Bizi Takip Edin

DÜNYA BASINI

Suudi Arabistan’la normalleşecekti… İbrahim Anlaşmaları bile sorgulanıyor

Yayınlanma

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun ilişkileri normalleştirmek istediği Suudi Arabistan’ın, İsrail’in “varoluşsal tehdit” olarak gördüğü İran ile anlaşması, Tel Aviv’de endişe yarattı. Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın arabuluculuğunda 2020’den itibaren bir dizi Körfez ülkesiyle normalleşme sürecine giren İsrail’de, Filistin meselesinin Arap ülkeleriyle ilişkilerinde temel sorun olmaktan çıktığı tezi de sorgulanıyor. Netanyahu’nun aşırı sağcı hükümet ortaklarının Batı Şeria’daki yasadışı yerleşim yerlerini genişletme ve yasallaştırma girişimleri ve Araplara yönelik aşırı politikaları Filistin meselesini yeniden ilgi odağı haline getirdi.

ABD’nin ağırlığını koyması İbrahim Anlaşmaları’nın imzalanmasındaki en büyük etkenlerden biriydi. ABD’nin bugün ilgisini büyük ölçüde Asya-Pasifik’e kaydırması ve Arap ülkeleri üzerindeki eski ağırlığını kaybetmesi, İsrail’in diğer Arap ülkeleri ile anlaşmak için ihtiyaç duyduğu Washington faktörünün etkisini zayıflatıyor. Öte yandan ABD’deki Demokrat yönetimin Netanyahu’nun aşırı sağcı koalisyon ortaklarına koyduğu mesafe ve ABD yönetimin belirgin bir Orta Doğu politikasının olmayışı da İsrail’i, ihtiyaç duyduğu koşulsuz Washington desteğinden mahrum bırakıyor.

Yine de Körfez-Arap ülkeleri, bölgedeki genel eğilim olan “normalleşme”yi İsrail’le de sürdürmeye istekli. Ancak, İsrail hükümetinin Filistin meselesindeki aşırı politikaları tüm İslam dünyasında büyük tepki topluyor. Bu tepkinin yanı sıra, 2020’dekinin aksine İsrail’le masaya otururken ABD’den koparılan tavizlerin motivasyonu da yok. Körfez ülkeleri İsrail’le yapılacak bir anlaşmanın “ürküttüğü kurbağa deyip değmeyeceğinin” hesabını yapıyor.

İsrail’in önde gelen ve askeri bürokrasinin görüşlerini yansıtan Tel Aviv Merkezli Ulusal Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü de İsrail hükümetine Arap ülkeleri ile ilişkilerinde Filistin dinamiğini dikkate alma çağrısı yaptı. Enstitü’ye göre “İsrail-Filistin sahasında gerilim devam ederse, özellikle de Tapınak Dağı’nda bir gerilim ve/veya statüko değişikliği olursa, (Batı) Kudüs-Riyad ilişkilerinin seyrinde bir duraklama ve hatta normalleşme sürecinin durması olası.

***
Normalleşmenin Önünde Büyüyen Engel

Bölgesel normalleşme süreci, ilgi odağı haline gelen ve hem mevcut hem de potansiyel anlaşmaları tehdit eden Filistin sorunundan bağımsız değil. İsrail hükümeti bu dinamiğe dikkat etmeli.

İsrail ile Arap ülkeleri arasındaki normalleşmenin İsrail-Filistin çatışmasından ayrı olduğu değerlendirmesi yanlış. İbrahim Anlaşmaları’nın imzalanmasının üzerinden iki yılı aşkın bir süre geçmişken, Filistin meselesinin yeniden Arap dünyasının gündeminde merkezi bir konuma geldiği açık. Batı Şeria’da Filistin terörünün ve İsrail Ordusu’nun (IDF) eylemlerinin artması, başta Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan olmak üzere Körfez-Arap ülkelerinin dikkatinden kaçmadı. Bu olaylar, İsrail’in Filistin meselesindeki yeni politikasıyla birlikte, Körfez ülkelerinin, Filistinliler için görünürdeki endişeleri ve İsrail ile ekonomik ve güvenlik ilişkilerini geliştirme arasında bir denge sağlama yeteneklerine meydan okuyor.

İbrahim Anlaşmalarının lider ülkesi BAE ile Netanyahu liderliğindeki mevcut sağcı hükümet arasındaki ilişkiler, BAE’nin, Başbakan’ın Abu Dabi’ye planladığı ziyaretini (şimdiye kadar gerçekleşmedi) ocak ayında iptal etmesiyle geriye doğru kötü bir başlangıç yaptı ve bu ziyaret yeni görev süresi için şenlikli bir başlangıç olmalıydı. İptal, Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir’in Tapınak Dağı’na yaptığı tartışmalı ziyaretin hemen ardından duyuruldu. BAE, Netanyahu’ya ev sahipliği yapmak istemiyordu, İslam dünyası İsrail’in Tapınak Dağı ile ilgili politikasında bir değişiklikten korkuyordu (Müslümanların Tapınak Tepesi’ni ziyaret etmelerine ve burada dua etmelerine yönelik kısıtlamalar ve Yahudilerin yerleşkede dua etmelerine izin verilmesi dahil). Böylece BAE, Başbakan’ın ziyareti yerine BM Güvenlik Konseyi’nde İsrail’i kınayan bir teklif sundu.

