Kanada devlet yayını CBC’nin haberine göre, Ontario’dan 50’den fazla Liberal Parti milletvekili cumartesi günü bir konferans görüşmesi sırasında Justin Trudeau’nun başbakanlıktan istifa etmesi gerektiği konusunda “fikir birliğine” vardı.

Hafta sonu yapılan toplantıya katılan Ottawa bölgesi Liberal milletvekillerinden Chandra Arya CBC’ye verdiği demeçte, “Muhafazakârlar, Bloc Quebecois ve NDP’nin hepsi mevcut başbakanı düşürmek istediklerini söylediler. Dolayısıyla liderliğin şimdi değişmesinden başka alternatif yok,” dedi.

Arya, Trudeau’ya alternatif olarak Freeland’i kamuoyu önünde destekledi. Globe’un ismini vermek istemeyen bir kişiye dayandırdığı haberine göre, başkaları da özel olarak Arya’ya destek veriyor.

Bu sayı, Kanada Avam Kamarasında 153 sandalyesi bulunan Liberal Parti grubunun yaklaşık üçte birini temsil ediyor. Ne var ki Liberal milletvekillerinin liderlerini görevden almaları ya da bir yarışma başlatmaları için resmi bir mekanizma bulunmuyor.

Muhalefet partileri başbakanı devirme hazırlığında

Liberaller parlamentodaki en büyük grubu oluştursa da çoğunluğa sahip değiller ve yasaları geçirmek ve iktidarda kalmak için başta Yeni Demokratik Parti (NDP) olmak üzere diğer partilerin üyelerinin oylarına güveniyorlar.

Trudeau hükümeti, Maliye Bakanı Chrystia Freeland’in 16 Aralık’ta başbakanla hükümetin gidişatı konusunda anlaşmazlığa düştüklerini söyleyerek istifa etmesinden bu yana çalkantı içinde.

Bunun ardından NDP Lideri Jagmeet Singh cuma günü yaptığı açıklamada 25 üyesinin diğer iki muhalefet partisine katılarak önümüzdeki yılın başlarında hükümeti düşürmek için oy kullanacağını söyledi.

Liberal Parti’ye daha “merkezci” bir rol biçme çabası

Pazar günü Globe and Mail gazetesinde yer alan ayrı bir habere göre Trudeau kış tatili boyunca istifa etmeyi planlamıyor fakat ne yapması gerektiği konusunda düşünmeye devam edecek.

Montreal bölgesinden milletvekili Anthony Housefather de pazar günü yayınlanan bir televizyon röportajında yayıncı kuruluşa, “Kalırsa imkansız bir durumdayız çünkü oy pusulası o olacak” dedi.

Pazar günü The West Block’ta yayınlanan bir röportajda Mercedes Stephenson’a konuşan Housefather, “En önemlisi Kanadalıların ona olan güvenini açıkça kaybetmiş olması ve Kanadalıların onun gitmesini istemesi,” dedi.

Housefather, Trudeau bir sonraki seçimde aday olmaya kalkarsa, “Liberal programlara bakmayacağız, başka hiçbir şeye bakmayacağız. Her şey seçmenler için tek bir soru olacak: Justin Trudeau’nun başbakan olarak kalmasını istiyorlar mı? Bence bu konuda açıkça bir sonuca varmış durumdalar,” iddiasında bulundu.

Housefather, yeni bir liderin Liberallerin Trudeau tarafından yönetilen “ilerici” gündemden vazgeçerek “daha merkezci bir vizyon” sunmasına yardımcı olabileceğini ve partinin Kanadalıların arzu ettiği bir zamanda değişim sunmasına izin verebileceğini sözlerine ekledi.

Kanada halkının dörtte üçü Trudeau’nun istifasını istiyor

Milletvekili, konuştuğu meslektaşlarının önemli bir çoğunluğunun Trudeau’nun Liberallerin lideri olarak kalması için bir yol olmadığına inandığını da sözlerine ekledi.

Housefather, Trudeau’nun önümüzdeki günlerde ya da haftalarda istifa etmesi halinde, parti grubunun bir liderlik seçimi sırasında ya da “teorik olarak” bir sonraki seçime kadar başbakan olarak görev yapacak geçici bir lideri oylayabileceğini söyledi.

Ipsos’un Global News için yaptığı ve cuma günü açıklanan bir ankete göre Kanadalıların neredeyse dörtte üçü Trudeau’nun görevi bırakmasını isterken, Liberallere destek yüzde 20 ile neredeyse tarihin en düşük seviyesinde.

