Amerika
Zuckerberg ve AI terapistler: Aklınıza mukayyet olun!
Meta CEO’su Mark Zuckerberg’in gelecekte yapay zeka (AI) dostlarla kurulacak sanal ilişkilere ve terapistlere dair söyledikleri gündemde.
Önce, Dwarkesh Patel’in podcast’inde söyledikleri dikkat çekti. Zuckerberg, AI arkadaşların, terapistlerin ve kız arkadaşların geleceği hakkında konuşuyordu.
Meta’nın kurucusuna göre, Amerikalılar ortalama olarak sadece üç arkadaşı olduğu halde “on beş arkadaş istiyordu.” Ardından, AI botlarıyla duygusal bağların şu anda toplumsal olarak hoş karşılanmadığını, fakat sonunda toplumun, hayatlarındaki yalnızlığı ve boşluğu doldurmak için AI’ı kullanan insanların “rasyonel” olduğunu anlamak için “kelimeler bulacağını” ileri sürüyordu.
Zuckerberg daha sonra da bu konuyua değinmeye devam etti. Meta CEO’sunun birkaç gün önce Ben Thompson’ın “Stratechery” podcast’inde yaptığı, pek dikkat çekmeyen açıklamaları, AI arkadaşlığının nasıl işleyebileceğine dair görüşünü daha ayrıntılı olarak açıklıyor.
Birçok kişi Zuckerberg’in sözlerinin, gerçek arkadaşlar yerine AI arkadaşlarınız olacağı anlamına geldiğini düşündü ve aslında üç aşağı beş yukarı o da bunu kastediyordu:
“İlginç bir sosyolojik bulgu var: ortalama bir Amerikalının üçten az arkadaşı var ve ortalama bir Amerikalı üçten fazla arkadaşa sahip olmak istiyor. Dolayısıyla, ideal olarak, insanların doğru insanlarla bağlantı kurmasını sağlamak gerekir ve bu da bizim insanlara yardımcı olmaya çalıştığımız bir şey. Fiziksel olarak bir arada olmadıklarında, uygulamalarımız aracılığıyla bağlantıda kalabilir, insanlarla iletişim halinde olabilir, yeni insanlarla tanışabilirsiniz. Fakat ileride, farklı konularda farklı insanlarla etkileşimde bulunacağınız bir dinamik olacağını düşünüyorum.”
Fakat teknoloji milyarderinin satır aralarında söylediği daha önemli (ve karanlık) başka bir şey daha var: Meta’nın, arkadaşlarınız ve aileniz hakkında çok daha fazla şey bilmek üzerine kurulu bir AI stratejisi olduğu gerçeği.
Zurckerberg, Thompson’a verdiği mülakatta şunları söylüyordu:
“Sanırım en çok odaklandığım konulardan biri, AI’ın arkadaşlarınızla daha iyi arkadaşlık etmenize nasıl yardımcı olabileceği. Sevdiğim insanlar hakkında hatırlamadığım çok şey var, daha düşünceli olabilirim. ‘Son dakikaya kadar plan yapmam’ gibi sorunlar var, sonra da, ‘Kimler orada bilmiyorum ve insanları rahatsız etmek istemiyorum’ gibi sorunlar ortaya çıkıyor. Sevdiğiniz insanların neler olup bittiğine dair iyi bir bağlam bilgisine sahip bir AI, bu konuda size yardımcı olabilir.
İyi bir kişiselleştirilmiş yapay zeka, sadece ilgi alanlarınız hakkında bazı temel bilgilere sahip olmakla kalmaz, iyi bir asistan veya iyi bir kişiselleştirme, sizin bir şeyleri nasıl düşündüğünüz hakkında bir zihin teorisine sahip olmakla ilgilidir. Yani, bu bizim tüm arkadaşlarımızla yaptığımız şeydir. Sadece ‘Tamam, bu benim arkadaşım Bob ve o şunu sever’ demek gibi değil, bu kişinin hayatında neler olup bittiğini, arkadaşlarınızın neler yaşadığını, zorluklarının neler olduğunu ve bu farklı şeyler arasındaki etkileşimin ne olduğunu derinlemesine anlıyorsunuz.”