Alışılmadık bir şekilde BAE, Güvenlik Konseyi’nin geçici üyesi statüsünü kullanarak İsrail’i kınamak için ocak ayından bu yana en az üç kez BM’deki Filistin delegasyonuna katıldı (Haziran 2023’te Başkan sıfatını dönüşümlü olarak üstlenecek). BAE’nin şubat ayında Filistinli delegelerle koordineli olarak yayınladığı ve İsrail’i işgal edilen Filistin topraklarındaki tüm yerleşim faaliyetlerini derhal durdurmaya çağıran sert ifadeli bildiri, özellikle dikkate değerdi. Bağlayıcı karar için yapılan oylamanın yerini (bağlayıcı bir gücü olmayan) bir başkanlık bildirisinin alması ancak ABD baskısı sayesinde oldu.

Arka planda, Filistinliler tarafından sırtından bıçaklanma ve Filistin halkına ihanet olarak algılanan, İbrahim Anlaşmaları’ndan sonra askıya alınan BAE ile Bahreyn ve Filistin Yönetimi arasındaki ilişkilerin kademeli olarak ısınma süreci var. Anlaşılan o ki Filistin Yönetimi, bölgesel projelere katılmak ve İsrail hükümetini Filistinlilere karşı aşırı önlemler almaktan caydırmak için İbrahim Anlaşması’na katılan ülkeleri kullanmanın potansiyel faydalarını son zamanlarda fark etti. Filistin Yönetimi ile BAE arasındaki daha yakın ilişkiler, örneğin Filistin Yönetimi’nin İbrahim Anlaşmaları’na dayanarak hem İsrail hem de Filistin çıkarlarına hizmet edecek ekonomi ve enerji alanlarında altyapı projelerine ve bölgesel girişimlere dahil olmasını sağlayabilir.

Tapınak Dağı düzenlemelerindeki değişikliklerle ilgili endişeler ve Kudüs’teki şiddet korkusu, Anlaşmaların en azından resmi tarafının uygulanmasını zorlaştırıyor. Geçen yıl İsrail, ABD, BAE, Bahreyn, Fas ve Mısır ile kurulan forum olan Negev Zirvesi’nin mart ayında Fas’ta düzenlenmesi planlanan ikinci toplantısı ertelendi. Batılı diplomatlar, forumun Arap üye devletlerinin, 22 Mart’ta başlayan Ramazan’a yakın bu kadar geniş çapta duyurulan bir etkinlik düzenlemekten endişe duyduklarını doğruladılar, çünkü son yıllarda, bu döneme Kudüs’te ve İsrail-Filistin arenasında gerginliğin artması damgasını vurdu (Özellikle Mayıs 2021’de Surların Koruyucusu Operasyonu sırasında İsrail ile Hamas arasındaki gerilim).

İsrail’deki koalisyon partilerinin Batı Şeria’daki yerleşimleri genişletme ve Sivil İdareyi kendi temsilcilerine tabi kılma (BM’nin kınamasından birkaç gün sonra gerçekten de onaylanan bir karar) yönündeki halka açık çağrıları ve baskısı Körfez’de sosyal medyada tartışıldı. İsrail’in Batı Şeria’nın bazı bölgelerini ilhak etmeye hazırlandığına dair endişeler var. Sosyal medyada, İsrail ile BAE arasında 2020’de imzalanan normalleşme anlaşmasının kısmen bu ilhakı önlemeyi amaçladığını vurgulanıyor. Bu nedenle, BAE’nin Güvenlik Konseyi’nde öne sürdüğü kınamada, İsrail’in yerleşim birimleri ve Filistin topraklarına ilişkin aldığı kararlar ve tedbirler de dahil olmak üzere “tüm tek taraflı önlemlerden” açıkça bahsetmesi şaşırtıcı değil.

Nablus yakınlarındaki Huwara’da çıkan olayların ardından yerleşimcilerin Filistinlilerin mülklerine verdiği zarar ve Maliye Bakanı Bezalel Smotrich’in ‘köyü yok etme’ çağrısı (daha sonra açıklamasını geri çekip özür diledi) üzerine BAE, İsrail’den güvenlik sistemleri satın almak için imzalanmak üzere olan anlaşmaları askıya aldığı bildirildi. İsrail hükümetinin yalanlamasına rağmen, BAE’de İsrail’in eylemlerinden ve Başbakan Netanyahu’nun hükümetindeki aşırılık yanlısı unsurların kontrolü altında olduğuna yönelik verdiği sakinleştirici mesajlara güven eksikliğinden dolayı büyüyen bir rahatsızlık vardı.

