Bizi Takip Edin

DÜNYA BASINI

Kapsamı genişleyen “stratejik planlama”

Yayınlanma

Aşağıdaki yazı, Rusya Kamu Ekonomisi ve Amme İdaresi Akademisi (RANHiGS) Hukuk ve Milli Güvenlik Enstitüsü (İPNB) Devlet Yönetimi ve Milli Güvenlik Kürsüsü profesörü D. Afinogenov’un imzasını taşıyor. Yazı, Rusya Dışişleri Bakanlığı Moskova Uluslararası İlişkiler Devlet Enstitüsü (ünlü MGİMO) Askeri ve Siyasi Araştırmalar Merkezi internet sitesinde “Stratejik planlama alanında devlet siyaseti” başlığı altında yayınlandı. Çeviri, özgün metnin yaklaşık üçte ikisini kapsıyor.

Hiç kuşku yok ki fazla akademik bir yazı; üstelik de tıpkı bir önceki çevirim gibi (“Rusya’nın askeri doktrininde yeni bir konsept”) Rusya’da akademik ortamın kurallarına (ağdalı bir üslup, zaten bilindiği varsayılan göndermeler, vb.) uygun, kimi yerlerde anlaşılması zor.

Bu, bir kitap incelemesi; ele alınan kitabın yazarı V.P. Nazarov doktora tezini FSB Akademisi’nde vermiş; akademik kariyerinden başka KGB ve Rusya Dış İstihbarat Hizmetleri’nde görev yapmış, 2005-2006 yıllarında Güvenlik Konseyi Sekreteri Yardımcısı, 2016’dan beri Güvenlik Konseyi Sekreteri Müsteşarı. Burada incelenen kitap, aynı zamanda Nazarov’un MGİMO’da verdiği yüksek doktora tezi.

Kilit kelime, “planlama”. Ama bu planlama sadece siyasi ve güvenlik planlaması, hatta sadece devlet ve savunma sektörünü kapsayan bir planlama değil; bu aynı zamanda “devletin gelişmesini” hedefleyen, “ekonomi ve iş dünyasının gelişmesinin vasıtası olarak” “korporatif” sektörü de kapsayan bir “stratejik planlama”.

Okur kuşkusuz bunun Sovyet geçmişiyle ilgisini kuracaktır. Ancak benim ilişki kurmak istediğim yer başka.

“Rusya…”da Putin’in doktora tezine uzun bir alt bölüm ayırmıştım. “Sosyalist planlamadan planlı devlet kapitalizmine” başlığı altında şöyle demiştim: “… araştırma konusunun güncelliği ‘Rusya Federasyonu’nun ekonomisinin piyasa ilişkilerine geçişine’ bağlanır. Bu, hiç şüphesiz kapitalist bir tercihtir. … [Ama] bu sadece bir kapitalizm tercihi değil, daha da önemlisi… devlet kapitalizmi tercihidir. Devlet kapitalizmi ise geniş bir devlet sektörünün planlanmasına dayanır.” Stratejik planlama, Putin’in doktora tezinin başlık konusudur ve tez boyunca belki en sık geçen kavram budur; ne var ki bu kavramla kastedilen, hiç değilse şimdilik, ekonominin istikametinin devlet sektörünün, yani başta enerji kaynaklarının (petrol ve doğalgaz üretiminin) planlanmasıyla tayin edilmesidir. Dolayısıyla (benim kitaptan alıntılıyorum):

“Bu tez, konusu itibariyle, doğal kaynaklara bağımlı bir büyüme stratejisini seslendiriyor, ancak esas önemli olan, bu stratejinin ayrıntılarından ziyade, bunun bir strateji olarak belirlenmiş olmasıdır.”

24 Şubat sonrasında ortaya çıkan tablo bu eğilimi geride bıraktı, onu derinleştirmek için yeni bir momentum sundu. Şimdi genel eğilim, sadece alabildiğine geniş tutulan bir devlet sektörünün planlanmasından ibaret değil, ama büyük burjuvazinin iktisadi dizginlerinin ele geçirilip planlamaya şu veya bu ölçüde onların da dahil edilmesi eğilimidir.

Nazarov’un “korporatif sektör” ve “iş dünyasını” da stratejik planlama kapsamında ele alma önerisi kendi başına büyük bir yenilik değil. Ama onun doğrudan doğruya siloviki içinden gelen üst düzey bir akademisyen olarak görüşlerinin önemi ve bu görüşlerin MGİMO tarafından bilimsel-devrimci yeni bir kavramsallaştırma sayılması, yeni eğilimin gücünü gösteriyor.

Petrol-doğalgaz ekonomisinin sınırlarına artık gelinmiş olması, yaptırımların yıkıcı etkisi, kaçınılmaz olarak az çok planlı bir ekonomiyi öngerektirir. Krizden başka türlü çıkmak mümkün değildir. Bu durumda şu seçeneklerden söz edilebilir: 1) siyasi bir devrimin tetikleyeceği iktisadi, yahut tepeden gelen doğrudan doğruya iktisadi bir devrimle mülkiyet ilişkilerinin değiştirilmesi. Bu, en imkânsız yoldur, zira devrimin ardından yeniden kuruluşu kimse vaat edemez, 90’ların ilan edilmemiş iç savaşları andıran derin anarşi ortamına dönmeyi de halk kesimlerinin hiçbiri istemez. 2) Mülkiyet ilişkilerine dokunmadan, mülk sahiplerine belli sınırlar içinde kâr payları öngören bir planlı ekonominin geliştirilmesi. 3) Büyük burjuvazinin eylem programı. Bu program, nihai anlamda (Deripaska’nın “manifestosunda” dile getirdiği gibi) aslında devletin fiilen “işadamlarına” devredilmesinden başka bir anlam taşımıyor. Programın temel bir takım maddeleri 24 Şubat’tan beri gündeme getirildiği hemen her defasında Kremlin tarafından geri çevrildi: madencilerin navlun tarifesinin düşürülmesi talebi reddedildi, büyük burjuvaziye sadece idari değil cezai af da getirilmesi talebi reddedildi, büyük burjuvazinin “windfall tax”a karşılık kredi borçlarının silinmesi talebi reddedildi. Ama büyük burjuvazi, temel taleplerinden (ekonominin “liberalizasyonu” ve devletin “küçültülmesi”) vazgeçmemeye devam ediyor.