Zuckerberg, röportajın bir başka yerinde de, Facebook’ta sağlanan etkileşimin Instragram gibi araçlarla nasıl değiştiğine işaret ediyor. “Eskiden, feed’de bağlantı kurduğunuz kişilerle etkileşim kuruyordunuz,” diye açıklıyor Meta CEO’su, “örneğin biri bir şey paylaşıyordu ve siz de yorum yazıyordunuz, etkileşiminiz bu şekilde oluyordu.”
Peki şimdi durum ne? Zuckerberg net bir şekilde izah ediyor:
“Bugün Facebook, Instagram, Threads ve sanırım artık Meta AI uygulaması [var] ve yaptığımız diğer birçok şeyi keşif motorları olarak görüyoruz. Etkileşimin çoğu feed’de gerçekleşmiyor. Uygulama, size ilginç şeyler göstermek için bir keşif motoru algoritması gibi çalışıyor ve ardından gerçek sosyal etkileşim, ilginç bir şey bulup bunu arkadaşlarınızla grup sohbetine veya bire bir sohbete eklemenizle gerçekleşiyor. Böylece, gerçek, derin ve nüanslı sosyal etkileşimin gerçekleştiği mesajlaşma ile, giderek sadece keşif motorlarına dönüşen feed uygulamaları arasında bir çark etkisi [flywheel] oluşuyor.”
Meta CEO’su, bunu bir “iş modeli” olarak kurguladıklarını gizlemiyor. Bu model, hem işçinin, hem de genel olarak toplumun bütününün “sermaye mantığına” tabi kılınmasının belki de zirvesini oluşturuyor:
“[Biz] AI’ı kullanarak, temel olarak belirli bir iş sonucuna ulaşmak isteyen herhangi bir işletmenin bize gelip, herhangi bir içerik üretmesine veya müşterileri hakkında herhangi bir bilgiye sahip olmasına gerek kalmadan hizmet almasını sağlamak istiyoruz. Sadece ‘İstediğim iş sonucu şudur, ödemek istediğim ücret şudur, sizi banka hesabıma bağlayacağım, elde ettiğiniz iş sonuçları kadar ödeme yapacağım’ diyebilsinler… Bence bu, reklamcılık kategorisinin yeniden tanımlanmasıdır. Bugün reklamcılığın GSYİH’nin yüzde kaçını oluşturduğunu düşünürseniz, bu oranın artacağını beklerim.”
Bu oldukça kritik bir ifade. Zuckerberg mealen şunu diyor: İşletmeler hiçbir içerik üretmek ve müşterileri hakkında hiçbir şey bilmek zorunda olmayacak. Meta, daha doğrusu Meta’nın yapay zeka botu, işletmeler ve müşteriler arasındaki bağlantıyı ve markalaşma ile ilgili çoğu kararı devralacak. Daha fazla veriye, daha geniş bir ölçeğe, daha fazla bağlantıya ve dünyanın en büyük kara kutusuna sahip olacak. Gelecekte, tüm şirketler için pazarlama ve reklam, ticareti tek bir kişi (veya bot) tarafından kontrol edilen otomatik bir altyapıya devretmek anlamına gelecek.
Bundan âlâ ‘toplumsal mühendislik’ mi var?
Bu “iş modeli”, burjuva uygarlığının alamet-i farikalarından “kamu-özel ayrımı”nı da ortadan kaldıracak bir geleceğe işaret ediyor. Zuckerberg, ta 2010 yılında, böyle bir “insanlık” öngördüğünü gizlemediğini söylüyordu:
“İş arkadaşlarınız veya meslektaşlarınız için farklı bir imaja sahip olduğunuz günler muhtemelen çok yakında sona erecek. Kendiniz için iki kimliğe sahip olmak, dürüstlük eksikliğinin bir örneğidir… İnsanları daha açık olabilecekleri bir noktaya getirmek büyük bir zorluktur. Ama bunu başaracağımızı düşünüyorum.”
