Mesud Pezeşkiyan, iki ay önce ne kendisinin ne de siyasi dostlarının ve rakiplerinin böyle bir günün geleceğini hayal dahi edemeyeceği bir durumda, bugün İran’ın 14. cumhurbaşkanı olarak görülüyor. Pezeşkiyan, daha önce İran İslam Şura Meclisi’nde Tebriz halkının beş dönem temsilciliğini ve Mohammad Hatemi hükümeti döneminde bir dönem Sağlık Bakanlığı görevini yapmış biri olarak, her zaman İslami eğilimleri olan bir reformist olarak bilinmiştir. Ahlaki olarak mütevazı bir bireydir ve Tebriz halkı onu, milletvekili olduğu dönemde, sıradan bir vatandaş gibi sokaklarda yürürken defalarca görmüştür. Bu ahlaki özelliği, söylev ve konuşmalarında önemli bir etki yaratmış, seçmenlerin dikkatini çekmesine neden olmuştur. Ayrıca, seçim tartışmalarında reformcu söylemle beraber Kuran ayetleri ve Hz. Ali’nin hadislerine vurgu yapması da İran halkının ilgisini çekmiştir.

Ahmedinejad’dan sonra Pezeşkiyan, İran’ın en beklenmedik cumhurbaşkanı olarak görülmelidir. İlginçtir ki, siyasi olarak Ahmedinejad’ın karşı kampında yer almasına rağmen, dikkatleri üzerine çekme nedenleri, Ahmedinejad’ın ani yükselişine neden olan nedenlerle aynıdır. Pezeşkiyan da klasik politikacıların konuşma tarzına bağlı kalmaz, beklenmedik davranışlar sergiler; tanınmış bir politikacının karşısında sert çıkabilirken, hemen ardından küçük bir kız çocuğunun veya yaşlı bir köylünün yanında duygusal davranışlar sergileyebilir. Giyim tarzı, klasik politikacılara benzemez ve Ahmedinejad gibi resmi takım elbiseleri ile pek hoş ilişkisi yok. Ahmedinejad’ın cumhurbaşkanlığındaki gibi, birkaç hafta öncesine kadar kimse onun cumhurbaşkanı olmasını beklemiyordu, özellikle de üç yıl önce İran Anayasa Koruyucular Konseyi tarafından cumhurbaşkanlığı adaylığının reddedilmesi göz önüne alındığında, birçok kişi onun seçim sahnesine girmesini beklemiyordu.

Pezeşkiyan’ın zaferinin nedenleri

Pezeşkiyan’ın zaferi, İran’daki yönetim sisteminde değişim ve reform talebi ve umutları olarak anlaşılabilir. Pezeşkiyan, seçim kampanyası sırasında pratik olarak mevcut durumu eleştirmekten başka bir şey yapmadı, bu da siyasi rakipleri tarafından “her zaman eleştiren taksi şoförlerine” benzetilmesine ve “her zaman memnuniyetsiz amca” olarak adlandırılmasına neden oldu. Aslında, Pezeşkiyan’ın zaferinin ana nedeni, ülkenin mevcut durumundan duyduğu memnuniyetsizliği ifade etmesidir ve bu, önemli bir kısmın duygularını ve inançlarını temsil edebilmiştir. Bu siyasi strateji, seçimlerin ikinci turundan önceki son televizyondaki tartışmada tamamen ortaya çıkmış oldu. Bu tartışmada, “aşağılamanın, ayrımcılığın ve yaptırımların kapsamını kısaltmak için geldim” deyip hükümetin “duyulmayan sesleri duymasını” istediğini söyledi. “Anlaşma ve milli uzlaşma ile tüm mağdurların ve dışlanmışların sözcüsü ve takipçisi olmak için geldim” diyen Pezeşkiyan mevcut durumdan duyduğu memnuniyetsizliği vurgularken, yönetim yapısında bir değişim umudu olmaya çalıştı.