Filistin meselesinde İsrail’e alışılmadık derecede güçlü ve çok sayıda kınama hükümet tarafından normalleşme çabaları için önemli bir hedef olarak belirlenen Suudi Arabistan’dan geliyor, kısmen Cenin ve Nablus’ta birkaç Filistinlinin hayatını kaybettiği son IDF operasyonlarına ve Huwara’daki yerleşimcilerin öfkesine atıfta bulunuyor. Suudi Dışişleri Bakanlığı, Smotrich’in açıklamasını “işgalci İsrail’in kardeş Filistin halkına uyguladığı şiddet ve aşırıcılığı’ yansıtan ırkçı ve sorumsuz” olarak nitelendirdi. Ayrıca, İsrail’le ilişkilerin geliştirilmesini destekleyen Suudi gazeteciler, olayların ardından İsrail’le normalleşmeye destek verme zamanının olmadığını anlayarak çağrılarının tonunu düşürdüler.

Bu siyasi hamleler ve medya retoriği, İsrail-Filistin arenasındaki olaylar ışığında, İsrail ile anlaşmalar imzalayan ve hala ikilemde kalan ülkeler üzerindeki artan baskıyı gösteriyor. Körfez ülkeleri ile İsrail arasındaki normalleşme sürecinden yana olmayan İran, Suudi Arabistan başta olmak üzere bazı Körfez ülkeleriyle ilişkilerini onarmaya çalışıyor ve bu devam etmesi halinde normalleşme süreci üzerinde kendi baskısını oluşturabilecek bir hamle.

Çözüm
Son gelişmeler henüz İbrahim Anlaşmalarının varlığını tehdit etmiyor ve diğer devletlerin buna katılma olasılığını ortadan kaldırmadı. Ancak İsrail-Filistin sahasında gerilim devam ederse, özellikle de Tapınak Dağı’nda bir gerilim ve/veya statüko değişikliği olursa, (Batı) Kudüs-Riyad ilişkilerinin seyrinde bir duraklama ve hatta İsrail ile BAE arasındaki resmi “balayı”dan geri çekilme, diğer bir deyişle normalleşme sürecinin durması olası.

İbrahim Anlaşmalarının imzalanmasından bu yana yapılan Arap kamuoyu yoklamaları, Filistin sorununun çeşitli yönlerinin, Arap devletlerinin İsrail’i tanıma ve onunla ilişki kurmasının önündeki başlıca engel olmaya devam ettiğini gösteriyor. İbrahim Anlaşmalarını imzalayan ülkeler, özellikle Birleşik Arap Emirlikleri, Filistin meselesi ne olursa olsun, İsrail ile ilişkilerin devam etmesinde gerçekten de çıkarlara sahip.

Ancak bu konu, kesinlikle normalleşmenin resmi tarafında ilişkileri etkilemeye devam edecek. Filistin sahasının bölgedeki ilgi odağı haline geri dönmesine katkı sağlayan İsrail hükümetinin tavrı, tecrit edilmek yerine Körfez Arap ülkeleriyle ilişkilerini geliştirmenin yollarını bulan İran’a karşı bir koalisyon kurma yeteneğine zarar veriyor, bu da bu ülkelerin İsrail’le normalleşmelerine engel olabilir.

DÜNYA BASINI

Mahmud Abbas birliği korumak için olası baskılara direnecek mi?

Yayınlanma

Aşağıda çevirisini okuyacağınız uzman görüşlerine yer verilen haber Filistinli grupların Pekin’de imzaladığı uzlaşı anlaşmasının sürdürülebilir olup olmadığına yanıt bulmaya çalışıyor. İsrail ve muhtemelen ABD tarafından baltalanacağı düşünülen uzlaşının yumuşak karnı ise Filistin Yönetimi:

****

‘Başarılı olması için baskı var’: Fetih-Hamas birlik anlaşması sürdürülebilir mi?

Analistlere göre Fetih Hareketi’nin siyasi iradesinin olup olmadığı görülecek, İsrail ise anlaşmayı bozmaya çalışabilir.

Mat Nashed

Analistler, Filistinli grupların salı günü bir “ulusal birlik” anlaşması imzalayarak, ideolojik farklılıklarını ve acı dolu geçmişlerini bir kenara bırakıp İsrail’in işgaline son vermek için lobi yapabileceklerine dair hem umut yarattığını ancak bazı şüpheler olduğunu söylüyor.

Çin’in başkenti Pekin’de üç gün süren yoğun görüşmelerin ardından imzalanan anlaşma, geçici bir “ulusal uzlaşı” hükümetinin savaş sonrası Gazze’nin kontrolünü üstlenmesi ve ortak kendi kaderini tayin etme arayışını ilerletmesi için zemin hazırladı. Ancak Fetih Hareketi ve Hamas arasında daha önce yapılan birçok uzlaşma girişiminin başarısız olması nedeniyle bu atılım kuşkuyla karşılandı.