Bloomberg’in 13 Şubat’ta verdiği “müjde” tam da bunu gösteriyor: habere bakılırsa Putin 16 Mart’ta Rusya Sanayici ve Girişimciler Birliği’ni kabul edecek. Bloomberg kaynaklarına göre (ve Bloomberg’in kaynakları her zaman “korporatif” sektördür) “sanayiciler ve girişimciler” (eğer cesaret edebilirlerse) “devletin ekonomideki rolünün artmasından ötürü endişelerini” dile getirecek ve iş alanının liberalizasyonunu, keza kimi cezaların iptalini (yolsuz burjuvaziye af) isteyecekler.

Her iki talebin de karşılık bulacağını sanmıyorum: ekonomide devletin alanının daraltılması hem ekonomiyi yıkım tehdidiyle karşı karşıya koyar hem de bonapartizmin ayaklarını kopartır, zaten talebin nedeni de budur. Burjuvaziye işlediği suçlarda (vergi vb. idari değil rüşvet vb. cezai suçlar söz konusu) af ilanı ise siyasi gücünü artırır.

Buna karşılık Bloomberg, Putin’in “sanayici ve girişimcilere” ekonomik büyümeyi yeniden tesis etme zaruretinden ve bundan ötürü “girişimcilerin sorumluluklarının arttığından” söz edeceğini ileri sürüyor.

Bu, “iş dünyasını” stratejik planlamaya katmak için tedrici eylemlerde yeni bir adım olacaktır.

* * *

Siyaset bilimi doktoru, Rusya Dışişleri MGİMO (üniversite) siyaset teorisi kürsüsü profesörü, milli güvenlik ve stratejik planlama alanında tanınmış uzman Vladimir Nazarov’un “Stratejik Planlamanın Teorik ve Metodolojik Temellerinin Gelişmesi” başlığıyla yayınlanan monografisine sıradan bir olay gözüyle bakmak mümkün değil.

Son yıllarda, özellikle 172 FZ sayılı “Rusya Federasyonu’nda Stratejik Planlama” kanununun [2014] kabulünden, Rusya Başkanı tarafından uzun vadeli perspektifle ülkenin kalkınması ve milli hedeflerin siyasi-idari yönetime Rusya için yeni olan bu uygulamanın da katılması şeklinde formülasyonuna yönelik bir dizi inisiyatifin geliştirilmesinden sonra stratejik planlamaya ve bütün olarak da stratejik yönetime yönelik ilgi arttı.

Buna uluslararası siyasi ve iktisadi alanlardaki durumun gerginleşmesi de katkıda bulundu. Ülkeye ve Rusya’nın siyasi ve idari sınıfındaki sivil topluma yönelik meydan okuma ve tehditlerin büyük artış gösterdiği bir ortamda, ülkenin milli menfaatlerini gerçekleştirmek ve milli güvenliğini temin etmek için çağdaş dünya düzeni şartlarında en başarılı vasıtanın ancak etkin bir stratejik yönetim olabileceği anlayışı da olgunlaştı.

Son yıllarda, yazarlarının stratejik planlamanın pek çok özgül veçhesini mülahaza ettikleri makale ve malzemelerle epey büyük bir külliyat ortaya çıktı. Bunlar arasında yeni meydan okuyuşlar ve tehditler bağlamında genel milli güvenlik teorisinin geliştirilmesi problemleri, stratejik planlama metodolojisinin geliştirilmesine (bu bağlamda bu problemim bölgesel tebarüzüne) yönelik genel meseleler, milli iktisadi kalkınmanın stratejik planlaması meseleleri, şartlara uygun bir stratejik planlama dokümantasyon sistemi kurma ve bunların normatif-hukuki formülasyonu meseleleri, stratejik planlama ve stratejik milli önceliklerin hayata geçirilmesi metodolojisinin iyileştirilmesine yönelik bilimsel-pratik konular, 172 FZ sayılı “Rusya Federasyonu’nda Stratejik Planlama” kanununun temel tezlerinin hayata geçirilmesine yönelik vasıtaların geliştirilmesi ve başka bir dizi alan daha var.

Ne var ki stratejik planlama alanında, genel ilkeler ve kalıplara yaslanan tek bir metodolojik yaklaşıma dayanarak ekonominin, sosyal alanın, sivil toplumun, dinlerin, ülkenin mali sisteminin olanaklarının, ülkenin demografik, besin, entelektüel ve kaynak potansiyellerinin geliştirilmesi meselelerini Rusya Federasyonu’nun milli güvenliğini güçlendirme göreviyle ilişkilendiren araştırmalar yoktu.

Vladimir Nazarov’un, stratejik planlama ve milli güvenliğin sağlanması alanında tek bir devlet siyasetine dair kompleks bir kavrayış getiren “Stratejik Planlamanın Teorik ve Metodolojik Temellerinin Gelişmesi” başlıklı monografisi bu boşluğu tam anlamıyla dolduruyor.

