Japonya’nın ihracatı, Çin ve Asya’nın geri kalanından gelen talebin denizaşırı pazarlarda artan belirsizliklere rağmen güçlü kalması nedeniyle ekim ayında beklenenden daha fazla arttı.

Maliye Bakanlığı’nın çarşamba günü bildirdiğine göre ihracat, özellikle Çin’e yapılan satışlar olmak üzere çip üretim ekipmanı sevkiyatlarındaki güçlü büyümenin öncülüğünde bir yıl öncesine göre %3,1 arttı. Büyümeye dönüş, eylül ayında ihracatta son 10 ayın ilk düşüşünün ardından gerçekleşti. Ekim ayı sonucu, ekonomistlerin %1’lik kazanç tahminini aştı ve ABD’ye yapılan tıbbi ürün sevkiyatlarıyla da desteklendi.

İthalat, ekonomistlerin %1,9’luk düşüş tahminine kıyasla %0,4 arttı. Ticaret açığı 294,1 milyar Yen’den 461,2 milyar Yen’e (2,98 milyar $) genişledi.

Beklenenden daha güçlü büyüme, ticaretin yenilenen desteği ile Japonya ekonomisinin toparlanma yolunda kalabileceğine dair umutları artıracak. Ülkenin gayrisafi yurtiçi hasılası eylül ayına kadar olan dönemde üst üste ikinci çeyrekte de genişlerken, net ihracatın genel sonuçlar üzerindeki baskısı nedeniyle büyüme hızı yavaşladı.

Itochu Araştırma Enstitüsü’nde kıdemli araştırma görevlisi olan Hiroshi Miyazaki, “Bugünkü veriler Ekim-Aralık çeyreğinde dış talebin canlanacağına dair umutları artırıyor,” dedi ve ekledi: “Çin hükümetinin teşvik tedbirleri ekonomilerindeki kötüleşmeyi durdurdu ve önceki düşüşü tersine çevirdi.”

Geçtiğimiz ay Çin’e yapılan ihracat eylül ayındaki %7.3’lük düşüşün ardından %1.5 artarken, yarı iletken üretim teçhizatı ihracatı üçte bir oranında artış gösterdi. Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi Çin’de, hükümetin yoğun teşvik çabalarının bazı sektörlerde meyvelerini vermeye başladığına ve tüketimi artırdığına dair işaretler var.

Ekim ayında Japon ihracatı, yenin dolar karşısında geçen yılın aynı dönemine göre güçlenmesine rağmen arttı. Bakanlık, geçen ay yenin dolar karşısında ortalama 145,87 Yen ile bir önceki yıla göre %2 daha güçlü olduğunu söyledi.

Sevkiyatlardaki artış, yetkililerin Donald Trump’ın Beyaz Saray’a dönmeye hazırlandığı şu günlerde küresel ticaretin geleceği konusunda endişelenmelerine yol açıyor. Küresel iş dünyası liderleri, Trump’ın Çin’den yapılan ithalatın %60’ına ve dünyanın geri kalanından yapılan ithalatın %20’sine kapsamlı gümrük vergileri uygulama sözünü yerine getirmesi halinde artan korumacılığın etkilerine hazırlanıyor.

Bazı bölgelerde şimdiden talepte yavaşlama görülüyor. Ekim ayında ABD’ye yapılan sevkiyatlar %6,2, Avrupa’ya yapılan sevkiyatlar ise %11,3 düşerek bir önceki aya göre azalmaya devam etti.

Japonya Merkez Bankası dış talebin gidişatını yakından takip ediyor. Japonya Merkez Bankası Başkanı Kazuo Ueda pazartesi günü yaptığı açıklamada, Federal Rezerv’in yumuşak bir iniş gerçekleştirme olasılığının arttığını belirtirken, bankanın ABD ekonomisine ilişkin olanlar da dahil olmak üzere çeşitli riskleri ve bunların olası etkilerini dikkatle değerlendirmesi gerektiğini söyledi.