Katar’ın başkenti Doha’daki Middle East Council on Global Affairs adlı düşünce kuruluşunda İsrail-Filistin uzmanı olarak çalışan Ömer Rahman, “Biraz şüphe olması doğal, ancak bu anlaşmanın kalıcı olacağından umutluyum” dedi.

“Gazze ve Batı Şeria’daki durum göz önüne alındığında bunun başarılı olması için baskı var. Bence tüm taraflar bunun gerçekleşmesi gerektiğini biliyor” diyen Rahman, Gazze’deki savaşın ve işgal altındaki Batı Şeria’da artan yerleşimci şiddeti ve toprak gaspının getirdiği aciliyete atıfta bulundu.

BM uzmanlarına göre, 7 Ekim’de Hamas öncülüğünde İsrail topluluklarına ve askeri karakollarına düzenlenen ve bin 139 kişinin öldürüldüğü ve 251 kişinin esir alındığı saldırıdan bu yana İsrail, Gazze’de soykırıma varabilecek yıkıcı bir saldırıyla karşılık verdi.

İsrail son dokuz ayda 39 binden fazla Filistinliyi öldürdü ve iki milyon 300 binlik Gazze nüfusunun neredeyse tamamını yerinden etti. Gazze’deki savaş uluslararası manşetleri belirlerken, İsrail’in 2024 yılında işgal altındaki Batı Şeria’da son 30 yılda herhangi bir yılda olduğundan daha fazla Filistin toprağını sessizce ele geçirmesine yol açtı.

İsrail işgalini derinleştirirken, Filistinli iki büyük grup Fetih Hareketi ve Hamas bölünmüş durumda kaldı. Fetih Hareketi, Batı Şeria’nın büyük bir bölümünü 1993 Oslo Anlaşmalarından doğan ve Fetih’e şiddetten vazgeçmesi ve İsrail’i tanıması karşılığında Filistin devletinin kurulacağının vaat edildiği Filistin Yönetimi aracılığıyla kontrol ediyor.

Buna karşılık Hamas silahlı mücadeleye bağlı kaldı ve 2007’de iki taraf arasında yaşanan kısa bir iç savaşta Fetih Hareketi’ni kovduğundan beri Gazze’yi kontrol ediyor.

Kanlı geçmişe rağmen, her iki taraf da 12 daha küçük grupla beraber Pekin anlaşmasını imzaladı. El Cezire’nin elde ettiği bir anlaşma kopyasına göre bu anlaşma, nihai olarak İsrail işgali altındaki Doğu Kudüs, geniş Batı Şeria ve Gazze’de (İsrail’in 1967 Arap-İsrail savaşında ele geçirdiği topraklar) bir Filistin devleti kurmayı hedefliyor.

Anlaşma kalıcı olacak mı?

Uluslararası Kriz Grubu (ICG) Filistin uzmanı Tahani Mustafa, Fetih Hareketi ve Ebu Mazen olarak da bilinen Filistin Yönetimi lideri Mahmud Abbas’ın Hamas’la daha önce yapılan uzlaşma anlaşmalarını baltaladığını söyledi.

El Cezire’ye konuşan Mustafa, Abbas’ın ve yakın sırdaşlarının İsrail işgaline karşı Filistin yönetimini birleştirmek için gerçek bir siyasi irade göstermediğini söyledi.

Mustafa’ya göre Fetih Hareketi, teoride Filistinlileri uluslararası alanda temsil eden Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) üzerinde tek kontrol sahibi olduğunu ve Hamas ve diğer fraksiyonlar bu yapıda temsil edilirse çoğunluğunu kaybetmekten korkuyor.

Mustafa, “Hamas’ı ve İslami Cihad’ı da eklerseniz, Fetih Hareketi’nin tekeli sona erer” dedi.

İsrail ve Amerika Birleşik Devletleri de uzlaşma anlaşmasını baltalamaya çalışabilirler.

İsrail, savaş sonrası senaryoda Filistin Yönetimi’nin ya da Hamas’ın Gazze’nin kontrolünü ele geçirmesine izin vermeyi reddederken, ABD de uzun süredir Hamas’ın İsrail’i tanımasını ve Filistin hükümetinin bir parçası olmadan önce şiddetten vazgeçmesini istiyor.

2017’de Hamas, 1967 sınırlarına göre bir Filistin devleti kurulmasını kabul eden yeni bir tüzük sundu. Hamas tarafından daha önce yapılan açıklamalar ve hareketlerle uyumlu olan bu hamle, İsrail’in fiilen tanınması anlamına geliyordu.

Mustafa, “Hamas, İsrail’in var olma hakkını hiçbir zaman [açıkça] tanımadı çünkü İsrail’e aynı şeyi Filistinliler için de yapması yönünde hiçbir zaman baskı yapılmadı” dedi.

Avrupa Dış İlişkiler Konseyi’nin İsrail-Filistin uzmanı Hugh Lovatt, İsrail’in bu anlaşmayı rayından çıkarmak için Batılı müttefiklerine Filistin Yönetimi’ne verdikleri fonları kesmeleri için baskı yapmasının oldukça olası olduğunu söyledi.