Bunun, yerli siyaset biliminde, genel bir milli güvenlik teorisiyle devlet yönetiminin kilit unsuru olarak stratejik planlamanın teorik, bilimsel-pratik ve uygulamalı veçhelerinin teşkil ettiği geniş bir alanı ilişkilendiren ilk çalışmalardan biri olduğunu söylemek abartma olmaz. Bu yaklaşım, Nazarov’un monografisini, ekonomi ve iş dünyasının gelişmesinin vasıtası olarak stratejik planlama problemlerinin mülahazasına yönelik mevcut çok sayı ve çeşitlilikteki incelemelerden ayırıyor.

Bu konunun açımlanmasındaki sistemli yaklaşım, monografinin bütün kısım ve bölümlerine nüfuz ediyor. Rusya Güvenlik Konseyi Sekreteri Nikolay Patruşev’in, çalışmanın önsözünde şöyle demesi tesadüf değildir: “V. Nazarov’un monografisi Rusya’da bilim dünyasında stratejik planlama alanında, üstelik de Rusya’nın milli menfaatlerinin korunmasına yönelik devlet siyasetinin şekillendirilmesi ve hayata geçirilmesi için uygulamalı bir önem taşıyan pek az olan kompleks ve sistemli bilimsel-pratik incelemelerden biri sayılabilir.” …

Söz konusu monografinin bütüncül işlevi üzerinde de durmaya değer.

Bir yandan, ele alınan inceleme, “stratejik planlama” ve bunun hayata geçirilmesi (sosyal-iktisadi kalkınma ve Rusya Federasyonu’nun milli güvenliğinin temin edilmesi sahasında devlet siyaseti) konusunun mülahazasına ayrılmış kompleks bir bilimsel-teorik ve bilimsel-pratik inceleme ortaya koyuyor.

Diğer bir yandan ise çalışmada devlet yönetiminin pratiğinde stratejik planlamanın vasıtalarının kullanılması, keza yönetim organlarının ve siyasi kararları alan ve hayata geçiren mekanizmaların mümkün ve belki de zaruri iyileştirilmesi, stratejik planlama bağlamında stratejik analiz ve tahminlerin ve milli güvenliğin durumundaki değerlendirmelerin mükemmelleştirilmesi hususlarında çok sayıda pratik öneri de sunuluyor. Çalışmada sunulan öneriler milli güvenliğin ve sosyal-iktisadi kalkınmanın sağlanmasına yönelik pratik ödevlerin çözülmesinde devlet yönetiminin muhtelif seviyelerinde kullanılabilir.

Monografinin ele aldığı bilimsel problem, Rusya Federasyonu’nun milli güvenliğinin sağlanmasında devlet siyasetinin hayata geçirilmesinin işler bir vasıtası olarak stratejik planlama sisteminin kurulmasının metodoloji ve uygulaması. …

Monografinin ilk bölümünde stratejik planlamada yerli ve yabancı tecrübelerin analizine dayanarak “milli güvenlik”, “stratejik planlama”, “stratejik planlama sahasında devlet planlaması” gibi temel kavramların yeni bir okuması yapılıyor. Monografi, bugün stratejik planlamanın esasen, devlet yönetimi organlarının, sivil toplumun ve ülke ekonomisinde korporatif sektörün, devletin gelişmesine yönelik stratejik ödevlerin çözülmesinde siyasi olduğu kadar iktisadi pratik açısından da zaruri biricik etkin vasıta olduğu düşüncesi ileri sürülüyor.

Bu görüş, bizatihi “stratejik planlama” terimine önerilen formülasyonda da yansımasını buluyor; kavram, devletin (teşkilatın) uzun vadeli faaliyetlerinin temininde en önemli vasıta, karmaşık bir sistemin stratejik yönetim döngüsünde ilk aşama olarak anlaşılıyor; bu aşama, tutarlı eylemler (stratejik analiz, stratejik tahmin, stratejik hedef tayini, monitoring ve durum değerlendirmesi) temelinde risklerin azaltılmasını ve milli stratejik önceliklere rasyonel yoldan erişilmesini temin ediyor.

Bu mantığa bağlı kalınırsa milli menfaatlerin korunmasına ilişkin stratejik planlama, Rusya Federasyonu’nun kalkınma ve milli güvenliği temin stratejisinin geliştirilmesi, yani stratejik hedeflerin tespiti, bunlara en rasyonel şekilde ulaşmayı temin edecek eylemlerin sırasının seçilmesi, stratejik eylem planının kabul edilmesi olarak, keza stratejik yönetim de bu stratejinin hayata geçirilmesine yönelik eylemler sistematiği olarak mülahaza edilebilir. …

Monografinin ikinci kısmı milli güvenliğin temini sahasında bir devlet siyasetinin teorik ve metodolojik temellerini ele alıyor. Yazar, hem batılı hem de yerli siyaset biliminin geliştirdiği konseptüalist yaklaşımlar temelinde, milli menfaatlerin teminine yönelik bir devlet siyasetinin metodolojisinin özünü incelerken bir dizi tamamen yeni tez de ileri sürüyor. Bilhassa da, “milli güvenlik” kavramında, meydan okuyuş ve tehditlere karşı “savunulabilirlik” postülasına dayanan modern yaklaşımın stratejik milli önceliklerin hayata geçirilmesine yönelik gereklere cevap vermediğini ve (modern devletin ulusal güvenliğini sağlama alanındaki politikasının temelini oluşturan) “istikrarlı bir kalkınma yoluyla güvenlik” ilkesine denk düşmediğini düşünüyor. Monografide, savunulabilirlik siyasetinden devletin, sivil toplumun, bireyin stratejik kalkınma stratejisini anlamlı ve açık stratejik hedefler belirlemek suretiyle şekillendirme siyasetine geçmenin neden zaruri olduğuna dair açıklamada da bulunuluyor. …