İleriye dönük ticaretle ilgili en büyük endişe, Trump’ın mallara gümrük vergisi getirme vaadi. Stanford Üniversitesi Çin Ekonomisi ve Kurumları Merkezi’nin araştırmasına göre, 2018-19’daki bir önceki ABD-Çin ticaret savaşının emsali, tarifeler dahil ihracat fiyatlarındaki %1’lik bir artışın Çinli ihracatçıların kar marjlarında yüzde 0,35 puanlık bir düşüşe yol açması nedeniyle potansiyel etkinin altını çiziyor. Benzer bir dinamik, Japon firmaları için yendeki değer kaybının faydalarını dengeleyerek karlılık kazanımlarını aşındırabilir.

The Japan Times’a konuşan Miyazaki, “Henüz Trump’ın gümrük vergisi politikalarının ihracat hacimlerini veya ihracatçıların davranışlarını açıkça etkilemeye başladığı bir aşamada değiliz” dedi. “Ancak hala bir belirsizlik hissi var. Gelecek Trump yönetiminin politika duruşunu izlemeye devam etmemiz gerekiyor” diye ekledi.

Güney Koreli milletvekilleri çarşamba günü ülkenin ana istihbarat teşkilatına atıfta bulunarak, Kuzey Kore’nin Moskova’nın Ukrayna’ya karşı savaşında kullanılmak üzere Rusya’ya kundağı motorlu obüsler ve çoklu roketatarlar da dahil olmak üzere ek silahlar gönderdiğini söyledi.

İktidar partisi milletvekili Lee Sung-kwon gazetecilere verdiği brifingde, söz konusu silahların Rusya’nın tipik olarak kullandığı silahlar olmadığını, bu nedenle Ulusal İstihbarat Servisi’nin (NIS) ülkedeki askerlerin bir kısmının operasyonel eğitim ve bakım sağlamak için orada olduğuna inandığını söyledi.

Milletvekili bu silahların Kuzey Kore tarafından Rusya’ya yapılan ilk sevkiyat olup olmadığını belirtmedi. Pazar günü Financial Times, Kuzey Kore’nin Rus birliklerine uzun menzilli roket ve topçu sistemleri tedarik ettiğini ve bunların bir kısmının Ukrayna güçlerini bölgeden çıkarmayı amaçlayan bir saldırıda kullanılmak üzere Rusya’nın Kursk bölgesinde olduğunu iddia etmişti.

Silah tedariki Moskova ve Pyongyang arasında gelişen ilişkilerin en son boyutunu oluşturuyor. Liderler en son haziran ayında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Kuzey Kore’ye gittiğinde bir araya gelmişti. Bu görüşmede Putin ve Kuzey Kore lideri Kim Jong Un, ülkelerinden herhangi birine saldırı olması durumunda karşılıklı askeri yardım sözü verdikleri stratejik bir işbirliği anlaşması imzaladı.

Rus ve Kuzey Kore medyası her iki ülkenin de anlaşmayı bu ay onayladığını bildirdi.

Lee, NIS’in Rusya’da sayıları yaklaşık 10,000 olan bazı Kuzey Kore askerlerinin savaşın ön saflarında çatışmalara katıldığına ve kayıplar verdiğine inandığını da sözlerine ekledi. Lee, ajansın herhangi bir kayıp olup olmadığının yanı sıra Kuzey Koreli askerlerin teslim olup olmadıklarını ya da esir alınıp alınmadıklarını belirlemek için soruşturma yürüttüğünü söyledi.

Çarşamba günkü brifingin formatı Güney Kore’de alışılageldiği üzere milletvekillerinin NIS ile kapalı kapılar ardında görüştükten sonra ajansın verdiği bilgileri medyaya sunması şeklinde.

Ana muhalefetteki Demokrat Parti milletvekili Park Sun-won da brifinge katılarak Kuzey Kore Dışişleri Bakanı Choe Son Hui’nin bu ay başında Rusya’ya yaptığı ziyareti yorumladı. Park, NIS’e atıfta bulunarak Choe’nin ziyareti sırasında Choe ve Putin arasında “önemli ve hassas görüşmeler” gerçekleştiğini söyledi.