El Cezire’ye konuşan uzman, “Filistin Yönetimi mevcut haliyle ancak ABD ve Avrupa’nın yakın işbirliği ve finansman desteğiyle ayakta kalabilir” dedi.

Lovatt, “Ancak bu sadece Filistin Yönetimi’nin hayatta kalmasıyla ilgili bir mesele değil, aynı zamanda Filistin Yönetimi’nin kilit isimlerinin kişisel hayatta kalma meselesi… kendi kişisel konumlarını zayıflatabilecek herhangi bir anlaşmaya çok ilgi duymuyorlar” diye ekledi.

El Cezire yorum için Filistin Yönetimi Başkanlığı sözcüsü Nebil Ebu Rudeyne ve Filistin Yönetimi’nin Birleşik Krallık misyonunun başındaki Husam Zomlot’a ulaştı. Her iki isim de haber yayınlanmadan önce yorum taleplerine yanıt vermedi.

Ancak Lovatt, Filistin Yönetimi’nin, İsrail’i resmen tanımak ve şiddetten vazgeçmek gibi Oslo Anlaşmaları’nın şartlarına uymayı reddetmesi nedeniyle önceki birlik anlaşmalarının çökmesinden Hamas’ı sorumlu tuttuğunu söyledi.

“Abbas’ın söylediğini gördüğümüz şey… bir anlaşma istiyoruz ama uluslararası meşruiyete dayanan bir anlaşma” diye ekledi.

Bu anlaşma neden önemli?

Daha önceki uzlaşma anlaşmaları başarısızlıkla sonuçlanmış olsa da Rahman bu anlaşmanın başarıya ulaşmasının hayati olduğunu söyledi.

Rahman’a göre İsrail-Filistin konusunda uluslararası kamuoyunda rüzgarlar değişiyor ve bu da birleşik bir Filistin liderliğinin Gazze’deki “soykırıma” ve İsrail’in Batı Şeria’daki “ilhakçı baskısına” son vermesi için bir fırsat yaratıyor.

Dünya Mahkemesi olarak da bilinen Uluslararası Adalet Divanı’nın (UAD) “tavsiye niteliğindeki görüşü”, İsrail’in Doğu Kudüs, Batı Şeria ve Gazze’deki 57 yıllık işgalini kısa bir süre önce “yasadışı” olarak sınıflandırdı. Mahkeme, yerleşim yerlerinin inşası ve genişletilmesi de dâhil İsrail’in işgal altındaki Filistin topraklarında varlığını sürdürmesinin “uluslararası hukuku ihlal ettiğini” söyledi.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu kararı “saçma” olarak nitelendirdi ve İsraillilerin “atalarının yurdundaki kendi topluluklarında yaşamalarının” yasadışı olamayacağını söyledi.

Rahman, “Durum açıkça vahim ve Filistinlilerin uluslararası toplumu Filistinlileri savunmak için bir araya getirecek bir tür birleşik liderliğe ihtiyacı var” dedi.

Ancak bu birlik -en azından şimdilik- savaşın gidişatını şekillendirmede en etkili küresel aktör olan ABD tarafından desteklenmiyor.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller salı günü düzenlediği basın brifinginde anlaşmayı yorumlarken “Bir terör örgütünün rolü olamaz” dedi.

Hamas ABD, İsrail ve Avrupa Birliği tarafından “terörist” olarak tanımlanan bir grup ancak pek çok Filistinli, Hamas’ı meşru bir direniş grubu olarak görüyor.

Lovatt, Filistin Yönetimi karar alma sürecinde Hamas ve diğer gruplara danışarak anlaşmayı uygulamaya kararlı olsa bile ABD baskısının Filistin birliğini sabote edebileceğini söyledi.

Lovatt şunu ekledi: “Bu gerçekten de belirleyici faktör olabilir. Asıl soru şu: [Abbas] kararlılığını sürdürecek mi, yoksa uluslararası baskı karşısında geri adım mı atacak?”

Okumaya Devam Et

DÜNYA BASINI

Batı artık küresel ilişkilerin merkezi değil

Yayınlanma

Samir Puri, Nikkei Asia
25.07.2024

Dünya meselelerinde bir geçiş dönemi yaşıyoruz. Batılı ülkelerin küresel meselelerin nihai hakemleri olarak hareket etme gücü ve birliği çökmüyor, ancak açık bir düşüş içinde.

Çoğumuz bu noktada hemfikiriz, ancak bu geçiş dönemini Batı’nın içinden mi yoksa dışından mı izlemek daha doğru olur? Perspektif her şeydir. Atlantik’in her iki yakasındaki Batılı ülkelerde yaşayan bizler için popülizm siyaseti, değişen dünyayı izlerken kaçınılmaz olarak önemli bir tartışma konusu haline geliyor.