Yazarın bu kavramsallaştırması, milli güvenliğin temini sürecini meydana çıkan tehdit ve meydan okuyuşlara karşı sadece reaksiyonda bulunma yoluyla değil, stratejik analiz, stratejik tahmin ve stratejik hedef tespiti temelinde tayin etmek imkânı da veriyor; bu, karmaşık bir ortamda önleyici eylemleri ve milli güvenliğin geliştirilmesi ve sağlanmasına yönelik uzun vadeli hedeflerin hayata geçirilmesi yolunda tutarlı bir izleği temin ediyor. Bu anlamda Nazarov’un monografisi, bugün bir dizi uzmanın görüşüne göre resesyon durumunda olan genel milli güvenlik teorisinin yaratıcı bir şekilde geliştirilmesine momentum kazandırabilir.

Çalışmanın aynı kısmında stratejik planlamada hedef tespitinin mükemmelleştirilmesi meselelerinin de mülahaza edilmesi aynı ölçüde önem taşıyor. …

Monografinin üçüncü kısmı Rusya Federasyonu’nun milli güvenliğinin gözlem ve değerlendirilmesi meselelerine ayrılmış. Milli güvenliğin temini sahasında devlet siyasetinin hayata geçirilmesinde edinilen tecrübeleri, bu problemin mevcut uluslararası siyasi ve iktisadi durumda, devletler arasındaki çelişkilerin, siyasi ve iktisadi çalkantıların büyümesi şartlarında kilit önem taşıyacağını gösteriyor. …

DÜNYA BASINI

Mahmud Abbas birliği korumak için olası baskılara direnecek mi?

Yayınlanma

Aşağıda çevirisini okuyacağınız uzman görüşlerine yer verilen haber Filistinli grupların Pekin’de imzaladığı uzlaşı anlaşmasının sürdürülebilir olup olmadığına yanıt bulmaya çalışıyor. İsrail ve muhtemelen ABD tarafından baltalanacağı düşünülen uzlaşının yumuşak karnı ise Filistin Yönetimi:

****

‘Başarılı olması için baskı var’: Fetih-Hamas birlik anlaşması sürdürülebilir mi?

Analistlere göre Fetih Hareketi’nin siyasi iradesinin olup olmadığı görülecek, İsrail ise anlaşmayı bozmaya çalışabilir.

Mat Nashed

Analistler, Filistinli grupların salı günü bir “ulusal birlik” anlaşması imzalayarak, ideolojik farklılıklarını ve acı dolu geçmişlerini bir kenara bırakıp İsrail’in işgaline son vermek için lobi yapabileceklerine dair hem umut yarattığını ancak bazı şüpheler olduğunu söylüyor.

Çin’in başkenti Pekin’de üç gün süren yoğun görüşmelerin ardından imzalanan anlaşma, geçici bir “ulusal uzlaşı” hükümetinin savaş sonrası Gazze’nin kontrolünü üstlenmesi ve ortak kendi kaderini tayin etme arayışını ilerletmesi için zemin hazırladı. Ancak Fetih Hareketi ve Hamas arasında daha önce yapılan birçok uzlaşma girişiminin başarısız olması nedeniyle bu atılım kuşkuyla karşılandı.

Katar’ın başkenti Doha’daki Middle East Council on Global Affairs adlı düşünce kuruluşunda İsrail-Filistin uzmanı olarak çalışan Ömer Rahman, “Biraz şüphe olması doğal, ancak bu anlaşmanın kalıcı olacağından umutluyum” dedi.

“Gazze ve Batı Şeria’daki durum göz önüne alındığında bunun başarılı olması için baskı var. Bence tüm taraflar bunun gerçekleşmesi gerektiğini biliyor” diyen Rahman, Gazze’deki savaşın ve işgal altındaki Batı Şeria’da artan yerleşimci şiddeti ve toprak gaspının getirdiği aciliyete atıfta bulundu.

BM uzmanlarına göre, 7 Ekim’de Hamas öncülüğünde İsrail topluluklarına ve askeri karakollarına düzenlenen ve bin 139 kişinin öldürüldüğü ve 251 kişinin esir alındığı saldırıdan bu yana İsrail, Gazze’de soykırıma varabilecek yıkıcı bir saldırıyla karşılık verdi.

İsrail son dokuz ayda 39 binden fazla Filistinliyi öldürdü ve iki milyon 300 binlik Gazze nüfusunun neredeyse tamamını yerinden etti. Gazze’deki savaş uluslararası manşetleri belirlerken, İsrail’in 2024 yılında işgal altındaki Batı Şeria’da son 30 yılda herhangi bir yılda olduğundan daha fazla Filistin toprağını sessizce ele geçirmesine yol açtı.

İsrail işgalini derinleştirirken, Filistinli iki büyük grup Fetih Hareketi ve Hamas bölünmüş durumda kaldı. Fetih Hareketi, Batı Şeria’nın büyük bir bölümünü 1993 Oslo Anlaşmalarından doğan ve Fetih’e şiddetten vazgeçmesi ve İsrail’i tanıması karşılığında Filistin devletinin kurulacağının vaat edildiği Filistin Yönetimi aracılığıyla kontrol ediyor.

Buna karşılık Hamas silahlı mücadeleye bağlı kaldı ve 2007’de iki taraf arasında yaşanan kısa bir iç savaşta Fetih Hareketi’ni kovduğundan beri Gazze’yi kontrol ediyor.

