Rus petrolünün varil başına 60 dolarlık tavan fiyatın altına düşmesi ve ABD’den yeni kısıtlayıcı önlemlerin gelmemesi üzerine, Çin ve Türkiye’nin en büyük petrol rafinerileri Rusya’dan yeniden petrol siparişi vermeye başladı. Çinli Sinopec ve Tüpraş, daha önce yaptırım endişesiyle durdurdukları ithalatı, fiyatların düşmesiyle birlikte tekrar başlattı.

Çin ve Türkiye’nin en büyük petrol rafinerileri, Rus petrolü alımına yeniden başladı.

Rus petrolünün varil başına 60 dolarlık tavan fiyatın altına düşmesi ve ABD’den yeni kısıtlayıcı önlemlerin gelmemesi, ABD yaptırımlarından çekinen başlıca alıcıları bir miktar rahatlattı.

Reuters ajansının sektör kaynaklarına dayandırdığı haberine göre, Çin’in ve genel olarak Asya’nın en büyük petrol rafinerisi olan devlete ait Sinopec şirketi, yaptırım risklerini değerlendirmek için mart ayında verdiği aranın ardından ithalata yeniden başladı.

Kaynaklar, Çinli şirketin ticaret birimi Unipec’in mayıs ayında sevk edilmek üzere ESPO cinsi petrol için sözleşme imzaladığını belirtti.

ABD Başkanı Donald Trump’ın Rus petrolü alıcılarına gümrük vergisi uygulama tehdidinin ardından mart ayında sevkiyatlar askıya alınmıştı.

Tüpraş ise geçen hafta Ural cinsi petrol siparişi verdi. Tüpraş, Joe Biden yönetiminin 10 Ocak’ta uygulamaya koyduğu yaptırımları ihlal etme endişesiyle alımları durdurmuştu.

Fakat nisan ayında, Trump’ın başlattığı ticaret savaşı nedeniyle küresel petrol fiyatları düştü: Brent cinsi petrolün varil fiyatı 60 doların altına geriledi.

Ural cinsi petrolün fiyatı 50 doların altına düşmüş, daha sonra kotalar yükselse de Rusya’nın ana petrol cinsi hâlâ 60 doların altında işlem görüyordu.

Reuters‘ın kaynakları, Batılı ülkeler tarafından belirlenen tavan fiyatın altında yapılan alımların, Tüpraş’ın Rusya’dan varil ithalatını endişe duymadan gerçekleştirmesine olanak sağladığını açıkladı.

Sinopec ise fiyata pek dikkat etmiyor: ESPO cinsi petrol daha pahalı ve iki yılı aşkın süredir uygulanan tavan fiyat boyunca varil başına 60 dolardan daha ucuza neredeyse hiç satılmadı.

Tüccarlar, Çinliler tarafından mayıs ayında yüklenmek üzere satın alınan partilerin Brent fiyatına 2 dolarlık primle satıldığını belirtiyor.

Brent petrolü çarşamba günü 67 doların altında işlem görüyordu, ancak önceki günlerde daha düşük fiyatlardan işlem görmüştü.

Kaynaklar, Unipec’in şu ana kadar Biden’ın ocak ayındaki yaptırımlarından önce satın aldığı partilerden çok daha az sayıda parti için sözleşme imzaladığını söyledi.

Hindistan da şubat-mart aylarında azalttığı sevkiyatları artırmaya başladı.

Rusya, pandemiden bu yana en düşük petrol fiyatlarına hazırlanıyor

AB antitröst düzenleyicileri, Büyük Teknoloji’nin gücünü sınırlamayı amaçlayan dönüm noktası niteliğindeki mevzuat kapsamında ilk yaptırımları uygularken, Apple çarşamba günü 500 milyon avro ve Meta 200 milyon avro para cezasına çarptırıldı.

AB cezaları, ABD şirketlerini cezalandıran ülkelere karşı gümrük vergileri uygulamakla tehdit eden ABD Başkanı Donald Trump ile gerilimi artırabilir. Nitekim Beyaz Saray, cezaları ABD’nin hoş görmeyeceği “yeni bir iktisadi gasp biçimi” olarak nitelendirdi.

Bu cezalar, AB yürütme organı olan Avrupa Komisyonu’nun, şirketlerin en büyük şirketlerin hakim olduğu pazarlara daha küçük rakiplerin girmesine izin vermeyi amaçlayan Dijital Pazarlar Yasası’na (DMA) uyup uymadıklarına ilişkin bir yıl süren soruşturmasının ardından geldi.