Park, Choe’nin gezisinin Kim’in Rusya’ya yapacağı olası bir ziyaretin hazırlıklarının bir parçası olabileceğine dair “ihtiyatlı spekülasyonlar” olduğunu da sözlerine ekledi. Kim, geçen yılın eylül ayında Putin ile görüşmek üzere Rusya’nın doğusuna gitmiş ve bu sırada bir Rus uzay üssünü ziyaret etmişti.

Devlet Kore Merkez Haber Ajansı’nın bildirdiğine göre, iki üst düzey Rus heyeti bu hafta Kuzey Kore’nin başkenti Pyongyang’a geldi. KCNA’ya göre heyetlerden birine Doğal Kaynaklar ve Ekoloji Bakanı Alexandr Kozlov, diğerine ise Rusya Silahlı Kuvvetler Genelkurmay Akademisi Başkanı Vladimir Zarudnitski başkanlık etti.

Ukrayna’nın Japonya Büyükelçisi Sergiy Korsunsky, salı günü savaşın 1000. günü münasebetiyle Tokyo’da düzenlenen basın toplantısında, şu anda Rusya’da bulunan Kuzey Korelilerin Ukrayna ordusu için “ciddi bir sorun” yaratmadığını söyledi.

“Savaşabilecek durumda değiller … Rusça anlamıyorlar, bu yüzden iletişim kuramıyorlar” dedi.

Kuzey Kore birliklerinin Kursk’ta olduğunu ve Ukrayna’ya girmediklerini de sözlerine ekledi.

Korsunsky o bölgede “saldırılarını püskürtmekte hala çok başarılıyız” dedi ve ekledi: “Şimdilik bu Kuzey Kore birliğinin Rus birliklerinin savaş kapasitesinde bir fark yarattığını hiç duymadım.”

Uluslararası Para Fonu (IMF) ekibi geçen hafta Pakistan’a planlanmamış bir ziyaret gerçekleştirerek ülkenin 7 milyar dolarlık kurtarma paketinin şartlarında kaydettiği ilerlemeyi görüştü. Kredinin onaylanmasının üzerinden iki ay geçmeden gerçekleşen bu sürpriz ziyaret, anlaşmanın geleceğine ilişkin soru işaretlerini artırdı. IMF personelinin bulgularını Washington merkezli fonun yönetim kurulunun incelemesine sunması bekleniyordu.

IMF’nin Pakistan’a beklenmedik ziyaretine ne sebep oldu?

Nikkei Asia’ya adlarının açıklanmaması kaydıyla konuşan çok sayıda yetkili, hükümetin mevcut mali yılın ilk çeyreği için vergi toplama hedefinde yaklaşık 685 milyon dolarlık bir açığın yanı sıra kurtarma paketi kapsamında gerekli olan dış finansmanda 2,5 milyar dolarlık bir açık da dahil olmak üzere çeşitli faktörlere işaret etti. Bir diğer endişenin de IMF tarafından tavsiye edilen daha geniş kapsamlı bir özelleştirme hamlesinin temel taşı olan Pakistan Uluslararası Havayolları’nın (PIA) bu ayki başarısız satışı olduğunu belirttiler.

ABD merkezli St. Olaf College’da ekonomi profesörü olan Naafey Sardar Nikkei Asia’ya yaptığı açıklamada, “IMF’nin program gözden geçirme ziyaretleri standart olsa da, bu ziyaretin zamanlaması – ilk kurul onayından sadece yedi hafta sonra – programın uygulanmasındaki zorluklarla ilgili soruları kesinlikle gündeme getiriyor” dedi.

Ekonomi ve vergilendirme konularında uzman bir avukat olan Ikram ul Haq, hükümetin anlaşma kapsamındaki hedeflerine ulaşması konusunda açık endişeler olduğunu ekledi.

Haq, “Gerçek şu ki hükümet tarafından IMF’ye verilen sözler tutulmadı” dedi.