Daha “ulus öncelikli” liderler ve partiler güç kazandıkça, Batı’nın siyasi karakterinin hızla değişmekte olduğu açıktır. Kasım ayındaki ABD başkanlık seçimlerinde Donald Trump’ın olası zaferi ya da Macaristan Cumhurbaşkanı Viktor Orban’ın ülkesinin Avrupa Birliği dönem başkanlığını kullanarak geleneksel Batılı dış politika elitlerine çelişkili mesajlar vermesi buna örnek olarak gösterilebilir.

Bu durum zamanla Batı’nın küresel kişiliğini değiştirecektir.

2020’den bu yana Batı’daki evimden ziyade, Asya’da gelişen bu olayları Singapur’daki görüş noktamdan izliyorum. “Batısızlık: Büyük Küresel Yeniden Dengelenme” adlı yeni kitabımda yazdığım gibi, Batı’nın küresel varlığının yeniden şekillenmesini uzaktan izlemek kendi perspektiflerini sunuyor.

Asya’da, dünyanın değişen ekonomik dengesi Çin ve Hindistan’ın yükselişinde açıkça görülüyor ve Endonezya gibi ülkeler de gelecekte önemli bir büyüme göstermeye hazırlanıyor.

Dünyanın yeniden dengelenmesi sadece “Asya’nın yükselişi” ile sınırlı değildir. Suudi Arabistan, Türkiye ve hatta Güney Afrika gibi ülkelerin küresel meselelerde kendi yollarını çizmek için gösterdikleri stratejik özerklik her geçen ay artıyor.

Batılı olmayan ülkeler için stratejik özerklik ekonomik büyümeden kaynaklansa da bundan çok daha fazlasıyla ilgilidir. BRICS gibi Batılı olmayan kulüplerin genişlemesini de içeriyor. Güney Afrika’nın Batı destekli İsrail’e karşı Hamas’a karşı yürüttüğü savaş nedeniyle Uluslararası Adalet Divanı’nda açtığı dava gibi gelişmeler de bunu kanıtlamaktadır. Batılı olmayan ülkeler küresel görüşün değişmesine yardımcı oldukça, Batılı ülkeler tarafından 7 Ekim’den sonra İsrail’i desteklemek için alınan ilk tutumlar artık “kurallara dayalı uluslararası düzen” kullanılarak inandırıcı bir şekilde sorgulanabilir.

Batılı olmayan dünyanın yükselen başlıca güç merkezleri hızla kendi momentumlarını geliştiriyor. Yüzyıllardır ilk kez Batı her zaman öncü bir rol oynamıyor. Avrupa liderliğindeki deniz sömürge imparatorluğunun önceki dönemleri ve ardından ABD liderliğindeki küreselleşme dönemi düşünüldüğünde, dünya meselelerinde ortaya çıkan dönemin gerçekten de çok farklı olacağı görülecektir.

Batı çökmeyeceği ve ABD ekonomisi canlılığını koruduğu için yanlış sonuçlara varmak kolaydır. Tüm bunları gayri safi yurtiçi hasıla büyüklüğüne göre bir analize indirgemek ve yalnızca ABD ile Çin arasında iki atlı bir yarış olarak görmek çok basite indirgemek olacaktır.

Kişi başına düşen GSYH’ye bakıp, önde gelen Batılı ülkelerin modernleşmenin standart taşıyıcıları olarak diğerlerinin fersah fersah önünde olduğu sonucuna varılabilir. Ya da güçlü ABD dolarının kalıcı gücüne odaklanılabilir.

Bunlar indirgemeci sonuçlara varmaktır. Evet, ekonomik performans, yaşam standartları ve para biriminin gücü büyük önem taşımaktadır. Ancak diğer gelişmelerle birlikte ele alındığında Batı’nın düşüşte olduğu görülmektedir.

Demografi gibi bazı eğilimler ölçülebilir niteliktedir. Diğer eğilimler ise küresel anlaşmazlıkları çözme gücü ve ahlaki güçle ilgilidir. Küresel yeniden dengelenme yalnızca sert güç ve ekonomiyi değil, aynı zamanda standartları belirleme, dikkati yönetme ve krizleri çözme becerisini de içermektedir.

Manşetlerimize hakim olan ve küresel görüşleri derinden ikiye bölen diğer savaştan işlerin ne kadar hızlı değiştiğine dair net bir örnek alalım.

G7 aracılığıyla çalışan Batı, Rusya’nın Şubat 2022’de başlayan barbarca tam ölçekli işgaline karşı Ukrayna’yı övgüye değer bir şekilde destekledi. Ancak milyarlarca dolar harcayarak silahlandırdığı Ukrayna, hala Rus işgalcileri kovacak kadar güçlü değil. Şimdi, küresel yeniden dengelenmeyle ilgili iki gelişme Ukrayna’daki durumu daha net bir şekilde etkiliyor.