Cezalar, AB’nin 2023 yılında yürürlüğe girecek olan yeni kuralları uygulama konusunda kararlı olduğunu gösteriyor. Trump, şubat ayında “Amerikan şirketlerini ve yenilikçilerini denizaşırı şantajlardan koruma” sözü verirken DMA’ya atıfta bulunmuştu.

Google ve Elon Musk’ın X’i de Avrupalı düzenleyicilerin potansiyel cezalarıyla karşı karşıya.

Komisyon kaynakları, AB’nin bu ayın başlarında ABD mahkemesinin Google’ın çevrimiçi reklam teknolojisi için iki pazara yasadışı olarak hakim olduğunu tespit eden kararından cesaret alacağını söylüyor. Bu karar, ABD antitröst savcılarının Google’ın reklam ürünlerini parçalamasının önünü açabilir.

Apple, AB cezasına itiraz edeceğini söyledi. Şirket e-postayla yaptığı açıklamada, “Bugünkü duyurular, Avrupa Komisyonu’nun kullanıcılarımızın gizliliği ve güvenliği için kötü olan, ürünler için kötü olan ve bizi teknolojimizi bedavaya vermeye zorlayan bir dizi kararla Apple’ı haksız yere hedef almasının bir başka örneğidir,” dedi.

Meta da AB kararını eleştirdi. Şirketin Küresel İlişkiler Direktörü Joel Kaplan e-posta yoluyla yaptığı açıklamada, “Avrupa Komisyonu, Çinli ve Avrupalı şirketlerin farklı standartlar altında faaliyet göstermesine izin verirken başarılı Amerikan işletmelerini engellemeye çalışıyor,” iddiasında bulundu.

Meta bunun sadece bir para cezasından ibaret olmadığını; Komisyon’un Meta’yı “iş modelini değiştirmeye” zorlayıp daha düşük bir hizmet sunmasını talep ettiğini öne sürdü.

Söz konusu para cezaları, bir önceki AB antitröst şefi Margrethe Vestager’in kendi döneminde verdiği cezalarla kıyaslandığında mütevazı kalıyor.

Adlarının açıklanmaması kaydıyla Reuters’a konuşan kaynaklar, bunun nedeninin ihlallerin kısa sürmesi, yaptırımlardan ziyade uyumluluğa odaklanılması ve Trump’ın olası misillemelerinden kaçınma isteği olduğunu söyledi.

AB rekabet kurumu, Apple’ın uygulama geliştiricilerinin kullanıcıları App Store dışındaki daha ucuz fırsatlara yönlendirmesini engelleyen teknik ve ticari kısıtlamaları kaldırması gerektiğini söyledi.

Meta’nın Kasım 2023’te uygulamaya koyduğu “öde ya da onay ver” modelinin, hedefli reklamcılık için daha az kişisel veri kullanacak şekilde değiştirildiği Kasım 2024’e kadar olan dönemde DMA’yı ihlal ettiği ileri sürülüyor.

Model, izlenmeyi kabul eden Facebook ve Instagram kullanıcılarına reklam gelirleriyle finanse edilen ücretsiz bir hizmet sunuyor. Alternatif olarak, reklamsız bir hizmet için ödeme yapabiliyor.

Meta, DMA ile uyumlu olup olmadığını görmek için geçen yıl kasım ayında tanıtılan yeni versiyonu AB ile görüşüyor. Şirketlerin emirlere uymak ya da günlük para cezalarını göze almak için iki ay süreleri var.

Apple, iPhone’lardaki tarayıcı seçeneklerine ilişkin ayrı bir soruşturmada, kullanıcıların rakip bir tarayıcıya veya arama motoruna daha kolay geçmesine olanak tanıyan değişiklikler yaptıktan sonra para cezasından kurtuldu. Düzenleyiciler bunların DMA ile uyumlu olduğunu söyledi ve çarşamba günü soruşturmayı kapattı.

iPhone üreticisi, kullanıcıların web’den alternatif uygulama mağazaları ve uygulamaları indirmelerini içeren bir uygulama olan yan yükleme yapmalarını engellediği gerekçesiyle hâlâ DMA kurallarını ihlal etmekle suçlanıyor.

Düzenleyiciler, Apple’ın Çekirdek Teknoloji Ücreti adı verilen yeni bir ücret içeren koşullarını eleştirerek, bunların geliştiricilerin mobil işletim sistemi iOS’ta alternatif uygulama dağıtım kanallarını kullanmaları için caydırıcı bir unsur olduğunu söyledi.