Zuckerberg’in bu konuda epey bir adım attığını da hatırlatayım. Örneğin, 2007 yılında, Facebook’taki alışverişlerinizi otomatik olarak feed’inize ekleyen Beacon’ı piyasaya sürmüştü. Bu uygulama, kullanıcıların HIV durumlarını ve hangi nişan yüzüklerini satın aldıklarını teşhir ediyordu.
Üstelik yakın zamanda, Wall Street Journal bir haber yayınladı: Meta’nın sohbet robotları, çocuklarla fantezi seks hakkında konuşuyordu.
Meta, “sentetik kişiliklerin” metinler üzerinden şakalaşmaları, selfie paylaşmaları ve hatta kullanıcılarla canlı sesli sohbetler yapmaları dahil olmak üzere tam kapsamlı sosyal etkileşim sunmalarına izin veriyor.
Olan biten, Marx’ın sermayenin davranış biçimi ile ilgili analizlerinden birini bir kez daha doğruluyor. Marx Kapital’de, “formel” ve “reel” tabiyet [subsumption] biçimi arasında ayrım yapıyor. İlk başta sermaye, mevcut emek sürecini –yani teknikleri, pazarları, üretim araçlarını ve işçileri– kendi içine çekiyor. Marx buna “formel” tabiyet adını veriyor.
Bu süreçte, tüm emek süreci eskisi gibi devam ediyor, fakat üretim araçlarını ve dolayısıyla işçilerin geçim araçlarını tekelleştiren kapitalist, işçiyi ücretli emeğe boyun eğmeye zorluyor ve mevcut piyasaları kullanarak sermayeyi biriktirebiliyor.
Ne var ki kapitalizm, mevcut üretim güçlerinin sınırlı temelleri üzerinde gelişemiyor. Gerçek kapitalist emek sürecinin önkoşulları ancak sermayenin kendisi tarafından yaratılabiliyor. Böylece sermaye, toplumsal ilişkileri ve emek biçimlerini, sermayenin doğası ve gereklilikleriyle tamamen iç içe geçene kadar yavaş yavaş dönüştürüyor ve emek süreci gerçekten, reel olarak sermayeye tabi kılınıyor.
Dolayısıyla sermaye, birikebilmek için, mülk sahiplerinin mülksüz kalmamalarını garanti altına almak için, yalnızca ücretli emeği değil, tüm toplumu, kendisine tabi kılacak modeller ve emek süreçleri geliştirmek zorunda.
Arkadaşlarınızla ilişkileriniz, ailenizle neler yaşadığınız, hatta mental sağlınıza ilişkin bilgiler, bu nedenle sermayenin önüne serilmek zorunda:
“Şahsen, herkesin bir terapisti olması gerektiğine inanıyorum. Terapist, gün boyunca ya da gün boyunca olmasa da, endişelendikleri her konuda konuşabilecekleri birisi gibi. Terapisti olmayan insanlar için ise, herkesin bir yapay zeka asistanı olacağını düşünüyorum.”
ABD, üretim maliyeti artarak para birimi olarak işlevini yitiren bir sentlik madeni paranın (peni) üretimini sonlandırmayı planlıyor.
ABD Darphanesi, eylül ayında sona eren 2024 mali yılında ürettiği yaklaşık 3,2 milyar peni ile 85,3 milyon dolar zarar ettiğini bildirdi. 2024 mali yılında bir peni üretmenin maliyeti 3,7 sentti.
Darphane’ye göre peninin maliyeti “19 mali yıl üst üste nominal değerinin üzerinde kaldı.” Rapora göre, 5 sentlik madeni paraların birim maliyeti ise 13,78 sentti.
Hazine Bakanlığı, Darphane’nin 1 sentlik madeni paraların üretiminde kullanılan boş kalıpların tükenmesinin ardından madeni para üretimini durduracağını açıkladı ve son kalıp siparişinin bu ay verildiğini belirtti.
Hükümetin açıklamasına göre, bu karar sayesinde malzeme maliyetlerinde yıllık 56 milyon dolar tasarruf sağlanacak.
Hazine Bakanlığı sözcüsü geçen hafta Axios’a yaptığı açıklamada, “Vergi mükelleflerinin tasarrufları göz önüne alındığında, bu, yönetimimizin Amerikan vergi mükellefleri için israfı azaltarak hükümeti Amerikan halkı için daha verimli hale getirmesinin bir başka örneği,” dedi.