Pezeşkiyan’ın kampanya dönemindeki eleştirileri üç ana başlık altında toplanabilir:

1. Ülkede uzman görüşlerine dikkat edilmemesi ve bilim odaklı yönetim yöntemlerinden uzaklaşılma.
2. Sosyal adalet ve dengeli kalkınma idealinden uzaklaşılması, -ki bunlar İran İslam Devrimi’nin ana hedeflerinden biriydi.
3. Ülkedeki mali ve idari yolsuzluk ve idari reformlara dikkat edilmemesi.

Pezeşkiyan, bu eleştiriler doğrultusunda, merkez karşısında çevrenin temsilcisi olacağı ve birkaç on yıl boyunca oluşturulan yapısal ayrımcılıkları ülkenin yoksul bölgeleri, fakir tabakalar ve sosyal hakları daha az dikkate alınan gruplar lehine değiştireceği vaadinde bulundu. Onun önemli vaatlerinden bazıları şunlardır: yolsuzluklarla mücadele, ekonomik büyüme koşullarının yaratılması, ülkede yatırım için uygun ortamın oluşturulması, sağlık sisteminin reformu ve tıbbi hizmetlerin kalitesinin artırılması, kamu eğitim hizmetlerinin reformu ve yükseltilmesi, çevresel sorunlara dikkat edilmesi, kadın haklarına odaklanılması ve yaşam tarzlarına yönelik baskılara karşı mücadele edilmesi, ülkede internet durumunun iyileştirilmesi ve küresel platformların filtreleme politikasının ciddi olarak gözden geçirilmesi. Dış politikada ise, Batı ile gerilimin azaltılabileceğini savunan Pezeşkiyan, İran’ın Batı ile düşük düzeydeki ilişkilerinin Doğu ile ilişkilerinde de önemli avantajlar ve faydalar elde edememesine yol açtığını düşünüyor.

Pezeşkiyan’ın zaferi kimin yenilgisi anlamına geliyor?

Bu seçimde Pezeşkiyan’ın zaferi, iki grubun yenilgisi anlamına geliyor: rejimi destekleyen muhafazakarlar ve rejimin radikal muhalifleri. Rejim içindeki muhafazakarlar, seçim kurumuna olan güvenin azalmasıyla, muhafazakarların iktidara gelmesi için seçim mekanizmalarının kullanılmasından yanadır ve ülkede ekonomik, sosyal ve siyasi krizlerin varlığını temelden reddederler. Onlara göre, güçlü bir muhafazakar cumhurbaşkanı tüm sorunları çözebilir.

Rejimin radikal muhalifleri ise, rejimi devirmek suretiyle değişim talep ederler ve hatta şiddet ve dış müdahaleyi bile içeren her türlü yolla rejimin düşürülmesini isterler. Bu grup, son iki hafta içinde Avrupa’daki İran konsoloslukları önünde protesto düzenleyerek seçim kurumuna karşı slogan atmış, cumhuriyet yerine monarşinin geri gelmesini istemiştir ve bu seçimde, şiddetli davranışları, siyasi nezaketten yoksun tavırları ve en önemlisi demokratik ve insancıl bir siyasi söylem sunamamaları nedeniyle önemli bir yenilgi almıştır.

Pezeşkiyan, bu iki grubun karşısında, rejim içinde kademeli ve adım adım reformlar yapmak isteyen memnuniyetsiz ama umutlu bir akımın sembolüdür. Bu açıdan, Pezeşkiyan’ın zaferi, hükümetinin kabul edilebilir bir performans sergilemesi şartıyla, memnuniyetsiz kitlelerin rejimle daha fazla işbirliği yapmasını sağlayabilir ve aşırı grupları etkisiz hale getirebilir.

