Bizi Takip Edin

ASYA

Afganistan-İran gerginliği: Su savaşları kapıda mı?

Yayınlanma

Afganistan ve İran birlikleri sınır ötesinde şiddetli çatışmalara girdi, su hakları konusunda hızla tırmanan gerginlikte askerler öldü ve yaralandı.

Çatışmalarda en az iki İranlı sınır muhafızı ve bir Taliban üyesi hayatını kaybederken çok sayıda kişi de yaralandı.

Olayı neyin tetiklediğine dair henüz bir açıklama yapılmadı, ancak kısa bir süre önce İran lideri, iki ülke arasında su hakları konusunda yaşanan gerginliğin ortasında Taliban’ı tehdit etmişti.

Kanlı çatışmalar İran’ın Sistan ve Belucistan eyaleti ile Afganistan’ın güneyindeki Nirmoz eyaleti sınırında meydana geldi. Her iki tarafın yetkilileri çatışmaların yatıştığını ve iki komşunun gerginliği azaltmak için görüşmelere başladığını doğruladı. Her iki taraf da karşı tarafı ilk ateşi açmakla suçladı.

Taliban İçişleri Bakanlığı Sözcüsü Abdul Nafi Takor, Afganistan’a ilk olarak İran sınır güçlerinin ateş açtığını ve Taliban sınır güçlerinin yanıtıyla karşılaştıklarını söyledi.

Takor, durumun şu anda kontrol altında olduğunu ve İslam Emirliği’nin komşularıyla savaşmak istemediğini söylerken, İran’ın adını anmaktan kaçındı.

İran Emniyet Müdür Yardımcısı Kasım Rızai, Taliban güçlerini Sasoli kontrol noktasında ilk ateşi açmakla suçladı ve bunun kararlı bir tepkiye neden olduğunu söyledi. Rızai, Taliban güçlerini kasıtlı olarak yasalara ve komşuluk ilişkilerine riayet etmemekle suçladı.

Taliban Komutanı: “Tutkuyla savaşmaya hazırız”

Harici’ye konuşan Taliban komutanlarından Abdülhamid Horasani İran yönetiminin “Afganistan halkının ve hükümetinin sabrıyla oynamaması gerektiğini” söyledi.

Horasani, İran’ın Afganistan’a doğru sınırdan ateş açmasına atıfta bulunarak “Biz sömürgecilerin kölesi değiliz ve sizin saldırganlıklarınıza müsamaha göstermeyeceğiz” ifadesini kullandı.

Horasani, Taliban güvenlik güçlerinin hiçbir “saldırganlığa” müsamaha göstermeyeceğini belirterek, “Afganistan’a doğru tek bir mermi atılması halinde İran’a şiddetli bir karşılık verileceği” uyarısında bulundu.

“Liderliğimiz itidal gösterdi, aksi takdirde İran’a karşı NATO işgalcilerine karşı verdiğimiz mücadeleden daha büyük bir tutkuyla savaşmaya hazırız” diye ekledi.

Horasani, İslam Emirliği yönetiminin Tahran’a karşı Cihat yürütmelerine izin vermesi halinde İran’ı fethedeceklerini iddia etti ve İran’ı Batılı ülkelere iyi bir dost olmakla suçladı.

Taliban Savunma Bakanlığı Sözcüsü Enayatullah Khowarazmi ise Kabil’in diyalog ve müzakereyi her türlü sorunun çözümü için makul bir yol olarak gördüğünü söyledi.

Sözcü, suçlama oyunları ve menfi eylemlerin her iki tarafın da çıkarına olmadığını söyledi.

İran: “Her türlü saldırıya kararlılıkla karşılık veririz”

İran ise, Taliban saldırısına izin vermeyeceğini ve sınır güçlerinin herhangi bir sınır ötesi saldırganlığa sert bir şekilde karşılık vermek üzere 24 saat teyakkuzda olduğunu söyledi.

İran Emniyet Müdürü Ahmadreza Radan, sınır güçlerinin her türlü sınır ihlali ve saldırganlığa “kararlılıkla karşılık vereceğini” belirtti ve sınır çatışmalarından Taliban yönetimini sorumlu tuttu.

İran Polis Teşkilatı Başkan Yardımcısı Kasım Rızai, Taliban’ın İran’daki bir polis karakoluna her türlü silahla ateş etmeye başladığını söyledi.