Başkan Trump şubat ayında, Hazine Bakanı Scott Bessent’e “yeni peni basımını durdurma” talimatı verdiğini açıklamıştı.
“Çok uzun süredir Amerika Birleşik Devletleri, bize kelimenin tam anlamıyla 2 sentten daha pahalıya mal olan peniler basıyor,” diye yazan Trump, bunun “büyük bir israf” olduğunu savunmuştu.
Trump, “Büyük ulusumuzun bütçesinden israfı ortadan kaldıralım, her seferinde bir peni olsa bile. Bu peniler, daha iyi işlere harcanabilir,” diye eklemişti.
Madeni para hâlâ ödeme yapmak için kullanılabilir. Fakat Hazine Bakanlığı WSJ’ye yaptığı açıklamada, günlük nakit işlemlerinde kullanılacak yeterli miktarda peni olmadığında, işletmelerin en yakın “5 sente yuvarlama” yapmaya başlaması gerekeceğini söyledi.
Bu maliyet düşürme hamlesinin tüketici davranışları, perakende fiyatlandırma stratejileri ve nakit işlemlerinde dalgalanmalara yol açabileceği vurgulanıyor.
Bir sentlik madeni paranın kullanımdan kaldırılmasından sonra, sentleri anlamak ve tam para üstü almak daha zor olacak. Peninin kaldırılması, perakende fiyatların yuvarlanma şeklini değiştirebilir ve bu da hem işletmeleri hem de tüketicileri, özellikle nakit paraya bağımlı olanları etkileyebilir.
Nakit olmayan işlemler yine tam para ile ödenecek. WSJ’ye göre, eyalet ve yerel yönetimler, satış vergilerinin doğru bir şekilde tahsil edilmesi için perakendecilere rehberlik sağlayacak.
Yeni durumda, perakendecilerin ürün fiyatlandırma şeklini değiştirmesi ve satın alma kararlarını etkilediği bilinen “99 sentlik” fiyatlandırmanın sona ermesi bekleniyor.
Fed’in son Tüketici Ödeme Tercihleri Günlüğüne göre, 2023 yılında tüm ödemelerin %16’sı nakit olarak gerçekleştirildi. Nakit, kredi ve banka kartlarından sonra en çok kullanılan üçüncü ödeme türü.
55 yaşın altındaki tüketiciler ödemelerinin sadece %12’sini nakit olarak gerçekleştirirken, 55 yaş ve üstü tüketicilerde bu oran %22.
Düşük gelirli ve yaşlı Amerikalılar nakit para kullanma eğiliminde, bu da fiyatların “yuvarlanması” konusunda endişelere yol açıyor.
Yine Fed’e göre tipik bir Amerikan hane halkı, bir veya iki pintlik bira bardağını dolduracak kadar, 60 ila 90 dolar arasında ihmal edilmiş bozuk paraya sahip. Amerikalılar her yıl milyonlarca doları bozuk para olarak çöpe atıyor ve bunları kelimenin tam anlamıyla çöp gibi görüyor.
Öte yandan penilerin tedavülden kaldırılması çoğu ülke için yeni bir şey değil. Kanada’da peni 2012 yılında üretimden kaldırıldı. Avustralya ve Yeni Zelanda ise en düşük değerli madeni paralarının üretimini onlarca yıl önce durdurdu.
Donald Trump’ın aile şirketi, kripto para birimine yatırım yapmak için 3 milyar dolar toplamak üzere görüşmelerde bulunuyor.
Bu hamlenin, başkanın görevini kendi çıkarları için kullanması konusunda yeni bir tartışma başlatması bekleniyor.
Trump Media & Technology Group’un dijital varlıkları desteklemek için 2 milyar dolarlık hisse senedi ve 1 milyar dolarlık tahvil ihracı planladığı bildiriliyor.
Şirketin çoğunluk hissesi, Trump’ın oğlu Donald Jr’ın denetimindeki bir tröst aracılığıyla başkana ait, yani Trump ve ailesi başarılı yatırımlardan kâr elde edecek.