Pezeşkiyan’ın gelecek hükümeti

Pezeşkiyan, samimi bir kişilik ve özgün bir söylemle memnuniyetsizlikleri ifade etmede başarılı olsa da, pratik stratejiler sunmada ve özellikle gelecekteki hükümeti için merkezi bir söylem geliştirmede başarısız olmuştur. Rafsancani’nin hükümeti kalkınma, Hatemi’nin hükümeti sivil özgürlükler ve Ahmedinejad’ın hükümeti adalet üzerine odaklanırken, Pezeşkiyan, İbrahim Reisi gibi, gelecekteki hükümeti için tutarlı bir söylem sunamamıştır. Bu eksiklik, hükümetinde dağınık eylemler ve sistemsiz davranışlar riskini artırabilir.

Seçim tartışmaları sırasında Pezeşkiyan, tüm konuları uzmanlara havale ederek, bilimsel uzmanların görüşlerine uyacağını vurguladı. Bu nedenle, zaferle hükümetin kurulması arasındaki bu dönemde, gelecekteki hükümetinin durumu hakkında net ve tutarlı bir fikir söylemek oldukça zor. Dolayısıyla Pezeşkiyan hükümetinde ülkenin siyasi rotası, hükümetin önemli bölümlerinin, özellikle Birinci Başkan Yardımcısı, ekonomi politikaları, dış politika ve kültürel politika ekiplerinin seçimi ve bileşimine bağlıdır.

Reformistlerin beklentilerinin aksine, bazı işaretler, Pezeşkiyan’ın hükümetinin yönetimini mutedil güçlerin alacağını ve hatta rakip siyasi güçlerden bile yararlanılabileceğini göstermektedir. Bu yaklaşım, çok zor olmakla birlikte ve hükümet içinde reformistlerin iç çatışmalarına neden olacak olsa da, ülkeyi siyasi güçlerin ortamında bir yenilenmeye yönlendirebilir.

Pezeşkiyan’ın önündeki zorluklar

Mesud Pezeşkiyan, İran’ın seçilmiş cumhurbaşkanı olarak yaptığı ilk konuşmada, gerçekleştiremeyeceği hiçbir vaatte bulunmadığını vurgulasa da, önünde çok zor günler olduğunu söylemek mümkündür. Hükümetinin ilk yıllarında karşılaşacağı en önemli sorunları aşağıdaki gibi özetlemek mümkün: hükümet içindeki siyasi güçlerin uyumsuzluğu, reformistlerin siyasi taleplerinin fazlalığı, muhafazakar meclisin reformist bir hükümete karşı engellemeleri, askeriyenin reformistlere karşı olan güvensizliği, Pezeşkiyan hükümetinin sosyal baskıların azaltılmasına karşı çıkan güç merkezlerine karşı yeterli olmaması, Batı’nın İran hükümetine baskıları ve bir reformist hükümetin başarısını engellemek için işbirliği yapmamaları (Ruhani hükümetinde olduğu gibi), Trump’ın Amerika’da tekrar başa gelmesi durumunda İran’a yönelik yaptırımların artma olasılığı, İsrail rejiminin Lübnan’a yönelik saldırgan eylemlerinin artmasıyla bölgede savaş krizinin başlaması, ve NATO ile Rusya arasındaki belirsiz gerilim durumu nedeniyle küresel bir krizin doğma olasılığı.

Son dönemde, sosyal medya başta olmak üzere, Türk devletlerinin ‘Made in Turan’ markası altında birleşeceğine ilişkin bir iddia dolaşıma girdi.

İddia şu: Türk devletleri, bundan sonra ‘Made in Turan’ markası altında birleşecek…

Peki, Azerbaycan’ın girişimiyle ortaya çıktığı ve 2-3 Mayıs’ta Bakü’de düzenlenen Türk Devletleri Ekonomik Forumu’nda tanıtıldığı belirtilen bu markayla ilgili ne biliniyor?