AB düzenleyici kurumu ayrıca kullanıcı sayısının gerekli eşiğin altına düşmesi nedeniyle “Meta’s Marketplace”in DMA bekçisi olarak atanmasını da iptal etti.

AB antitröst şefi Teresa Ribera, “Her iki şirkete karşı da açık ve öngörülebilir kurallar temelinde katı ancak dengeli yaptırımlar uyguladık. AB’de faaliyet gösteren tüm şirketler yasalarımıza uymalı ve Avrupa değerlerine saygı göstermelidir,” dedi.

AB milletvekili Andreas Schwab, Komisyon’u Google’ın kârlı reklam teknolojisi işine ve Elon Musk’ın X’ine karşı soruşturmalarını sürdürmeye ve kararları geciktirmemeye çağırdı.

“Rekabet politikasının genel olarak önemini de etkileyebileceğinden, uygulamada esneklik olamaz” diyen Schwab, ticaret politikası konularıyla bağlantılı olduğu anlaşılan bir kararın ‘tüm Avrupa Birliği yapısı için tehlikeli’ olduğunu sözlerine ekledi.

Konuyla ilgili bilgi sahibi bir kaynak çarşamba günü yaptığı açıklamada, Trump yönetiminin Pekin’le görüşmeler devam ederken Çin’den ithal edilen mallara uygulanan gümrük vergilerini düşürmeyi değerlendireceğini söyledi ve Beyaz Saray açıklamasına göre, herhangi bir adımın tek taraflı olarak değil müzakerelerle birlikte atılacağını söyledi.

Kaynağın yorumları, Wall Street Journal’ın konuya aşina kişilere dayandırdığı ve Beyaz Saray’ın Pekin ile gerilimi azaltmak amacıyla Çin’den ithal edilen mallara uygulanan gümrük vergilerini düşürmeyi değerlendirdiğine dair haberinin ardından geldi.

Gazetenin bir Beyaz Saray yetkilisine dayandırdığı habere göre Çin’e uygulanan gümrük vergileri %50 ile %65 arasında bir orana inebilir. Başkan Donald Trump ocak ayında Beyaz Saray’a döndüğünden bu yana Çin’den yapılan ithalata uygulanan gümrük vergilerini %145’e yükseltti.

Trump’ın henüz bir karar vermediğini belirten gazete, görüşmelerin halen devam ettiğini ve çeşitli seçeneklerin masada olduğunu da sözlerine ekledi.

Beyaz Saray yorum talebine hemen yanıt vermedi.

ABD hisse senetleri raporun ardından erken seans kazançlarını genişletti. Piyasa, Trump’ın salı günü geç saatlerde Çin’e yönelik gümrük vergileri konusunda yapıcı olarak görülen yorumları üzerine yatırımcıların rahatlaması ve Trump’ın Federal Rezerv başkanını kovma tehditlerinden geri adım atmasıyla keskin bir yükselişle açılmıştı. Gösterge S&P 500 endeksi sabah ortası işlemlerinde %3,3 artışla son iki haftanın en yüksek seviyesine ulaştı.

Salı günü Trump, Çin ile ithalat tarifelerini önemli ölçüde düşürecek bir ilerleme kaydedeceğine dair iyimserliğini dile getirdi ancak aynı zamanda “eğer bir anlaşma yapmazlarsa, anlaşmayı biz belirleyeceğiz” uyarısında bulundu.

Trump bir anlaşmanın Çin malları üzerindeki gümrük vergilerinin “önemli ölçüde” düşürülmesiyle sonuçlanacağını söyledi.

Mevcut oranlar sorulduğunda Trump “O kadar yüksek olmayacak” dedi. “Bunun yakınında bir yerde olmayacak” diye ekledi.

WSJ, yönetimin geçen yılın sonlarında Temsilciler Meclisi Çin komitesi tarafından önerilene benzer kademeli bir yaklaşımı da değerlendirdiğini söyledi: Bazı kişiler, ABD’nin ulusal güvenliğe tehdit oluşturmadığını düşündüğü kalemler için %35, Amerika’nın çıkarları açısından stratejik olduğu düşünülen kalemler için ise en az %100 vergi alınacağını söyledi. Söz konusu tasarı bu vergilerin beş yıl içinde aşamalı olarak uygulanmasını öneriyordu.