Kanlı geçmişe rağmen, her iki taraf da 12 daha küçük grupla beraber Pekin anlaşmasını imzaladı. El Cezire’nin elde ettiği bir anlaşma kopyasına göre bu anlaşma, nihai olarak İsrail işgali altındaki Doğu Kudüs, geniş Batı Şeria ve Gazze’de (İsrail’in 1967 Arap-İsrail savaşında ele geçirdiği topraklar) bir Filistin devleti kurmayı hedefliyor.

Anlaşma kalıcı olacak mı?

Uluslararası Kriz Grubu (ICG) Filistin uzmanı Tahani Mustafa, Fetih Hareketi ve Ebu Mazen olarak da bilinen Filistin Yönetimi lideri Mahmud Abbas’ın Hamas’la daha önce yapılan uzlaşma anlaşmalarını baltaladığını söyledi.

El Cezire’ye konuşan Mustafa, Abbas’ın ve yakın sırdaşlarının İsrail işgaline karşı Filistin yönetimini birleştirmek için gerçek bir siyasi irade göstermediğini söyledi.

Mustafa’ya göre Fetih Hareketi, teoride Filistinlileri uluslararası alanda temsil eden Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) üzerinde tek kontrol sahibi olduğunu ve Hamas ve diğer fraksiyonlar bu yapıda temsil edilirse çoğunluğunu kaybetmekten korkuyor.

Mustafa, “Hamas’ı ve İslami Cihad’ı da eklerseniz, Fetih Hareketi’nin tekeli sona erer” dedi.

İsrail ve Amerika Birleşik Devletleri de uzlaşma anlaşmasını baltalamaya çalışabilirler.

İsrail, savaş sonrası senaryoda Filistin Yönetimi’nin ya da Hamas’ın Gazze’nin kontrolünü ele geçirmesine izin vermeyi reddederken, ABD de uzun süredir Hamas’ın İsrail’i tanımasını ve Filistin hükümetinin bir parçası olmadan önce şiddetten vazgeçmesini istiyor.

2017’de Hamas, 1967 sınırlarına göre bir Filistin devleti kurulmasını kabul eden yeni bir tüzük sundu. Hamas tarafından daha önce yapılan açıklamalar ve hareketlerle uyumlu olan bu hamle, İsrail’in fiilen tanınması anlamına geliyordu.

Mustafa, “Hamas, İsrail’in var olma hakkını hiçbir zaman [açıkça] tanımadı çünkü İsrail’e aynı şeyi Filistinliler için de yapması yönünde hiçbir zaman baskı yapılmadı” dedi.

Avrupa Dış İlişkiler Konseyi’nin İsrail-Filistin uzmanı Hugh Lovatt, İsrail’in bu anlaşmayı rayından çıkarmak için Batılı müttefiklerine Filistin Yönetimi’ne verdikleri fonları kesmeleri için baskı yapmasının oldukça olası olduğunu söyledi.

El Cezire’ye konuşan uzman, “Filistin Yönetimi mevcut haliyle ancak ABD ve Avrupa’nın yakın işbirliği ve finansman desteğiyle ayakta kalabilir” dedi.

Lovatt, “Ancak bu sadece Filistin Yönetimi’nin hayatta kalmasıyla ilgili bir mesele değil, aynı zamanda Filistin Yönetimi’nin kilit isimlerinin kişisel hayatta kalma meselesi… kendi kişisel konumlarını zayıflatabilecek herhangi bir anlaşmaya çok ilgi duymuyorlar” diye ekledi.

El Cezire yorum için Filistin Yönetimi Başkanlığı sözcüsü Nebil Ebu Rudeyne ve Filistin Yönetimi’nin Birleşik Krallık misyonunun başındaki Husam Zomlot’a ulaştı. Her iki isim de haber yayınlanmadan önce yorum taleplerine yanıt vermedi.

Ancak Lovatt, Filistin Yönetimi’nin, İsrail’i resmen tanımak ve şiddetten vazgeçmek gibi Oslo Anlaşmaları’nın şartlarına uymayı reddetmesi nedeniyle önceki birlik anlaşmalarının çökmesinden Hamas’ı sorumlu tuttuğunu söyledi.

“Abbas’ın söylediğini gördüğümüz şey… bir anlaşma istiyoruz ama uluslararası meşruiyete dayanan bir anlaşma” diye ekledi.

Bu anlaşma neden önemli?

Daha önceki uzlaşma anlaşmaları başarısızlıkla sonuçlanmış olsa da Rahman bu anlaşmanın başarıya ulaşmasının hayati olduğunu söyledi.

Rahman’a göre İsrail-Filistin konusunda uluslararası kamuoyunda rüzgarlar değişiyor ve bu da birleşik bir Filistin liderliğinin Gazze’deki “soykırıma” ve İsrail’in Batı Şeria’daki “ilhakçı baskısına” son vermesi için bir fırsat yaratıyor.

Dünya Mahkemesi olarak da bilinen Uluslararası Adalet Divanı’nın (UAD) “tavsiye niteliğindeki görüşü”, İsrail’in Doğu Kudüs, Batı Şeria ve Gazze’deki 57 yıllık işgalini kısa bir süre önce “yasadışı” olarak sınıflandırdı. Mahkeme, yerleşim yerlerinin inşası ve genişletilmesi de dâhil İsrail’in işgal altındaki Filistin topraklarında varlığını sürdürmesinin “uluslararası hukuku ihlal ettiğini” söyledi.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu kararı “saçma” olarak nitelendirdi ve İsraillilerin “atalarının yurdundaki kendi topluluklarında yaşamalarının” yasadışı olamayacağını söyledi.

