Japonya Başbakanı Fumio Kishida ve ABD Başkanı Joe Biden’ın bu hafta içinde yapacakları zirve toplantısında savunma konuları öne çıkarken, iki liderin Çin’i de göz önünde bulundurarak tedarik zincirleri ve yarı iletkenler ve yapay zeka da dahil olmak üzere en son teknolojiler konusunda artan işbirliğini duyurmaları bekleniyor.

Kishida’nın çarşamba günü Washington’a yapacağı zirve ziyareti sırasında iki lider savunma, güvenlik ve ekonomi alanlarında bir dizi yeni anlaşmayı açıklayacak ve Biden ile birlikte ABD-Japonya ittifakını son yıllarda zirveye taşıyan ivmeyi ‘kurumsallaştırmaya’ çalışacaklar.

Ayrıca ikili ilişkiyi “küresel ortaklık” olarak nitelendirerek çip üretimi, yapay zeka ve diğer ileri teknoloji sektörlerinde öncü konumlarını güçlendirmeye çalışacaklar ve “benzer düşünen diğer ülkelerle” yakın çalışma sözü verecekler.

Pazartesi günü, Washington’a hareket etmeden önce başkent Tokyo’da bir konuşma yapan Kishida, ABD ziyaretini Japonya ve ABD’nin “çeşitli zorluklarla mücadelede uluslararası topluma liderlik eden küresel ortaklar olduğunu” anlatmak için kullanmayı umduğunu söyledi.

Yapay zeka araştırma ve geliştirme çerçevesi

Nikkei Asia gazetesinin geçen hafta bildirdiğine göre, toplantıdan elde edilecek çıktılar açısından, müttefiklerin toplantı sonrasında yapacakları ortak bir açıklamayla yarı iletkenler, akümülatörler ve sabit mıknatıslar gibi stratejik mallar için yeni sübvansiyon kuralları üzerinde anlaşmaya varmaları ve Çin’e aşırı bağımlılıktan kaçınmak için kullandıkları teşvikler için ortak standartlar belirlemeleri bekleniyor.

Haberde, sübvansiyon kurallarının şeffaf, esnek ve sürdürülebilir tedarik zincirleri yaratmaya yönelik daha geniş bir görüşmenin parçası olacağı belirtildi.

Japonya bir zamanlar gündelik eşyaların kritik bileşenleri olan ve aynı zamanda silahlar için de önemli olan yarı iletkenlerin önde gelen üreticisiydi, ancak o zamandan beri sıralamada Tayvan ve Çin de dahil olmak üzere daha büyük üretici ve ihracatçılara düştü.

ABD ile birlikte Japonya da yarı iletkenlerin üretimini karada gerçekleştirmeye ve tedarik zincirlerini güçlendirmeye çalışıyor.

Asahi Daily’nin kimliği açıklanmayan kaynaklara dayandırdığı haberine göre iki lider, devam eden bu çabanın temelini atmaya yardımcı olacak bir hamleyle, ABD’li çip üreticisi Nvidia, SoftBank Group’a ait Arm Holdings, Amazon ve Tsukuba Üniversitesi ve Washington Üniversitesi ile işbirliği yaparak yapay zeka araştırma ve geliştirme için bir çerçeve oluşturmayı planlıyor.

Biden, Kishida’ya Çin’e karşı çip yaptırımlarını genişletmesi için baskı yapacak

Kishida’nın gösterişli devlet ziyareti, ABD’nin Çin’in yarı iletken teknolojisine erişimine giderek daha sert sınırlamalar getirmeye devam ettiği bir dönemde gerçekleşecek. Washington, Pekin’in teknolojik ilerlemelerini önemli bir ulusal güvenlik kaygısı olarak tanımlıyor ve bunları bir dizi önlemle ciddi şekilde sınırlamaya çalışıyor. Özellikle Çin’in bazı üst düzey çipleri hem satın alma hem de üretme kabiliyetini engellemeye çalışıyor.

Bu önlemler, ABD’yi yükselişini ve ekonomik büyümesini engellemeye çalışmakla suçlayan Çin’in tepkisini çekiyor. Pekin bu hamleleri “teknolojik terörizm” olarak nitelendirdi.

Japonya geçtiğimiz temmuz ayında ABD’nin çabalarına katılarak, aralarında gelişmiş yarı iletkenlerin yapımında kullanılan ekipmanların da bulunduğu 23 ürünü ihracat kısıtlamaları listesine eklerken, Tokyo en büyük ticaret ortağı olan Pekin’i aşırı derecede kızdırmamak için kendi önlemlerini düşük seviyede tutmaya çalıştı.