İran’ın resmi haber ajansı Tasnim’e göre, çatışmalarda hafif ve yarı hafif silahlar ile toplar kullanıldı.

Gerilim, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin 18 Mayıs’ta Sistan-Belucistan’a yaptığı ziyaret sırasında Taliban yönetimini Sistan halkına su haklarını vermesi konusunda uyarmasının ardından geldi.

Reisi ayrıca Taliban’ı sözlerini “ciddiye alması” konusunda uyarmış ve Kabil’i İran’ın 1973 anlaşması kapsamındaki su haklarına riayet etmeye çağırmıştı. Ancak Taliban, Reisi’nin tehdit olarak algılanan sözlerini reddetti.

Su krizi

Geçtiğimiz haftalarda İran ve Afganistan arasında su hakları konusundaki gerilim artmış, İran Afganistan’ı su akışını engellemekle suçlamış ve daha fazla su verilmesi çağrısında bulunmuştu.

Taliban anlaşmanın ihlal edildiğini defalarca reddetmiş, Helmand Nehri’ndeki su seviyesinin düşük olduğunu söylemiş ve İran’ın güneydoğusundaki Sistan-Belucistan eyaletine su akışının engellendiğini reddetmişti.

BM Gıda ve Tarım Örgütü’ne göre İran yaklaşık 30 yıldır kuraklıkla mücadele ediyor ancak bu durum son on yılda daha da kötüleşti.

Bu arada, İran Meteoroloji Örgütü, ülkenin tahminen yüzde 97’sinin şu anda bir seviyede kuraklıkla karşı karşıya olduğunu söyledi.

Taliban Ağustos 2021’de, ABD ve NATO birliklerinin 20 yıllık savaşın ardından ülkeden çekilmelerinin son haftalarında Afganistan’da yönetimi ele almıştı.

İran, Taliban hükümetini doğrudan kabul etmemekle birlikte Afganistan’ın yeni yöneticileriyle ilişkilerini sürdürdü. Tahran ayrıca Taliban’a kadınların ve kız çocuklarının okula gitmesine izin vermesi çağrısında bulundu.

Diplomasi işe yaramadı

İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emirabdullahiyan daha önce Afgan mevkidaşı Amir Khan Muttaki’yle bir telefon görüşmesi yapmış ve Helmand Nehri üzerindeki Kajaki Barajı’nın kapaklarının yeniden açılmasını ve her iki taraftaki insanların suya kavuşturulmasını istemişti.

Görüşmenin hemen ardından Muttaki, İran’ın Kabil Büyükelçisi Hassan Kazemi Kom’la bir araya gelerek su konusu da dahil olmak üzere ikili ilişkilere dair meseleleri ele aldı.

Afganistan Dışişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Twitter’dan yaptığı açıklamada “Dışişleri Bakanı ayrıca iki taraf arasındaki sorunların karşılıklı diyalog ve anlayış yoluyla daha iyi çözülebileceğini belirtti” dedi.

Muttaki daha önce Taliban’ın 1973 anlaşmasına bağlı kaldığını ancak Afganistan ve bölgedeki kuraklığın da göz ardı edilmemesi gerektiğini söylemişti.

Afganistan kuraklıkta üçüncü yılını yaşıyor ve Uluslararası Kurtarma Komitesi tarafından yayınlanan 2023 acil durum izleme listesinde üçüncü sırada yer alıyor.

22 Mayıs’ta Taliban Dışişleri Bakanlığı İran’a çağrıda bulunarak medyada su hakkında konuşmaktan kaçınmasını ve bunun yerine soruna yerel bir çözüm bulmak için doğrudan Kabil’le görüşmelere başlamasını istedi.

Taliban’ın 2021’de ülkenin kontrolünü ele geçirmesinden bu yana Afganistan ve İran sınır güçleri arasında ilk kez kanlı bir çatışma yaşandı.

ASYA

Çin kritik merkezi ekonomik çalışma konferansına hazırlanıyor

Yayınlanma

Dünyanın en büyük ikinci ekonomisine yön veren ekonomi yetkilileri 2025 yılı politikalarını belirlemek üzere yıllık toplantılarına hazırlanırken, Xinhua’nın çarşamba günü yayınladığı bir yorumda Çin’in üst yönetiminin ekonomi için “kritik bir noktada kritik seçimler” yaptığı belirtildi.