‘Marka, Azerbaycan’ın girişimiyle ortaya çıkarıldı’ iddiası

Konuyla ilgili dolaşıma sokulan haberlerde, markanın ‘Azerbaycan’ın girişimiyle’ ortaya çıktığı ve 2-3 Mayıs’ta Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de düzenlenen Türk Devletleri Ekonomik Forumu’nda tanıtıldığı ifade edildi.

Evet, marka, Türk Devletleri Ekonomik Forumu’nda tanıtıldı. Medyaya yansıyan “Azerbaycan’ın girişimiyle” ifadeleri ise, markanın ‘Bakü yönetiminin resmi bir girişimi’ olduğu yönünde bir algı yaratıyor. Ancak, Bakü yönetiminin bu markayla herhangi bir resmi ilişkisi yok. Azerbaycan’ın konuyla ilgili resmi kurumlarının hiçbirinde bu markadan bahsedilmiyor.

Aynı şekilde, markayla ilgili dolaşıma giren haberlerin çoğunda, markanın ‘Türk Devletleri Teşkilatı’nın bir ürünü’ olduğu yönünde ifadeler yer alıyor. Ancak, söz konusu markanın ilan edildiği, 2-3 Mayıs’ta Bakü’de düzenlenen Türk Devletleri Ekonomik Forumu Türk Devletleri Teşkilatı’nın (TDT) organizatörü olduğu bir etkinlik değildi.

Bu algı da muhtemelen, ‘Türk devletleri’ tanımı kullanılan her etkinliğin Türk basınında Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) bünyesinde gerçekleştirildiği yönündeki aktarımından kaynaklanıyor.

Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) işin neresinde?

Afişten de gördüğümüz üzere, etkinliğin organizatörleri arasında, Azerbaycan merkezli iki kuruluş bulunuyor: Kiçik və Orta Biznes Subyektləri və Klublarının Assosiasiyası (KOBİA) – (Azerbaycan Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin Geliştirilmesi Ajansı) ve yukarıda bahsettiğimiz, ‘Made in Turan’ markasını piyasaya süren Azərbaycan Françayzinq Assosiasiyası…

Yani, bu etkinliğin ve ilan edilen markanın Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) ile doğrudan, organik bir ilişkisi de bulunmuyor…

Öyle ki, Türk Devletleri Ekonomik Forumu’na dair TDT’nin kendi sitesinde yayınlanan haberde de, ne ilan edilen bu markadan, ne de Türk devletlerinin ‘artık tek bir marka altında birleştiğinden’ tek kelime bahsedilmiyor.2

Azerbaycan Franchise Derneği (AFA) nedir?

Azerbaycan Franchising Derneği (AFA), kendini “Azerbaycan da franchising alanında gelişmeleri duyurmak, markaların gelişmesine katkı sağlamak için kurulan ilk kuruluş” ifadeleriyle tanıtıyor ve franchising ile ilgilenen yabancı franchise şirketlerine ve girişimcilere iş kurma konusunda yardım sağlıyor.3

Yani, Azerbaycan merkezli bir franchising şirketi olan AFA, ‘Made in Turan’ ismiyle duyurduğu markasını Bakü’de kendi düzenlediği etkinlikte tanıtıyor. Bu, Türk devletlerini hedef alan ve TDT’nin bağlantılarını kullanmaya çalışan ticari bir girişim.

Made in Turan’ın ne olduğunu ise, aslında AFA Yönetim Kurulu Başkanı Jamid Movsumov defalarca ve açıkça anlatmış.

Movsumov’un da kendine ait bir internet sitesi var, ancak belli ki kurulumu yarım bırakılmış. Azerbaycan dilinde atılan başlıkları, site şablonlarında otomatik bir şekilde yer alan standart yazılar takip ediyor.

Movsumov, ‘Made in Turan’ ile ilgili olarak Mayıs başından bu yana çeşitli basın kuruluşlarına açıklamalarda bulunmuş.