Ancak Biden’ın Kishida’ya, önlemlerini eski nesil çipleri ve çip yapım kimyasallarını kapsayacak şekilde genişletmek de dahil olmak üzere daha fazla adım atması için baskı yapması muhtemel. Japon yetkililer ve şirketler böyle bir adımın pazar payını erozyona uğratabileceğini söyleyerek endişelerini dile getirdiler.

Çip üretimi ve tedarik zinciri konusunda yaşanacak herhangi bir gelişme ilk olmayacak.

Geçtiğimiz mayıs ayında iki lider Hiroşima’daki G7 Zirvesi’nin oturum aralarında, Japonya ve ABD’deki endüstri ve yüksek öğrenim arasındaki bağları derinleştirmeye yardımcı olmak amacıyla 11 üniversiteyi kapsayan 60 milyon dolarlık bir girişim olan Geleceğin Yarı İletkenlerinde İşgücü Geliştirme ve Araştırma & Geliştirme için ABD-Japonya Üniversite Ortaklığı’nın kurulması konusunda anlaştı.

Programın amacı, iki ülkenin yarı iletken alanındaki çabalarının genişlemesini ve güçlenmesini destekleyecek yeteneklerin geliştirilmesine odaklanıyor.

Japonya’nın ABD yatırımları

Japonya son yıllarda yarı iletken yatırımlarını artırdı, üst düzey toplantılar ve ABD’li çip üreticisi Micron Technology’nin Hiroshima Eyaletindeki tesisi de dahil olmak üzere önemli sübvansiyonlar yoluyla denizaşırı yatırımları ikna etti.

Japonya kendi kabiliyetlerini geliştirirken aynı zamanda ihracatçı olarak da rekabet etmeyi hedefliyor. Hokkaido’da “Silikon Vadisi tarzı” bir yarı iletken ekosistemini teşvik etmeyi amaçlayan yaklaşık 1 trilyon Yen (6,6 milyar $) değerindeki Rapidus projesi bu hedefin ölçeğine dair ipuçları veriyor. Bu ayın başlarında Kishida Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. (TSMC) şirketinin Kumamoto Eyaletindeki fabrikasına bir ziyarette bulunurken proje 590 milyar Yen tutarında bir mali destek daha aldı ve Başbakan sektöre verdiği önemi vurgulamaya devam etti.

Kishida, Biden ile görüşmesinin ardından Kuzey Carolina’da “Japon şirketlerinin büyük ölçekli yatırımlar yaptığı” bir bölgeyi de ziyaret etmeyi planladığını söyledi. Başbakanın Toyota Motor’un elektrikli araçlar için bir yakıt hücresi fabrikası kurmayı planladığı bölgeyi ve Honda’nın bir iş jeti fabrikasını ziyaret etmesi bekleniyor.

Böyle bir ziyaretin Japonya’nın Amerika Birleşik Devletleri’nde yatırım yapma ve istihdam yaratma konusundaki istekliliğini vurgulayabileceği düşünülüyor.

Japonya’yı Amerikan savunma sanayi üssüne entegre etme planı

ABD ordusunun Japonya’daki komutası yenilenecek

Ancak zirvenin büyük bölümü iki ülkenin savunma ilişkilerinde yapılacak “tarihi” değişikliklere odaklanacak.

İttifakta on yıllardır yapılan en büyük değişikliklerden biri olarak iki liderin, Çin’in etkisi ve Tayvan’la ilgili bir çatışma vb. bir kriz olasılığı karşısında endişeleri artarken, Öz Savunma Kuvvetleri ile operasyonel planlamayı güçlendirmeye yardımcı olmak için ABD ordusunun Japonya’daki komutasını yenileme konusunda anlaşmaları bekleniyor.

Diğer önemli adımlar arasında, Japon şirketlerinin Japonya ve çevresinde faaliyet gösteren ABD Donanması’nın 7. Filosu’ndaki savaş gemilerinin büyük onarım işlerini üstlenmesine izin veren bir anlaşmanın imzalanması ve müttefiklerin savunma sanayi işbirliğini teşvik etmek için yeni bir danışma organı oluşturması bekleniyor.

Perşembe günü Kishida, dokuz yıl aradan sonra ABD Kongresi’nin ortak oturumuna hitap eden ilk Japon lider olacak ve konuşmasının Japonya’nın “küresel kurallara dayalı düzeni savunmada ABD’nin kilit bir ortağı olarak rolüne” odaklanacağı söyleniyor.

Kishida daha sonra Biden ve Filipin Devlet Başkanı Ferdinand Marcos ile birlikte iki ülkenin ilk üçlü liderler zirvesine katılacak. Üç ülkenin, Çin’in Güney Çin Denizi’nde artan gücüne ve etkisine karşı koyma hamleleri bu toplantının gündemini oluşturacak.

Washington, Japonya ve Filipinler ile yeni Camp David’e hazırlanıyor