Komünist Parti’nin yayın organı People’s Daily’nin baş sayfasında da yer alan 7,109 kelimelik makalede, “Ekonomi bu yıl özellikle ikinci ve üçüncü çeyrekte dalgalanmalar yaşadı, ancak [Başkan] Xi Jinping’in liderliğindeki üst yönetim tarafından yapılan kritik seçimler büyümeyi yeniden rayına oturttu” denildi.

“Çin, yüksek kaliteli kalkınma, ulusal gençleşme ve modernleşme için dönüşüm ve iyileştirmenin kritik bir aşamasındadır, ancak zorluklar da artmaktadır” denilen makalede, bu nedenle politika seçimlerinin böylesine önemli bir zamanda önemli bir ağırlık taşıdığı vurgulandı.

Zorluklar gelecek yıl da devam edecek

Analistler, yorumun ülke ekonomisine ve üst düzey liderlik tarafından son zamanlarda alınan önemli kararlara yapılan vurguyu artırmayı amaçladığını ve merkezi ekonomik çalışma konferansında daha fazla karar alınmasının beklendiğini söyledi. Ancak Pekin’in önümüzdeki yıl da zor seçimler ve kararlar almaya devam edeceğini, zira zorlukların henüz bitmediğini de eklediler.

Cheung Kong Graduate School of Business’ta finans profesörü olan Li Xuenan, “Pekin, eylül ayından bu yana yaptığı bir dizi kritik tercihin ekonomi için sonuç verdiğine inanıyor, ancak gelecek yıl daha zor kararlar alması ve somut adımlar atması gerekecek” dedi.

South China Morning Post’a konuşan Li, “Yorum, sorunların ve üst yönetimin bu sorunları nasıl gördüğünün ve nasıl ele aldığının ayrıntılı bir açıklamasıdır. İlk sonuçlar cesaret verici ancak Donald Trump’ın yeni ticaret savaşının yaklaşması ve yurtiçinde tüketimin inatla zayıf seyretmesi nedeniyle ekonominin karşı karşıya olduğu kritik dönem henüz sona ermiş değil” değerlendirmesini yaptı.

Pekin’in iki günlük çalışma konferansında ekonomi yetkililerine bunu vurgulamayı ve kararların uygulanmasında üst düzey liderlikle uyum içinde olmalarını sağlamayı amaçladığını da sözlerine ekledi.

Yorumda, Çin ekonomisinin, çevreleme çabaları ve jeopolitiğin gölgelediği dış karmaşıklıklardan, zayıf talep, kilit alanlardaki riskler ve hala geçiş sürecindeki bir ekonominin sancıları gibi iç rüzgarlara kadar zorluklarla boğuştuğu kabul edildi.

Yüzde 5 hedefi ulaşılabilir

Ancak Pekin’in eylül ayı sonunda yıllardır görülmemiş düzeyde bir teşvik ve politika gevşemesi başlatmasının ardından ekonomi yılın son çeyreğinde ilk istikrar işaretlerini gösterdi.

Pazartesi günü Komünist Parti’nin en üst düzey karar alma organı olan Politbüro tarafından yapılan toplantıda, gayri safi yurtiçi hasıla büyümesi için “yaklaşık yüzde 5” dahil olmak üzere bu yılki ekonomik hedeflerin hala ulaşılabilir olduğu açıklandı.

Toplantıda ayrıca kriz dönemindeki dil yeniden canlandırıldı ve maliye politikalarının daha proaktif olması gerektiği ve para politikalarının daha önceki ihtiyatlılık vurgusunun aksine ileriye dönük olarak “orta derecede gevşek” olması gerektiği belirtildi. Pekin aktif ve ılımlı gevşek maliye ve para politikaları kombinasyonunu en son 2009’daki küresel mali krizin ardından kullanmıştı.

Politbüro’nun açıklamasıyla birlikte yılsonu ekonomi konferansına katılan politika yapıcıların uygulama detaylarının yanı sıra 2025 yılı için spesifik hedefleri de ortaya koyması bekleniyor. Ancak büyüme hedeflerinin mart ayına kadar açıklanması beklenmiyor.

Pekin’de yaşayan bir siyaset bilimci, bu yorumun ekonomi yetkililerine Pekin’in direktiflerini yerine getirmeleri ve zihinleri birleştirmeleri için bir hatırlatma işlevi gördüğünü söyledi.