Trump’ın serveti giderek kripto para birimlerine bağlanıyor ve bu sektöre verdiği açık destek ve kripto para birimlerini destekleyen politikaları, çıkar çatışması suçlamalarına yol açıyor.
Beyaz Saray’a tekrar çıktığından bu yana Trump, Joe Biden dönemindeki dijital para birimlerine yönelik regülasyonları iptal etti, ABD’de dijital varlık “stokları” oluşturma sözü verdi ve bağlantılı olduğu bir şirketin işlettiği “stabilcoin”leri düzenlemeye yönelik kurallar getirmeye çalışıyor.
Trump’ın ABD’yi “dünyanın kripto başkenti” yapma sözü vermesinin ardından, Bitcoin’in fiyatı göreve geldiğinden bu yana neredeyse %50 artarak 110.000 doların üzerine çıktı.
Demokrat Massachusetts senatörü Elizabeth Warren, Trump’ın politikalarının başkanın “ceplerini doldurmasına” olanak tanıdığını söyledi.
Beyaz Saray, Trump’ın kripto para birimi işlerinin kayyumda (blind trust) tutulduğu için çıkar çatışması olmadığını ısrarla vurguladı.
“Blind trust”, ekonomik yatırımları olan politikacıların kamuoyunda tartışmalara mahal vermemek için görevde bulundukları süre içerisinde mal varlıklarının yönetimini devrettikleri bir çeşit kayyum müessesesi.
Ailesine bağlı iki şirket, milyarlarca dolarlık yeni “$TRUMP” kripto para birimi tokenlerini kontrol ediyor ve ailesi, üç oğlunu “elçi” ve başkanını “baş kripto savunucusu” olarak sayan bir kripto para birimi projesi olan World Liberty Financial’ın en büyük hissedarı.
Trump ve eşi Melania, iki dalgalı “memecoin”e de isimlerini verirken, başkanın finansal destekçileri arasında Silikon Vadisi’nden onlarca kripto para girişimcisi bulunuyor.
Başkan geçen hafta, Virginia’daki Trump National golf kulübünde, 148 milyon dolarlık varlığa sahip olan 220 en büyük $TRUMP memecoin alıcısı için bir akşam yemeği verdi. Yemekte, en büyük 25 alıcı için özel bir resepsiyon da düzenlendi. Warren, bu yemeği “yolsuzluk şöleni” olarak nitelendirdi.
Trump’ın sosyal medya ağı Truth Social’ın sahibi olan Trump Media’daki hisselerinin değeri yaklaşık 3 milyar dolar. Sosyal medya şirketi, Cumhuriyetçi destekçilere yönelik “Önce Amerika” kripto para birimi ve finansal hizmet ürünlerine doğru genişliyor.
The Wall Street Journal’ın haberine göre ABD Başkanı Trump’ın bu hafta Moskova’ya yönelik yeni yaptırımlar getirmeyi ve “son bir çabanın” sonuç vermemesi durumunda Ukrayna barış müzakerelerinden çekilmeyi düşündüğü belirtildi. Beyaz Saray, Trump’ın müzakere edilmiş barış anlaşması istediğini ancak tüm seçenekleri açık tuttuğunu bildirdi.
The Wall Street Journal (WSJ) gazetesinin kaynaklarına dayandırdığı haberine göre Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Donald Trump, bu hafta Moskova’ya yönelik yeni yaptırımlar getirmeyi değerlendiriyor.
Haberde ayrıca Trump’ın, Ukrayna’daki çatışmanın çözümüne ilişkin müzakere sürecinden, “son bir çabanın” sonuç vermemesi durumunda çekilmeyi düşündüğü de ifade edildi.
Trump’ın bu adımları, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ukrayna’daki eylemlerine bir tepki olarak ve barış görüşmelerinde ilerleme kaydedilememesi üzerine gündeme geldiği belirtildi.
WSJ‘ye konuşan kaynaklar, olası yeni kısıtlamaların büyük ihtimalle bankacılık yaptırımlarını içermeyeceğini, farklı seçeneklerin tartışıldığını belirtti.