Tartışılan temel konular nelerdi?

IMF vergi açığı sorununu gündeme getirdi ve Pakistan’ın yıllık 46 milyar dolarlık vergi toplama hedefine ulaşmasını sağlamak için harekete geçilmesi konusunda baskı yaptı.

İslamabad’dan ayrıca dış finansman açığını kapatmak için Suudi Arabistan ve en büyük yatırımcı Çin ile temasa geçmesi istendi.

Söz verilen enerji sektörü reformları ve Pakistan’daki çoğunlukla Çin destekli enerji santrallerine olan milyarlarca dolar borcun ödenmesi de tartışıldı.

Bir başka konu da IMF’nin, yoksulluğun azaltılmasına yönelik yıllık 2,1 milyar dolarlık nakit transferi sağlayan ve şu anda merkezi hükümet tarafından ödenen Benazir Gelir Destek Programı gibi daha fazla finansman için eyalet hükümetlerine baskı yapmasıydı.

Tarımsal gelir vergisi bu tabloya nasıl uyuyor?

Kredi anlaşması kapsamında Pakistan’ın eyaletleri, tarımsal gelir vergisi mevzuatını federal kişisel gelir vergisi ile uyumlu hale getirmek için ekim ayı sonuna kadar verilen süreyi kaçırdı.

IMF daha önce tarım sektörü gelirlerinin büyük ölçüde vergilendirilmemeye devam etmesi halinde Pakistan’ın kredi anlaşmasının riske gireceğini söylemişti. Toplantılar sırasında eyalet hükümeti yetkilileri IMF’ye daha yüksek bir verginin uygulanmasında önemli zorluklarla karşılaşacaklarını söyledi.

Ekonomist Aqdas Afzal, böyle bir hamlenin federal ve eyalet meclislerinde orantısız bir şekilde iyi temsil edilen büyük toprak sahiplerinin önemli direnişiyle karşılaşacağını söyledi.

“Mevcut hükümetin görev süresinin zayıflığı göz önüne alındığında, daha yüksek bir tarımsal gelir vergisi olası değildir çünkü bu adım büyük bir sosyal ve siyasi huzursuzluğu tetikleyebilir” diye ekledi.

Hükümet IMF’ye ne gibi güvenceler verdi?

Pakistan IMF’ye eyaletlerin tarımsal gelir vergisi oranını %45’e kadar yükselteceği konusunda güvence verdi. Ayrıca yıllık vergi toplama hedeflerini tutturma ve enerji sektörü ile kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT) arasında reformlara devam etme sözü verdi.

Pakistan Maliye ve Gelir Bakanı Muhammad Aurangzeb yerel basına yaptığı açıklamada, “Bu devam eden bir diyalog süreci ve [IMF ile] enerji ve KİT reformları, özelleştirme gündemi ve kamu maliyesi konularında görüşmeler yapıldı” dedi.

Vergi uzmanı Haq, hükümetin öncelikli odak noktasının, vergileri düzenleyen ve toplayan bir devlet kurumu olan Pakistan Federal Gelir Kurulu tarafından belirlenen altı aylık tahsilat hedefini tutturmak olacağını söyledi.

Pakistan’ın kredi anlaşmasının önünde ne gibi zorluklar var?

Zorlu vergi hedeflerinin tutturulması ve yapısal reformların hayata geçirilmesi hükümetin aşması gereken büyük engeller.

IMF daha önce de şartlar yerine getirilmediğinde diğer kredi programlarını iptal etmişti. Pakistan’a yapılacak ödemelerin askıya alınması ya da tamamen iptal edilmesi söz konusu olabilir ki bu da tekleyen bir ekonomiyle boğuşan ülkeye ciddi bir darbe vurur.

IMF, hükümet harcamalarının kısılması yönünde baskı yapıyor.

Haq, “Yapısal reformlar çıkar çevrelerinin direnciyle karşılaşıyor ve bu da IMF koşullarını yerine getirme çabalarını daha da zorlaştırıyor” dedi.