Rahman, “Durum açıkça vahim ve Filistinlilerin uluslararası toplumu Filistinlileri savunmak için bir araya getirecek bir tür birleşik liderliğe ihtiyacı var” dedi.

Ancak bu birlik -en azından şimdilik- savaşın gidişatını şekillendirmede en etkili küresel aktör olan ABD tarafından desteklenmiyor.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller salı günü düzenlediği basın brifinginde anlaşmayı yorumlarken “Bir terör örgütünün rolü olamaz” dedi.

Hamas ABD, İsrail ve Avrupa Birliği tarafından “terörist” olarak tanımlanan bir grup ancak pek çok Filistinli, Hamas’ı meşru bir direniş grubu olarak görüyor.

Lovatt, Filistin Yönetimi karar alma sürecinde Hamas ve diğer gruplara danışarak anlaşmayı uygulamaya kararlı olsa bile ABD baskısının Filistin birliğini sabote edebileceğini söyledi.

Lovatt şunu ekledi: “Bu gerçekten de belirleyici faktör olabilir. Asıl soru şu: [Abbas] kararlılığını sürdürecek mi, yoksa uluslararası baskı karşısında geri adım mı atacak?”

Okumaya Devam Et

DÜNYA BASINI

Batı artık küresel ilişkilerin merkezi değil

Yayınlanma

Samir Puri, Nikkei Asia
25.07.2024

Dünya meselelerinde bir geçiş dönemi yaşıyoruz. Batılı ülkelerin küresel meselelerin nihai hakemleri olarak hareket etme gücü ve birliği çökmüyor, ancak açık bir düşüş içinde.

Çoğumuz bu noktada hemfikiriz, ancak bu geçiş dönemini Batı’nın içinden mi yoksa dışından mı izlemek daha doğru olur? Perspektif her şeydir. Atlantik’in her iki yakasındaki Batılı ülkelerde yaşayan bizler için popülizm siyaseti, değişen dünyayı izlerken kaçınılmaz olarak önemli bir tartışma konusu haline geliyor.

Daha “ulus öncelikli” liderler ve partiler güç kazandıkça, Batı’nın siyasi karakterinin hızla değişmekte olduğu açıktır. Kasım ayındaki ABD başkanlık seçimlerinde Donald Trump’ın olası zaferi ya da Macaristan Cumhurbaşkanı Viktor Orban’ın ülkesinin Avrupa Birliği dönem başkanlığını kullanarak geleneksel Batılı dış politika elitlerine çelişkili mesajlar vermesi buna örnek olarak gösterilebilir.

Bu durum zamanla Batı’nın küresel kişiliğini değiştirecektir.

2020’den bu yana Batı’daki evimden ziyade, Asya’da gelişen bu olayları Singapur’daki görüş noktamdan izliyorum. “Batısızlık: Büyük Küresel Yeniden Dengelenme” adlı yeni kitabımda yazdığım gibi, Batı’nın küresel varlığının yeniden şekillenmesini uzaktan izlemek kendi perspektiflerini sunuyor.

Asya’da, dünyanın değişen ekonomik dengesi Çin ve Hindistan’ın yükselişinde açıkça görülüyor ve Endonezya gibi ülkeler de gelecekte önemli bir büyüme göstermeye hazırlanıyor.

Dünyanın yeniden dengelenmesi sadece “Asya’nın yükselişi” ile sınırlı değildir. Suudi Arabistan, Türkiye ve hatta Güney Afrika gibi ülkelerin küresel meselelerde kendi yollarını çizmek için gösterdikleri stratejik özerklik her geçen ay artıyor.

Batılı olmayan ülkeler için stratejik özerklik ekonomik büyümeden kaynaklansa da bundan çok daha fazlasıyla ilgilidir. BRICS gibi Batılı olmayan kulüplerin genişlemesini de içeriyor. Güney Afrika’nın Batı destekli İsrail’e karşı Hamas’a karşı yürüttüğü savaş nedeniyle Uluslararası Adalet Divanı’nda açtığı dava gibi gelişmeler de bunu kanıtlamaktadır. Batılı olmayan ülkeler küresel görüşün değişmesine yardımcı oldukça, Batılı ülkeler tarafından 7 Ekim’den sonra İsrail’i desteklemek için alınan ilk tutumlar artık “kurallara dayalı uluslararası düzen” kullanılarak inandırıcı bir şekilde sorgulanabilir.

Batılı olmayan dünyanın yükselen başlıca güç merkezleri hızla kendi momentumlarını geliştiriyor. Yüzyıllardır ilk kez Batı her zaman öncü bir rol oynamıyor. Avrupa liderliğindeki deniz sömürge imparatorluğunun önceki dönemleri ve ardından ABD liderliğindeki küreselleşme dönemi düşünüldüğünde, dünya meselelerinde ortaya çıkan dönemin gerçekten de çok farklı olacağı görülecektir.

Batı çökmeyeceği ve ABD ekonomisi canlılığını koruduğu için yanlış sonuçlara varmak kolaydır. Tüm bunları gayri safi yurtiçi hasıla büyüklüğüne göre bir analize indirgemek ve yalnızca ABD ile Çin arasında iki atlı bir yarış olarak görmek çok basite indirgemek olacaktır.

Kişi başına düşen GSYH’ye bakıp, önde gelen Batılı ülkelerin modernleşmenin standart taşıyıcıları olarak diğerlerinin fersah fersah önünde olduğu sonucuna varılabilir. Ya da güçlü ABD dolarının kalıcı gücüne odaklanılabilir.