‘Hedefimiz özel avantajlar sağlamak’

Örneğin, 1 Mayıs’ta Azerbaycan merkezli Trend’e konuşan Movsumov, “Hedefimiz, ilgili devletlerin gümrük teşkilatlarıyla işbirliği yaparak ‘Made in Turan’ markasına özel avantajlar sağlamak ve özel ihracat fırsatları yaratmak” ifadelerini kullanıyor.5

Movsumov’un ‘Turan’ fikri ise yeni değil. 2023 yılındaki bir başka açıklamasında, ‘Turan forumu’ düzenlemek istediğini kaydetmiş.6

Bu yıl başında ise, Çinli ve Türk şirketleri Nahçivan’da bir araya getirmiş.7

Özetle Movsumov, çeşitli ekonomik fırsatları değerlendiren, klasik anlamda bir işadamı. ‘Made in Turan’ markası ise, TDT üzerinden yaygınlık kazandırmaya çalıştığı kendi girişimi.

TDT ülkelerinden bu markaya dahil olmak isteyen şirketlere, TDT ülkelerinden özel gümrük ayrıcalıkları sağlayıp büyük karlar elde etmek… Bu açıdan bakıldığında, söz konusu marka, an klasik anlamıyla bir ticari hamle.

Ayrıca, markaya ‘made in…’ kalıbının yapıştırılması ve bu işin doğrudan bir franchising şirketi tarafından yapılması, asıl hedefin Turan’dan ziyade ‘Turan bölgesinde’ iş yapmaya hevesli Avrupalı şirketler olduğu yönünde işaretler de barındırıyor.

Markayı kim kabul etti?

Söz konusu markaya ilişkin tek katılım imzası ise Kazakistan’da atıldı. Bu imza da Türk basınında “Made in Turan’a Kazakistan da katıldı” ifadeleriyle yansıdı. Ancak Kazakistan’da bu markaya dahil olan ise devlet değil, Kazakistan’daki ‘Orta Asya Franchising Derneği’ydi.

Söz konusu katılım, ‘Uluslararası Türk Franchising Dernekleri Kongresi: Türk dünyasında franchising’in gelişimi için beklentiler ve fırsatlar’ başlıklı, Orta Asya Franchise Derneği tarafından ve Kazakistan Ulusal Girişimciler Odası ‘Atameken’ işbirliğiyle düzenlenen yuvarlak masa etkinliği sırasında gerçekleşti.

Made in Turan’ın seçenekleri

Bütün bunlar alt alta konduğunda, ‘Made in Turan’ markasının önünde Avrupalı şirketlerin Rus karşıtı yaptırımları delme konusundaki yeni aracı, ya da Rus karşıtı yaptırımlardan yararlanıp markaya bağlı şirketlerin Avrupa ile ticaretini artırması gibi seçenekler bulunuyor.

Ya da Movsumov bu markayla bölgeyle derin ticari bağları bulunan Çinli şirketlerin tek elden mihmandarlığını yapmayı hedefleyecek. Belki de hepsi birden…

Öte yandan, Türkiye ve Azerbaycan’da bu markanın başarılı olacağını söylemek mümkün. İdeolojik arka planı düşünüldüğünde, özellikle Türk büyük sermaye çevrelerinin milliyetçi/muhafazakar kesimlerinde bu markanın alıcısının çok olması bekleniyor.

Ancak, Movsumov’un gümrük ayrıcalığı elde etmeye çalıştığı TDT ülkelerinden üçü, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan, aynı zamanda Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) üyesi. Dolayısıyla Movsumov’un işi hiç kolay değil. Hatta, bu koşullarda Made in Turan markasını Türk devletlerinin ‘tek ve en büyük markası’ haline getirmesi mümkün de değil. Gerçekten öyle bir amacı olup olmadığı ise muamma…

Görünüşe göre, Movsumov tarafından başlatılan bu girişim, Çin ve Rusya’yı ürkütmeden ve son yıllarda öne çıkarılan ‘Turan’ modasını takip ederek Türkçe konuşan ülkelerdeki anlaşmalı şirketlerin katılımıyla planlanan bir ticari hamleden fazlası olamayacak. Zira, Made in Turan markası, gündeme geldiği hızla gündemden düştü.