Kanadalıların yarısından biraz fazlası Ipsos’a, Ekim 2025’te yapılması planlanan seçimden önce, ilk fırsatta bir erken seçim istediklerini söyledi.

Bütçe açığı gerilimi ön planda

Trudeau hükümetindeki çatlak, i​lkbahar bütçesi görüşmeleri sırasında ortaya çıktı ve derinleşti. 

Freeland, hükümetin bütçe açığının 40 milyar dolar ya da altında kalacağını taahhüt etmişti. 

Fakat Meclis Başkanı Karina Gould tarafından yapılan Sonbahar Ekonomik Açıklaması, açığın yavaşlamadığını, aksine yaklaşık 62 milyar dolara yükseldiğini vurguladı.

Britanya Kolumbiyasındaki ara seçim kaybı Liberallere bir darbe daha vurdu ve bu, 2024 yılında Liberallerin aldığı üçüncü mağlubiyet oldu.

Freeland istifa mektubunda gereksiz harcamalarla ilgili endişelerini ve yeni ABD Başkanı Donald Trump’ın “Önce Amerika” iktisadi gündemiyle başa çıkmak için en iyi yaklaşım konusundaki fikirlerini dile getirdi.

ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, Biden yönetiminin seçilmiş Başkan Donald Trump’ı küresel olarak çok güçlü bir konumda bıraktığına inandığını söyledi.

Pazar günü CNN’in “Fareed Zakaria GPS” programına katılan Sullivan, “Bence ulusal gücümüz açısından, ittifaklarımızın gücü açısından ve açılış konuşmanızda belirttiğiniz önemli bir nokta açısından Amerika Birleşik Devletleri’nin eli çok güçlü, yani Amerika’nın rakipleri ve hasımları daha önce olduğundan daha zayıf ve daha fazla baskı altında,” iddiasında bulundu.

“Yaptıklarımızla gurur duyuyorum,” diye ekleyen Sullivan, Amerika’nın son dört yılda konumunu geliştirdiği önemli bir noktanın da askeri hazırlık olduğunu söyledi.

ABD’nin savunma sanayi tabanının kendileri iktidara geldiğinde “inanılmaz derecede zayıflamış durumda” olduğunu ileri süren Sullivan, bunun “40 yıldır devam eden” bir düşüş olduğunu da ekledi.

Sullivan, Suriye’nin eski lideri Beşar Esad’ın düşüşünün en endişe verici yönünün, IŞİD’in orada yeniden canlanma potansiyeli olduğunu söyledi.

Sullivan ayrıca İran’ın son aylarda Suriye ve Lübnan’daki müttefiklerinin aldığı yenilgiler nedeniyle zayıflamış göründüğünü ve İran’ın buna karşılık olarak saldırabileceğini ileri sürdü.

Sullivan, iyi şeyler olduğunda, “Genellikle kötü şeyler de köşede pusuda bekler,” uyarısında bulundu.

Sullivan, Trump’ı Başkan Joe Biden’ın Ukrayna savaşının başlamasından bu yana Vladimir Putin yönetimine uyguladığı baskıyı Rusya üzerinde sürdürmeye çağırdı.

Sullivan, Rusya ile Ukrayna arasında adil bir anlaşma yapılabilmesi için “koza ihtiyaç olduğunu” söyledi ve bu “kozun” da Ukrayna’ya askeri desteğin sürdürülmesi olduğunu savundu.

Sullivan, Trump yönetiminin ABD-Çin ilişkilerindeki tüm hassas noktaları çözmek için Çin ile herhangi bir “büyük pazarlık” yapabileceğine şüpheyle yaklaştı fakat istikrar ve ilerleme olmaması için bir neden görmedi.

Sullivan, “Şiddetle rekabet edin, ancak mümkün olan yerlerde ortak zeminler bulun,” çağrısını yaptı.

Ayrıca Rusya ve İran gibi “düşmanların” zayıflamasının, özellikle Trump’ın öngörülemeyen hamleler yapma eğilimi göz önüne alındığında, yeni başkanın diplomatik atılımlar gerçekleştirmesi için bir fırsat yaratabileceğini söyledi.

Sullivan Trump için, “Beklenmedik şeyler yapmaya istekli,” dedi.

Biden yönetimi, pazartesi günü, Çin yapımı “eski nesil” yarı iletkenlerle ilgili son dakika ticaret soruşturmasını duyurdu. Bu soruşturma, otomobillerden çamaşır makinelerine, telekom ekipmanlarına kadar günlük kullanılan ürünleri çalıştıran çiplere daha fazla ABD tarifesi ekleyebilir.

