve yıllık %4’lük bir getiriye sahip olacağı belirtiliyor.

Ukrayna tüm projeleri “mümkün olan en erken zamanda” incelenmek üzere fona sunmakla yükümlü olacak ve DFC finanse edilen tüm programlarda yönetim kurulu üyeliği veya gözetim hakkı elde edecek.

Kiev’in reddedilen projeleri en az bir yıl boyunca “maddi açıdan daha iyi” koşullarla başka taraflara sunması da yasaklanacak.

Ayrıca taslağa göre ABD hükümeti, fonun projeyi finanse edip etmediğine bakmaksızın, Ukrayna’nın metallerini, minerallerini ve petrol ve gazını ticari koşullarla diğer taraflardan önce satın alma hakkına sahip olacak.

Herhangi bir zaman sınırlaması olmayan anlaşma, Kiev’in kritik mineralleri ABD’nin “stratejik rakibi” olan ülkelere satmasını da yasaklıyor.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’in daha önceki bir anlaşmayı imzalama planlarının geçen ay Oval Ofis’te Trump’la yaşadığı gergin tartışmanın ardından suya düşmesinin ardından ABD geçtiğimiz hafta sonu Kiev’deki yetkililere revize edilmiş bir anlaşma sundu.

Beyaz Saray geçen hafta yaptığı açıklamada, yönetimin Ukrayna’daki kritik madenleri kapsayan daha önce müzakere edilen anlaşmanın ötesine geçtiğini söyledi.

İki taraf arasında görüşmeler devam ediyor ve nihai taslak şartlarda revizyonlar içerebilir. Konuyla ilgili bilgi sahibi bir kişi Bloomberg’e yaptığı açıklamada, Ukrayna’nın ABD belgesine bu hafta kendi değişiklikleriyle yanıt vereceğini söyledi.

Zelenskiy perşembe günü Avrupalı liderlerle bir zirveye katılmak üzere gittiği Paris’te gazetecilere yaptığı açıklamada, ABD tarafından öne sürülen tam anlaşmanın “detaylı bir çalışma” gerektirdiğini ve müzakereler sırasında şartların sürekli değiştiğini söyledi.

Bir anlaşmaya varıldığını söylemek için henüz erken olsa da, “ABD ile işbirliğini destekliyoruz, ABD’nin Ukrayna’ya yardımı durdurmasına neden olabilecek tek bir sinyal vermek istemiyoruz,” dedi.

ABD Hazine Bakanlığı sözcüsü yorum talebine cevaben yaptığı açıklamada, ABD’nin anlaşmanın hızlı bir şekilde sonuçlandırılması ve hem Ukrayna hem de Rusya için kalıcı bir barışın sağlanması konusundaki kararlılığını sürdürdüğünü söyledi.

Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü James Hewitt, “Maden anlaşması Ukrayna’ya ABD ile uzun vadeli güvenlik ve barışın temeli olan kalıcı bir ekonomik ilişki kurma fırsatı sunuyor. Bu anlaşma iki ülke arasındaki ilişkileri güçlendirecek ve her iki tarafa da fayda sağlayacaktır,” diye konuştu.

Ukrayna 2022 yılında AB’ye aday ülke statüsü kazandı ve tam üyelik için tamamlanması yıllar alabilecek katılım görüşmelerine başlayacak. ABD’nin Ukrayna ekonomisinin geniş alanlarını kapsayan yatırım kararları üzerinde etkin bir kontrole sahip olması halinde bu durumun daha da karmaşık bir hal alması muhtemel.

Ukrayna daha önce ABD ile yapılacak bir anlaşmanın AB ile olan ortaklık antlaşması ile çelişmemesi gerektiğini söylemişti. Ayrıca daha önce ABD’nin, Washington’un Ukrayna’ya geçmişte verdiği desteğin ortak fona katkı olarak dahil edilmesi yönündeki talebini de reddetmişti.

Okumaya Devam Et

DİPLOMASİ

Macron: Rusya’nın dondurulan varlıkları Ukrayna’nın yeniden inşasında kullanılabilir

Yayınlanma

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Paris’teki Avrupa liderleri zirvesinin ardından, Rusya’nın dondurulan 230 milyar avroluk varlığının Ukrayna’nın savaş sonrası yeniden inşası için kullanılmasını önerdi. Macron, bu konunun barış müzakerelerinin bir parçası olacağını belirtti.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Paris’te 27 Mart’ta düzenlenen Avrupa liderleri zirvesinin ardından yaptığı açıklamada, Rusya’nın dondurulan 230 milyar avroluk varlığının Ukrayna’nın savaş sonrası yeniden inşası için kullanılmasını önerdi.

Macron, bu varlıkların akıbetinin barış müzakereleri kapsamında ele alınacağını kaydetti.

Reuters haber ajansının aktardığına göre, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, dün yaptığı açıklamada, “Rusya’nın 230 milyar avro (248,12 milyar dolar) değerindeki dondurulan varlıkları, barış anlaşması kapsamında gelecekteki yeniden inşa için kullanılabilir,” ifadesini kullandı.

Macron, daha önce Maliye Bakanlığı’na, Rusya’nın dondurulan varlıklarına el konulmasının olası sonuçlarını detaylı bir şekilde inceleme talimatı vermişti.

Macron, bu talimattan önce yaptığı bir açıklamada ise uluslararası hukuka aykırı olacağı gerekçesiyle, “Dondurulan varlıkların gelirleri alınabilir ancak varlıkların kendisi alınamaz,” demişti.

Çeşitli tahminlere göre AB, G7 ülkeleri ve Avustralya, Rusya’ya ait yaklaşık 280 milyar dolarlık devlet varlığını dondurdu.

Ayrıca, özel şahıslara ait ev, yat ve uçakları da içeren yaklaşık 58 milyar dolarlık varlık da dondurulanlar arasında yer alıyor.

AB, Mayıs 2024’te dondurulan varlıklardan elde edilen gelirlerin Ukrayna’ya yardım amacıyla kullanılmasına onay vermişti.

Bu karar sayesinde Kiev yönetimi 2024 yılında 3 milyar avro elde etti ve bu meblağın yüzde 90’ı Ukrayna ordusuna destek için ayrıldı. Fonların dağılımı her yıl yeniden değerlendiriliyor.

Fransa parlamentosu, Rusya’nın dondurulan varlıklarının el konulması yönünde karar aldı

Okumaya Devam Et

Çok Okunanlar

English