Adının açıklanmaması kaydıyla South China Morning Post’a konuşan akademisyen, “Yetkililerin Pekin’in ‘kritik’ tercihlerine ve kararlarına ters düşen görüşleri dile getirme alanı çok az ve konferans sadece Pekin’in daha aktif ve gevşek maliye ve para politikaları gibi kararlarının en iyi şekilde nasıl yerine getirileceğini tartışmak için bir fırsat” dedi.

Okumaya Devam Et

ASYA

Bangladeş ve Hindistan Hasina sonrası gerilimi düşürmek için görüştü

Yayınlanma

Başbakan Şeyh Hasina’nın bu yaz devrilmesinden bu yana Hindistan-Bangladeş ilişkileri, Yeni Delhi’nin devrik lidere sığınma hakkı vermesi ve Bangladeş’teki azınlık Hindulara yönelik “soykırım” iddialarıyla daha da kötüleşti.

Batı destekli Nobel ödüllü Muhammed Yunus liderliğindeki geçici Bangladeş geçici yönetimi, Hasina’nın “insanlığa karşı işlenen suçlar” da dahil olmak üzere bir dizi suçlamayla tutuklanmasını istiyor ve kendisinin ve yetkililerinin milyarlarca dolarlık kamu fonunu yağmaladığı iddialarını araştırıyor.

Bu ay Hindistan’ın doğu sınırındaki Tripura eyaletinde bulunan Bangladeş konsolosluk ofisinin bir grup Hindu protestocu tarafından saldırıya uğraması ve tahrip edilmesiyle gerilim yeniden yükseldi.

Bu çerçevede Hindistan Dışişleri Bakanı Vikram Mısri bu hafta Bangladeşli mevkidaşı Jashim Uddin ve Yunus’un da aralarında bulunduğu üst düzey yetkililerle görüşmek üzere Dakka’yı ziyaret etti. Bu görüşmeler Hasina’nın ağustos ayında ülkeyi terk etmesinden bu yana iki komşu ülke arasında yapılan en üst düzey görüşmelerdi.

Mısri gazetecilere yaptığı açıklamada “Hindistan Bangladeş ile olumlu, yapıcı ve karşılıklı yarar sağlayan bir ilişki arzuluyor” dedi.

Delhi’nin gündeminde Hindistan medyasında yer alan ve Bangladeş’in 171 milyonluk çoğunluğu Müslüman nüfusunun %10’undan daha azını oluşturan Hindulara yönelik kitlesel şiddet haberleri vardı.

Hindistan sosyal medyası Hindulara ve tapınaklarına yönelik, bazılarının soykırıma benzettiği saldırı iddialarıyla çalkalanırken, bir Hint eyaletinin başbakanı azınlık grubunu korumak için Bangladeş’e bir BM barış gücü gönderilmesi çağrısında bulundu.

Hasina’nın bu yaz ülkeyi hızla terk etmesinin yarattığı kaos ortamında Hindulara ve diğer azınlıklara yönelik bazı saldırılar oldu. Ancak Bangladeş şiddetin sınırlı olduğunu ve çoğu durumda dini nefretten kaynaklanmadığını savundu.

Pazartesi günü Hindistan Dışişleri Bakanı ile görüşen Uddin, “Bangladeş’teki Temmuz-Ağustos devriminin ardından azınlıklara yönelik kötü muamele iddialarına ilişkin olarak Hindistan medyasında yer alan yanlış bilgi ve haberlerin altını çizdik” dedi. “Hindistan hükümetini bu konuyu ele almak üzere uygun tedbirleri almaya çağırdık” diye ekledi.

Dış politika uzmanları bunu, eski lideri Hasina’nın Hindistan Başbakanı Narendra Modi ile yakın bağları olan Bangladeş’in iddialı bir duruşu olarak değerlendiriyor.

Dakka’daki Jahangirnagar Üniversitesi’nde uluslararası ilişkiler profesörü olan Shahab Enam Khan, “Görüşmenin önemli bir sonucu, Bangladeş’in Hindistan’ın içişlerine karışma girişimlerine karşı güçlü bir duruş sergilemesi oldu” dedi. “Delhi’nin Dakka’da gelişen sosyopolitik dinamikleri fark etmesi ve dış politikasını ve siyasi anlayışını geliştirmek için çalışması bekleniyor” diye ekledi.

Hindistan Dışişleri Bakanı’nın sözleri, Hasina’nın varlığının güçlü ekonomik bağlara sahip iki komşu arasındaki ilişkileri bozacağı yönündeki endişeleri gidermeye çalışırken temkinli olduğunu gösterdi.