Azerbaycan basınında bile, hem marka hem de Jamid Movsumov’la ilgili en son haberler mayıs ayında yayınlanmış.

Özetle, kendi koşulları içinde karlı görünen bu ticari hamlenin henüz Türklükle veya Turan’la herhangi bir ilgisi bulunmadığını söylemek mümkün.

Markanın önümüzdeki dönemdeki faaliyetlerini yakından takip etmeye devam edeceğiz. Başarısı ise, ‘Türk dünyasının Turan hayaliyle’ değil, Movsumov’un ticari zekası ve ikna gücüyle doğru orantılı olacak.

1. https://www.turkicstates.org/tr/haberler/turk-devletleri-ekonomik-forumu-2024-2-3-mayis-2024-tarihinde-bakude-duzenleniyor_3255

2. https://www.turkicstates.org/tr/haberler/turk-devletleri-ekonomik-forumu-2024-bakude-gerceklestirildi_3273

3. https://franchise.org.az/az/afa-haqqinda#

4. https://jamidmovsumov.com

5. https://www.trend.az/business/3893239.html

6. https://www.trend.az/business/3692931.html

7. https://report.az/ru/biznes/v-nahchyvane-v-kachestve-rezidentov-zaregistrirovany-dve-tureckie-kompanii/

Dünya liderleri 3. Dünya Savaşı’nın kapıda olduğu tehlikesinden bahsederken gözler yine İsrail-Lübnan sınırına çevrildi.

Aksa Tufanı Operasyonu’ndan bu yana gerek yazılarımda gerek ekranlarda yaptığım değerlendirmelerde bölgesel savaşın tetiklenme ihtimalinin çok yüksek olduğunu belirttim. Şimdi de Beyrut’taki evimde bu yazıyı kaleme alırken aynı hissiyat içerisindeyim. Operasyonun ertesi günü 8 Ekim’den bu yana İsrail ile Hizbullah arasında karşılıklı saldırılarla devam eden kontrollü gerginliğin asılı olduğu ip her an kopabilir ve işler çığırından çıkabilir.

Sınır Bölgesinde Neler Oluyor?

İsrail, Gazze Şeridi’nin güneyinde yer alan Refah’taki operasyonlarını bitirdikten sonra hala Hizbullah ile diplomatik bir anlaşma sağlanamazsa kuzeyde yeni bir cephe açabilir.

İsrail Savunma eski Bakanı ve savaş kabinesi eski üyesi Benny Gantz kuzeydeki savaşı eylül ayından yani akademik yılın başlangıcından önce bitirememesi durumunda hükümetten ayrılacağına söz vermişti.

Aylardır sınırda devam eden savaşta Hizbullah için İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Amir Abdullahiyan’ın helikopter kazasında hayatlarını kaybetmeleri bir kırılma noktası olmuş gibi gözüküyor. Zira bu olaydan sonra Hizbullah’ın İsrail’e saldırılarında fark edilir bir yoğunluk başladı.

Diplomatik Anlaşma Olur mu?

Taraflar arasında artan kavgacı söylemlerin karşıdakini caydırmak için gövde gösterisi mi yoksa savaşın ayak sesleri mi olduğunu kestirmek zor. Blöf bile olsa taraflardan birinin tek bir yanlış hamlesinin büyük bir savaşa dönüşme riski var.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 1701 sayılı kararına göre sınırdaki Mavi Hat ile Litani Nehri’nin güneyindeki bölgede silahlı personel olarak sadece Lübnan Ordusu askerleri ve Birleşmiş Milletler Barış Koruma Gücü UNIFIL olabilecek. Yani bu bölgedeki Hizbullah askerlerinin çekilmesi isteniyor.