Bunlar indirgemeci sonuçlara varmaktır. Evet, ekonomik performans, yaşam standartları ve para biriminin gücü büyük önem taşımaktadır. Ancak diğer gelişmelerle birlikte ele alındığında Batı’nın düşüşte olduğu görülmektedir.

Demografi gibi bazı eğilimler ölçülebilir niteliktedir. Diğer eğilimler ise küresel anlaşmazlıkları çözme gücü ve ahlaki güçle ilgilidir. Küresel yeniden dengelenme yalnızca sert güç ve ekonomiyi değil, aynı zamanda standartları belirleme, dikkati yönetme ve krizleri çözme becerisini de içermektedir.

Manşetlerimize hakim olan ve küresel görüşleri derinden ikiye bölen diğer savaştan işlerin ne kadar hızlı değiştiğine dair net bir örnek alalım.

G7 aracılığıyla çalışan Batı, Rusya’nın Şubat 2022’de başlayan barbarca tam ölçekli işgaline karşı Ukrayna’yı övgüye değer bir şekilde destekledi. Ancak milyarlarca dolar harcayarak silahlandırdığı Ukrayna, hala Rus işgalcileri kovacak kadar güçlü değil. Şimdi, küresel yeniden dengelenmeyle ilgili iki gelişme Ukrayna’daki durumu daha net bir şekilde etkiliyor.

Birincisi, Rus ekonomisi Batı ve G7 liderliğindeki yaptırımlardan ve enerji ihracatına getirilen fiyat sınırlamalarından zarar gördü. Ancak ekonomik ceza tehdidi Putin’i 2022 başlarında Ukrayna’yı işgal etmekten caydırmaya yetmedi. Yaptırımların gerçekliği de Putin’i işgalden vazgeçmeye zorlamak için yeterli değil. Dünya ekonomisindeki yapısal değişiklikler, Rusya’nın Çin, Hindistan ve diğer BRICS ülkelerinin yanı sıra Türkiye, Körfez ülkeleri, Endonezya ve diğerleriyle ticaret yapmaya devam ettiği ve savaş ekonomisini sürdürdüğü anlamına geliyor.

İkinci olarak, Batılı olmayan bu ülkeler bir şekilde Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yürüttüğü savaşın müzakere yoluyla sona erdirilmesini savunmuşlardır. Batı ve G7 ise tam tersini savunmuştur. Mükemmel bir ahlaki netlikle, Rusya’nın Ukrayna’da yenilmesi ve saldırganlığı için asla ödüllendirilmemesi gerektiğini savundular. Ancak Trump Beyaz Saray’a dönerse, ABD politikasının bir barış anlaşması lehine Ukrayna’yı terk etmeye kayması bekleniyor.

İronik bir şekilde, Trump’ın dayatacağı böyle bir anlaşma ABD’yi dünyanın geri kalanında genel olarak aynı şeyi savunan kesimlerle daha uyumlu hale getirecektir. Eğer bu gerçekleşirse, Batı’nın küresel haçlı enkarnasyonu bir darbe alacaktır. Onun yerine, otokratik liderlerle anlaşma yapmaktan kaçınmayan, işlevsel yaklaşımları tercih eden popülist bir Batı enkarnasyonu ufukta görünmektedir. Böyle bir dünyadan korkmak başka bir şey, bunun pek çok etmenini anlamak başka bir şeydir.

Sadece Soğuk Savaş sonrası zafer kazanmış Batı’nın sonunu gözlemlemiyoruz, aynı zamanda daha az Batı egemenliğinde bir dünyanın başlangıcını da gözlemliyoruz.

Okumaya Devam Et

DÜNYA BASINI

“Okulu kıran” çocukların ailelerini hapse atmayı öneren başkan adayı: Kamala Harris

Yayınlanma

Editörün notu: Joe Biden’ın çekilmesi ile birlikte Demokratların kasım ayındaki başkan adayı olarak öne çıkan Başkan Yardımcısı Kamala Harris, siyaseten “silik” bir profil olsa da daha önce San Fransisco ve California’daki savcılık deneyimleri karanlık bir geçmişe işaret ediyor. “Beyaz olmayan” ve “ilerici” sayılan bir siyasetçi olmasına rağmen savcılığı döneminde siyahlara yönelik polis şiddeti konusunda tavır almayı reddetmişti. Harris’in en tartışmalı hamlesi ise, “okul asma programı” olarak bilinen 2011 tarihli yasaydı. Bu yasa bölge savcılarının, çocuklarının geçerli bir neden olmaksızın okul yılının yüzde 10’unu kaçırmaları halinde ebeveynleri kabahat işlemekle suçlamalarına ve hapsetmelerine izin veriyordu. Daha sonra sonlandırılan programın, yine en fazla beyaz olmayan toplulukların ebeveynlerine yönelik işlediği yönünde yoğun eleştiriler gelmişti.


“Kamala the Cop”: Biden’ın Olası Halefi Harris’in Karanlık Yüzü

Raphael Schmeller
Berliner Zeitung
23 Temmuz 2024
Çev. Gülçin Akkoç

Sevilmiyor, hata yapmaya meyilli ve kendi partisi içinde tartışmalı durumda. Demokratların başkan adayı olarak yarışa girmesi beklenen Kamala Harris kimdir?

Joe Biden’ın başkanlık yarışından çekilmesinin ardından birçok demokrat coşkuyla Kamala Harris’i desteklemeye başladı. Partinin seçim kampanyası bağışları platformu ActBlue, Biden’ın yerine Demokratların favorisi olan başkan yardımcısı için şimdiden “bağış seli” yaşandığını bildirdi.