Bununla birlikte, Trump’ın Rusya üzerindeki baskıyı artırmama ihtimalinin de bulunduğu ifade edildi.
Başkan Trump, önceki gün yaptığı açıklamada, Rusya’ya karşı yaptırım uygulama olasılığını “kesinlikle” değerlendirdiğini söylemişti.
Trump, bu durumu Devlet Başkanı Vladimir Putin’in “tamamen çıldırmış olmasına” ve Ukrayna’da “gereksiz yere çok sayıda insanı öldürmesine” bağlamıştı.
Trump, “Her zaman onun (Putin) Ukrayna’nın sadece bir kısmını değil, tamamını istediğini söyledim ve belki de bu doğrulanıyor, ama eğer onu alırsa, bu Rusya’nın düşüşüne yol açacaktır!” ifadelerini kullanmıştı.
Konuyla ilgili WSJ‘ye açıklamada bulunan Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt, “Başkan Trump, müzakereler yoluyla barış anlaşması yapmak istediğini açıkça belirtti. Başkan Trump ayrıca ihtiyatlı bir şekilde tüm seçenekleri açık tuttu,” dedi.
NYT de çekilme iddiasını gündeme getirdi
Trump’ın müzakere sürecinden olası çıkışıyla ilgili bir haber de The New York Times (NYT) gazetesinde yer aldı.
NYT‘ye konuşan kaynaklar, Trump’ın 19 Mayıs’ta Almanya, Fransa, İtalya, Finlandiya liderleri ve Avrupa Komisyonu yetkilileriyle yaptığı ve Trump ile Putin arasındaki telefon görüşmesinin ardından gerçekleşen konuşmanın ayrıntılarını paylaştı.
Bu kaynaklara göre, Amerikalı başkan Avrupalı liderlerle yaptığı görüşmede, Rusya üzerindeki yaptırım baskısını artırmayacağını açıkça belirtti.
NYT‘nin bir kaynağı, Trump’ın tutumunu, “Aslında, ‘Ben [çatışmanın çözümü sürecinden] çekiliyorum’ dedi,” sözleriyle aktardı. Kaynak, bu durumun Başkan Yardımcısı J.D. Vance’in ABD’nin “ayrılmaya fazlasıyla hazır” olduğuna dair açıklamasıyla örtüştüğünü belirtti.
Trump’ın Putin hakkındaki sözlerine yanıt veren Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov ise ABD’ye arabuluculuk çabaları için teşekkür etti.
Peskov, “Bu, kesinlikle herkes için duygusal bir aşırı yüklenme ve duygusal tepkilerle bağlantılı çok hassas bir an. Tüm tepkileri dikkatle izliyoruz,” diye konuştu.
Trump, Rusya’ya karşı Graham’ın yaptırım tasarısını destekleyebilir
Merz’den ABD’ye ‘Büyük Teknoloji’ tehdidi
AB-ABD tarife geriliminde Çin faktörü
Rusya’dan yabancı şirketlere geri dönüş kapısı kapanıyor
Rusya’ya karşı yaptırım cephesinde AB-ABD koordinasyonu koptu
Reuters: Şam yönetimi, İsrail ile yüz yüze görüşmeler yapıyor
-
Amerika5 gün önceİki İsrail elçiliği çalışanını öldüren Elias Rodriguez manifesto yazmış
-
Dünya Basını3 gün önceÇin’de üretilen güneş panelleri ve bataryalar neden bu kadar ucuz?
-
Söyleşi2 hafta önce‘Alman medyası hükümetin halkla ilişkiler departmanı gibidir’
-
Görüş4 gün önceÇin-Afrika enerji işbirliği: Kurak bölgelerin temiz enerji vahalarına dönüşümü
-
Dünya Basını1 hafta önceFas, Batı Afrika’da imparatorluk inşa ediyor
-
Ortadoğu2 hafta önceEski ABD Büyükelçisi Jeffrey: Şaraa’yı Esad’a karşı koruduk
-
Görüş1 hafta önceTrump’ın Orta Doğu’daki ‘hasat turu’ dolu dolu sona erdi
-
Ortadoğu1 hafta önceRobert Ford: Ahmed Şara ile 2023’te İdlib’de görüştüm