“Hasina’nın varlığının ilişkilerimiz üzerinde herhangi bir etkisi yok” diyen Mısri, ‘karşılıklı yarar sağlayan [Dakka-Delhi] işbirliğinin’ devam etmemesi için hiçbir neden olmadığını da sözlerine ekledi.

Yine de Hasina’nın Hindistan’daki geleceği – ve Delhi’nin onu Bangladeş’e geri göndermeyi kabul edip etmeyeceği – muhtemelen ilişkileri etkileyecektir.

Bangladeş’te geçici hükümetin lideri Yunus, Şeyh Hasina’nın partisine ‘yer yok’ dedi

Okumaya Devam Et

ASYA

Özbekistan’dan Rusya ile vize rejimi önerisi

Yayınlanma

Özbek milletvekili Alişer Kadırov, Rusya ile Özbekistan arasında vize rejimi uygulanmasını önererek, göçmenlerin haklarını koruma ve ulusal güvenliği artırma açısından bu düzenlemenin önemli olduğunu söyledi. Ayrıca Kadırov, Orta Asya ülkeleriyle vizesiz seyahat uygulamasının kaldırılmasının bölgesel iş birliği ve güvenliği güçlendirebileceğini belirtti.

Milliy Tiklaniş Partisi lideri Alişer Kadırov, Özbekistan ile Rusya arasında vize rejimi getirilmesini talep etti.

Kadırov, Telegram hesabında şu ifadeleri kullandı: “Yakın gelecekte beklenen istikrarsızlık ve yer değiştirme oranındaki muhtemel artış ışığında, tüm Orta Asya bölgesiyle birlikte, Rusya’ya giriş için vize kontrolü getirme ve iş arayanlara yönelik gereklilikleri sıkılaştırma çabalarını desteklememiz gerektiğine inanıyorum.”

Kadırov, Özbekistan vatandaşlarının kendi dillerini, kültürlerini ve değerlerini bilmeleri ve bunlara saygı göstermeleri gerektiğini belirtti.

Milletvekili, yurt dışında iş arayanların ise çalışacakları ülkenin diline, kültürüne, yasalarına ve iş yapma koşullarına hâkim olmalarının önemine dikkat çekti.

Rusya Liberal Demokrat Partisi (LDPR) Genel Başkanı Leonid Slutskiy’in göçmenlik yasası teklifini yorumlayan Kadırov, şu değerlendirmede bulundu: “Bu tür düzenlemeler, yerli halk tarafından ayrımcılığa uğramayı kabullenmek zorunda kalan, haklarını savunamayan ve kimi zaman sorumsuzca hareket ederek hayatlarını riske atan vatandaşlarımızın, Özbekistan için ciddi bir sosyal, siyasi ve iktisadi yük haline gelmesini önleyebilir.”

Yasa taslağı, göçmen işçilerin Rus dilini bilmelerini, Rusya’da yaşıyorlarsa ailelerine Rusça öğretmelerini, Rusya Federasyonu’nun kültür ve geleneklerine saygı göstermelerini ve kamuya açık alanlarda belirlenen davranış kurallarına uymalarını zorunlu kılacak.

Ayrıca, göçmenlerin resmi istihdam edilmesi, çalışma izni alarak vergi ödemesi, sınır dışı edilme riskine karşı sigorta yaptırması ve parmak izi, genetik kayıt ile ruhsal değerlendirme süreçlerinden geçmesi gerekecek.

Mart ayının sonunda Adil Rusya partisi lideri Sergey Mironov, ulusal güvenliği artırmak amacıyla Orta Asya ülkeleriyle vizesiz seyahat uygulamasının kaldırılmasını önermişti.

Mironov, şu ifadeleri kullanmıştı: “Açık sınırlar, komşu ülkeleri Rusya’ya karşı yıkıcı faaliyetlerin merkezi haline getiren düşmanlarımız tarafından kullanılmaktadır. Bu durum, kendi topraklarında teröristlerin ve diğer aşırı unsurların birikmesine sebep olan komşularımız için de bir tehdit oluşturuyor. Vizesiz seyahatin iptali, tüm Avrasya bölgesinde güvenliği ve iş birliğini artıracak önemli bir adımdır.”

Tacikistan, Rusya’yı göçmenlerin haklarını ihlal etmekle suçladı

Okumaya Devam Et

Çok Okunanlar

English