Liberal Amerikan medyası Pazar akşamından beri Harris’in seçimi kazanması durumunda ABD’nin en yüksek siyasi makamına gelen ilk kadın, ilk Asya kökenli ve Barack Obama’dan sonra ilk siyahi olacağını tekrarlayıp duruyor. Ancak Harris’in ülkedeki çok sayıda kişi tarafından sevilmediği ve kendi partisinin içinde de tartışmalı olduğu gerçeği söylenmiyor.

2011 ve 2013 yıllarında bağışlarla Harris’i destekleyen Cumhuriyetçi başkan adayı Donald Trump, çoğu ankette Demokratlardan oldukça önde yer alıyor. Bakıldığında Harris ve Biden arasında rağbet görme açısından önemli farklar yok ve hatta Harris’in durumu kısa bir yükselişten sonra daha kötüye bile gidebilir. Harris son anketlerde Demokratlar için çok önemli olan Michigan, Arizona ve Nevada gibi salıncak eyaletlerde Biden’dan daha kötü performans gösteriyor.

Harris, okulu çok sık kıran çocukların ebeveynleri için hapis cezası istemişti

Harris, örnek vermek gerekirse iç politikadaki sert tutumu sebebiyle eleştiriliyor. 2011 yılından itibaren Kaliforniya Başsavcısı olarak kendisini Günışığı Eyaleti’nin(*) ‘’ilk polisi’’ olarak sundu ve sıkı baskısıyla adından söz ettirdi. Aynı zamanda kolluk kuvvetlerindeki yolsuzluklara karşı yeterince kararlı adımlar atmaması konusunda da eleştirildi. Ve hepsinden önce okulu çok sık kıran çocukların ebeveynleri için uygulanmasını savunduğu yüksek para cezaları ve olası hapis cezaları sistemiyle hatırlanıyor.

Bu dönemde Harris, siyahlara yönelik polis şiddeti gibi birçok konuda tavır almayı reddetti ve bu durum birçok Demokrat tarafından yadırgandı. 2014 yılında marihuanayı yasallaştırma girişimine gülmüş, ancak beş yıl sonra başkanlığa adaylığını koyduğunda “kesinlikle desteklediğini” vurgulamıştır. Başsavcılık yaptığı dönem ona ‘’Kamala the Cop’’ (Polis Kamala) lakabını kazandırmıştır.

Harris 2017 yılında Senato’ya seçildi ve 2019 yılında Demokratların başkan adayı olarak yarışa girdi. Başta Biden’ı ırkçılıkla suçlasa da sonrasında korkunç anket oranları sebebiyle yarıştan çekildi ve sonrasında kendisini başkan yardımcısı adayı yapan Biden’ı destekledi.

Başkan Yardımcısı olarak görev yaptığı son 4 yılda pek çok kez kendi siyasi profilini geliştirmemekle suçlandı. Biden, göçü sınırlandırmak için menşe ülkelerdeki göçün nedenleriyle mücadele etme görevini 2021 yılında Harris’e verdi. Ancak Harris’in çabalarına ve Latin Amerika hükümet başkanlarıyla yaptığı görüşmelere rağmen düzensiz sınır geçişlerinin sayısı arttı. ABD Yüksek Mahkemesi 2022 yılında dönüm noktası niteliğindeki Roe v. Wade kararını bozarak ülkenin çoğu yerinde kürtajı fiilen imkansız hale getirdiğinde ise Harris, kürtaj haklarını şiddetle savundu.

Harris pek çok kişi tarafından politik anlamda sönük olarak görülüyor

Harris, Beyaz Saray’da geçirdiği süre boyunca çoğunlukla kendi yolundan gitti. Röportajlarında ve kamuoyu önünde yaptığı diğer konuşmalarında çeşitli hatalar yaptı ve her zaman kendine güvenen biri olarak görünmedi. Pek çok kişi tarafından politik anlamda sönük ve bazı demokratlar tarafından da bir yük olarak görülüyordu. Hatta 2022 yılının başında yapılan anketlerin sonucuna göre Harris, bugüne kadarki en sevilmeyen Başkan Yardımcısı. Yakın çalışma arkadaşları birçok kez istifa etti ve kaotik çalışma koşulları olduğuna dair söylentiler hep devam etti.

Harris de Biden gibi hatalar yapmaya ve anlaşılması zor konuşmalar yapmaya meyilli. Şu anda sosyal medyada Mayıs 2023’te yaptığı bir konuşma dolaşıyor, Harris dinleyicilere şu açıklamaları yapıyor: “Siz, içinde yaşadıklarınızın ve sizden önce gelenlerin bağlamından oluşuyorsunuz.’’ Sonrasında bu anlattıklarını annesinden bir alıntı yaparak destekledi, ‘’Hindistan cevizi ağacından düştüğünüzü mü sanıyorsunuz?’’ Harris sonrasında saniyelerce kendi şakasına güldü.

Eğer beklendiği gibi Kamala Harris Demokratların adayı olarak gösterilirse yalnızca bu imajını düzeltme zorluğuyla karşılaşmayacak, aynı zamanda seçmenleri Biden-Harris hükümetinin sevilmeyen sonuçlarından kendisini sorumlu tutmamaları için ikna etmeye çalışmak zorunda kalacak. Bu sebeplerle Trump, Harris’i yenmenin Biden’ın kendisini yenmekten daha kolay olacağını iddia ediyor. Bu konuda haklı olabilir.


(*) Yazar Florida ile Kalifornia’yı karıştırıyor olmalı çünkü “Günışığı Eyaleti” (Sunshine State) takma adı Florida’ya ait. Kaliforniya’nınki ise “Altın Eyalet” (Golden State). (editörün notu)

Okumaya Devam Et

Çok Okunanlar

English