Birincisi, Rus ekonomisi Batı ve G7 liderliğindeki yaptırımlardan ve enerji ihracatına getirilen fiyat sınırlamalarından zarar gördü. Ancak ekonomik ceza tehdidi Putin’i 2022 başlarında Ukrayna’yı işgal etmekten caydırmaya yetmedi. Yaptırımların gerçekliği de Putin’i işgalden vazgeçmeye zorlamak için yeterli değil. Dünya ekonomisindeki yapısal değişiklikler, Rusya’nın Çin, Hindistan ve diğer BRICS ülkelerinin yanı sıra Türkiye, Körfez ülkeleri, Endonezya ve diğerleriyle ticaret yapmaya devam ettiği ve savaş ekonomisini sürdürdüğü anlamına geliyor.

İkinci olarak, Batılı olmayan bu ülkeler bir şekilde Rusya’nın Ukrayna’ya karşı yürüttüğü savaşın müzakere yoluyla sona erdirilmesini savunmuşlardır. Batı ve G7 ise tam tersini savunmuştur. Mükemmel bir ahlaki netlikle, Rusya’nın Ukrayna’da yenilmesi ve saldırganlığı için asla ödüllendirilmemesi gerektiğini savundular. Ancak Trump Beyaz Saray’a dönerse, ABD politikasının bir barış anlaşması lehine Ukrayna’yı terk etmeye kayması bekleniyor.

İronik bir şekilde, Trump’ın dayatacağı böyle bir anlaşma ABD’yi dünyanın geri kalanında genel olarak aynı şeyi savunan kesimlerle daha uyumlu hale getirecektir. Eğer bu gerçekleşirse, Batı’nın küresel haçlı enkarnasyonu bir darbe alacaktır. Onun yerine, otokratik liderlerle anlaşma yapmaktan kaçınmayan, işlevsel yaklaşımları tercih eden popülist bir Batı enkarnasyonu ufukta görünmektedir. Böyle bir dünyadan korkmak başka bir şey, bunun pek çok etmenini anlamak başka bir şeydir.

Sadece Soğuk Savaş sonrası zafer kazanmış Batı’nın sonunu gözlemlemiyoruz, aynı zamanda daha az Batı egemenliğinde bir dünyanın başlangıcını da gözlemliyoruz.

Okumaya Devam Et

DÜNYA BASINI

“Okulu kıran” çocukların ailelerini hapse atmayı öneren başkan adayı: Kamala Harris

Yayınlanma

Editörün notu: Joe Biden’ın çekilmesi ile birlikte Demokratların kasım ayındaki başkan adayı olarak öne çıkan Başkan Yardımcısı Kamala Harris, siyaseten “silik” bir profil olsa da daha önce San Fransisco ve California’daki savcılık deneyimleri karanlık bir geçmişe işaret ediyor. “Beyaz olmayan” ve “ilerici” sayılan bir siyasetçi olmasına rağmen savcılığı döneminde siyahlara yönelik polis şiddeti konusunda tavır almayı reddetmişti. Harris’in en tartışmalı hamlesi ise, “okul asma programı” olarak bilinen 2011 tarihli yasaydı. Bu yasa bölge savcılarının, çocuklarının geçerli bir neden olmaksızın okul yılının yüzde 10’unu kaçırmaları halinde ebeveynleri kabahat işlemekle suçlamalarına ve hapsetmelerine izin veriyordu. Daha sonra sonlandırılan programın, yine en fazla beyaz olmayan toplulukların ebeveynlerine yönelik işlediği yönünde yoğun eleştiriler gelmişti.


“Kamala the Cop”: Biden’ın Olası Halefi Harris’in Karanlık Yüzü

Raphael Schmeller
Berliner Zeitung
23 Temmuz 2024
Çev. Gülçin Akkoç

Sevilmiyor, hata yapmaya meyilli ve kendi partisi içinde tartışmalı durumda. Demokratların başkan adayı olarak yarışa girmesi beklenen Kamala Harris kimdir?

Joe Biden’ın başkanlık yarışından çekilmesinin ardından birçok demokrat coşkuyla Kamala Harris’i desteklemeye başladı. Partinin seçim kampanyası bağışları platformu ActBlue, Biden’ın yerine Demokratların favorisi olan başkan yardımcısı için şimdiden “bağış seli” yaşandığını bildirdi.

Liberal Amerikan medyası Pazar akşamından beri Harris’in seçimi kazanması durumunda ABD’nin en yüksek siyasi makamına gelen ilk kadın, ilk Asya kökenli ve Barack Obama’dan sonra ilk siyahi olacağını tekrarlayıp duruyor. Ancak Harris’in ülkedeki çok sayıda kişi tarafından sevilmediği ve kendi partisinin içinde de tartışmalı olduğu gerçeği söylenmiyor.

2011 ve 2013 yıllarında bağışlarla Harris’i destekleyen Cumhuriyetçi başkan adayı Donald Trump, çoğu ankette Demokratlardan oldukça önde yer alıyor. Bakıldığında Harris ve Biden arasında rağbet görme açısından önemli farklar yok ve hatta Harris’in durumu kısa bir yükselişten sonra daha kötüye bile gidebilir. Harris son anketlerde Demokratlar için çok önemli olan Michigan, Arizona ve Nevada gibi salıncak eyaletlerde Biden’dan daha kötü performans gösteriyor.