Temmuz 2006’daki savaşı bitiren bu karar yıllardır uygulanmıyor. Her iki taraf da BMGK’nın 1701 sayılı kararına ihlallerde bulunuyor. Hizbullah saldırılarını durdurmak için İsrail’in Gazze Şeridi’ndeki saldırılarına son vermesini şart koşuyor.

Lübnan Başbakanı Necib Mikati, “Biz her zaman barışın savunucusuyuz” açıklamasında bulundu ve İsrail’in Gazze’deki operasyonlarını durdurması ve Lübnan’da Hizbullah’a saldırmayı bırakması gerektiğini söyledi. Mikati, “Halkımızın yanındayız. Direniş görevini yapıyor, Lübnan hükümeti görevini yapıyor ve amacımız ülkeyi kelimenin tam anlamıyla korumaktır” dedi.

Olası bir İsrail-Hizbullah savaşında, İran ve Irak’taki bazı gruplar da Hizbullah’a desteklerini açıkladılar. Arap Birliği, Hizbullah’ı terörist örgüt listesinden çıkardı. Gazze’ye destek için Şii bir örgüt olan Hizbullah İsrail Ordusu’nu karşısına aldı. Dolayısıyla Lübnanlılar, Gazze’de olup bitene kınamadan öte tepki veremeyen Arap ülkelerine kızgınlar.

Ülkedeki Tek Havaalanı Hedef mi?

Lübnan’da sivillerin kullandığı ülkenin tek havaalanı olan Beyrut Refik Hariri Uluslararası Havaalanı Temmuz 2006’daki savaşta İsrail’in ilk hedeflerinden biriydi. İngiliz The Telegraph gazetesinde yayımlanan bir makalede havaalanı, Hizbullah’ın füze ve patlayıcı stokladığı iddia edilerek hedef gösterildi. Bu iddialar üzerine Lübnan Ulaştırma Bakanı Ali Hamieh, havaalanında herkese açık bir inceleme turu gerçekleştirdi. İsrail, ülkenin tek havaalanını bombalarsa, ülke dışına tahliyeler ancak deniz yoluyla gerçekleşebilecek.

Olası bir savaşta her iki tarafta da yıkım dehşet verici boyutlara kısa sürede erişecektir. Hizbullah, İsrail’e henüz hiç kullanmadığı ekipmanlarla saldıracağını açıkladı ve stratejik hedef konumundaki yerlerin koordinatlarını gösteren bir video yayınladı. Lübnan’dan atılan füzelerle şimdi bile satüre olan demir kubbe İsrail’i korumaya yetmeyecek. ABD’nin sağlayacağı hava savunma sistemleri ise Lübnan topraklarından gelecek olan füzeleri ve sihaları karşılamada etkin olamayacak.

İsrail ise kısa sürede Lübnan’ın alt yapısını ve ülkedeki tek havalimanını bombalayarak büyük zarar verebilir. Litani Nehir’ine kadar Lübnan topraklarına karadan çıkartma yapma olasılığı yüksek. Savaş yorgunu İsrail bunu başarabilir mi?

Silahların susmadığı Ortadoğu’da bölgesel bir savaş riskinin gerçekliği ve yakınlığı ürpertici boyutlara geldi. Sözde kimse büyük bir savaş istemiyor. Karşılıklı tehditlerin ve günlük saldırıların ise neredeyse rutin haline geldiği Hizbullah-İsrail ilişkisinde gövde gösterileri büyük bir savaşı önlemede caydırıcı olabilecek mi?

İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant, Lübnan’da savaş istemediklerini ancak Lübnan’ı taş devrine geri gönderebileceklerini söyledi. Bunun üzerine Lübnanlılar aralarında Taş Devri çizgi filmindeki Fred Çakmaktaş gibi şakalaşmaya başladılar Yabba-Dabba-Doo!