Başkan seçilen Donald Trump’ın 20 Ocak’ta göreve başlamasından sadece dört hafta önce başlatılan “Bölüm 301” soruşturması, Biden yönetimi yetkililerine göre ocak ayında tamamlanmak üzere Trump yönetimine devredilecek.

Bu girişim, Trump’a Çin ithalatına yönelik tehdit ettiği ağır %60 tarifeleri uygulamaya koyması için hazır bir yol sağlayabilir.

Görevden ayrılan Başkan Joe Biden, 1 Ocak’tan itibaren yürürlüğe girecek Çin yarı iletkenlerine %50 ABD tarifesi uygulamıştı. Yönetimi, Çin’e yönelik ileri düzey yapay zeka ve bellek çipleri ile çip üretim ekipmanlarının ihracatına yönelik kısıtlamaları sıkılaştırdı ve ayrıca Çin güneş panelleri ve polisilikonuna uygulanan tarifeleri %50’ye çıkardı.

Yeni soruşturmayı yürütecek olan ABD Ticaret Temsilciliği Ofisi (USTR), bunun, Amerikan ve diğer piyasa odaklı çip üreticilerini Çin’in yerli çip arzını büyük ölçüde artırmasına karşı korumayı amaçladığını belirtti.

ABD Ticaret Temsilcisi Katherine Tai, ticaret ajansının Pekin’in yarı iletken endüstrisini küresel hakimiyet için hedef aldığına dair kanıt bulduğunu iddia etti. Bu durumu, çelik, alüminyum, güneş panelleri, elektrikli araçlar ve kritik minerallerdeki gelişimlerine benzetti.

“Bu durum, Çinli şirketlerin hızla kapasite artırmasına ve yapay olarak daha düşük fiyatlı çipler sunmasına olanak tanıyor. Bu da piyasa odaklı rakiplerine önemli ölçüde zarar veriyor ve potansiyel olarak onları ortadan kaldırıyor,” dedi Tai.

Biden’dan Trump’a Çin tarifelerinde süreklilik

Biden yönetimi, 6 Ocak’ta soruşturma hakkında kamuoyu yorumlarını kabul etmeye başlayacak ve 11-12 Mart tarihlerinde bir kamuoyu oturumu planladı. Trump’ın USTR başkanı olarak seçtiği, ticaret avukatı ve Trump’ın ilk yönetiminde USTR başkanlığı yapan Jamieson Greer’in o tarihe kadar ABD Senatosu tarafından onaylanıp onaylanmayacağı belirsiz.

Soruşturma, 1974 Ticaret Yasası’nın 301. Bölümü kapsamında yürütülüyor. Bu yasa, Trump’ın 2018 ve 2019’da Çin ithalatının yaklaşık 370 milyar dolarlık kısmına %25’e varan tarifeler uygulamak için başvurduğu “adaletsiz ticaret uygulamaları” statüsü. Bu, Pekin ile neredeyse üç yıl süren bir ticaret savaşını tetikledi.

Trump soruşturmayı devralırsa, başlatıldığı tarihten itibaren bir yıl içinde tamamlanması gerekiyor.

Bir Biden yönetimi yetkilisi, ithal çiplerin kendilerine ek olarak, soruşturmanın savunma, otomotiv ürünleri ve tıbbi cihazlar dahil kritik endüstriler için nihai mallar ve alt bileşenlerdeki çiplerin etkisini de inceleyeceğini söyledi.

Ayrıca Çin’in yarı iletken üretimi için silikon karbür alt tabaka ve wafer üretimini de hedef alacak.

ABD Ticaret Bakanı Gina Raimondo, bakanlığının araştırmalarının, ABD’de çip kullanan ürünlerin üçte ikisinde Çin yapımı eski nesil çiplerin bulunduğunu ve ABD şirketlerinin yarısının, savunma sanayisi dahil, çiplerinin menşeini bilmediğini ortaya koyduğunu söyledi. Raimondo, bu bulguların “oldukça endişe verici” olduğunu belirtti.

“Bu durum şirketlerimizi baltalıyor ve ABD’yi günlük olarak pek çok şeyde kullandığımız çipler için Çin’e bağımlı hale getiriyor,” dedi Raimondo gazetecilere.

Yoğun bir başkanlık kampanyasına rağmen, Biden ve Trump yönetimleri arasında Çin tarifeleri sınırlı sayıda süreklilik alanından biri olacak. Biden, Trump tarafından uygulanan tüm Çin ithalatı tarifelerini devam ettirirken ayrıca bunlara eklemeler yaptı. Çin yapımı elektrikli araçlara %100 vergi koyarak bunların ABD pazarına girmesini engelledi.