Harris, okulu çok sık kıran çocukların ebeveynleri için hapis cezası istemişti

Harris, örnek vermek gerekirse iç politikadaki sert tutumu sebebiyle eleştiriliyor. 2011 yılından itibaren Kaliforniya Başsavcısı olarak kendisini Günışığı Eyaleti’nin(*) ‘’ilk polisi’’ olarak sundu ve sıkı baskısıyla adından söz ettirdi. Aynı zamanda kolluk kuvvetlerindeki yolsuzluklara karşı yeterince kararlı adımlar atmaması konusunda da eleştirildi. Ve hepsinden önce okulu çok sık kıran çocukların ebeveynleri için uygulanmasını savunduğu yüksek para cezaları ve olası hapis cezaları sistemiyle hatırlanıyor.

Bu dönemde Harris, siyahlara yönelik polis şiddeti gibi birçok konuda tavır almayı reddetti ve bu durum birçok Demokrat tarafından yadırgandı. 2014 yılında marihuanayı yasallaştırma girişimine gülmüş, ancak beş yıl sonra başkanlığa adaylığını koyduğunda “kesinlikle desteklediğini” vurgulamıştır. Başsavcılık yaptığı dönem ona ‘’Kamala the Cop’’ (Polis Kamala) lakabını kazandırmıştır.

Harris 2017 yılında Senato’ya seçildi ve 2019 yılında Demokratların başkan adayı olarak yarışa girdi. Başta Biden’ı ırkçılıkla suçlasa da sonrasında korkunç anket oranları sebebiyle yarıştan çekildi ve sonrasında kendisini başkan yardımcısı adayı yapan Biden’ı destekledi.

Başkan Yardımcısı olarak görev yaptığı son 4 yılda pek çok kez kendi siyasi profilini geliştirmemekle suçlandı. Biden, göçü sınırlandırmak için menşe ülkelerdeki göçün nedenleriyle mücadele etme görevini 2021 yılında Harris’e verdi. Ancak Harris’in çabalarına ve Latin Amerika hükümet başkanlarıyla yaptığı görüşmelere rağmen düzensiz sınır geçişlerinin sayısı arttı. ABD Yüksek Mahkemesi 2022 yılında dönüm noktası niteliğindeki Roe v. Wade kararını bozarak ülkenin çoğu yerinde kürtajı fiilen imkansız hale getirdiğinde ise Harris, kürtaj haklarını şiddetle savundu.

Harris pek çok kişi tarafından politik anlamda sönük olarak görülüyor

Harris, Beyaz Saray’da geçirdiği süre boyunca çoğunlukla kendi yolundan gitti. Röportajlarında ve kamuoyu önünde yaptığı diğer konuşmalarında çeşitli hatalar yaptı ve her zaman kendine güvenen biri olarak görünmedi. Pek çok kişi tarafından politik anlamda sönük ve bazı demokratlar tarafından da bir yük olarak görülüyordu. Hatta 2022 yılının başında yapılan anketlerin sonucuna göre Harris, bugüne kadarki en sevilmeyen Başkan Yardımcısı. Yakın çalışma arkadaşları birçok kez istifa etti ve kaotik çalışma koşulları olduğuna dair söylentiler hep devam etti.

Harris de Biden gibi hatalar yapmaya ve anlaşılması zor konuşmalar yapmaya meyilli. Şu anda sosyal medyada Mayıs 2023’te yaptığı bir konuşma dolaşıyor, Harris dinleyicilere şu açıklamaları yapıyor: “Siz, içinde yaşadıklarınızın ve sizden önce gelenlerin bağlamından oluşuyorsunuz.’’ Sonrasında bu anlattıklarını annesinden bir alıntı yaparak destekledi, ‘’Hindistan cevizi ağacından düştüğünüzü mü sanıyorsunuz?’’ Harris sonrasında saniyelerce kendi şakasına güldü.

Eğer beklendiği gibi Kamala Harris Demokratların adayı olarak gösterilirse yalnızca bu imajını düzeltme zorluğuyla karşılaşmayacak, aynı zamanda seçmenleri Biden-Harris hükümetinin sevilmeyen sonuçlarından kendisini sorumlu tutmamaları için ikna etmeye çalışmak zorunda kalacak. Bu sebeplerle Trump, Harris’i yenmenin Biden’ın kendisini yenmekten daha kolay olacağını iddia ediyor. Bu konuda haklı olabilir.


(*) Yazar Florida ile Kalifornia’yı karıştırıyor olmalı çünkü “Günışığı Eyaleti” (Sunshine State) takma adı Florida’ya ait. Kaliforniya’nınki ise “Altın Eyalet” (Golden State). (editörün notu)

Okumaya Devam Et

Çok Okunanlar

English