Yirmi yılı aşkın süredir Çin’de Walmart gibi ABD’li perakendeciler tarafından satılan mutfak eşyaları üreten Jacob Rothman, Cenevre’de varılan ABD-Çin ticaret ateşkesi üzerine “şok ve sevinç” duyduğunu söyledi.

Ancak Velong Enterprises’ın kurucu ortağı, ABD’nin Çin mallarına uyguladığı ek gümrük vergilerini 90 gün süreyle yüzde 145’ten yüzde 30’a indirmeye karar verdiği anlaşmanın geçici bir rahatlamadan öteye gitmediğini söyledi.

Financial Times’a konuşan Rothman, şu anda yüzde 40 civarında olan ABD’nin Çin ithalatına uyguladığı gümrük vergilerinin seviyesine ilişkin olarak, “Bu oran, ürün kategorilerimin ayakta kalmasını sağlayan yüzde oranıyla tam olarak aynı” dedi ve ekledi: “Biraz daha nefes alabildik… Bunun ötesinde ise belirsizlik var”.

Çin’de faaliyet gösteren ihracatçılar, pazartesi günü açıklanan gümrük vergisi indirimi kararını rahatlamayla karşıladı. 2.000’den fazla Çinli tüccarı temsil eden Shenzhen Sınır Ötesi E-Ticaret Derneği Başkanı Wang Xin, önümüzdeki birkaç hafta içinde ABD’ye yapılan sevkiyatların “önemli ölçüde artmasının” beklendiğini söyledi.

Ticaret ateşkesi: ABD ve Çin nasıl bu kadar hızlı anlaştı?

Geçen hafta sonu Cenevre’de iki gün süren görüşmelerde ABD Hazine Bakanı Scott Bessent ve Çin Başbakan Yardımcısı He Lifeng tarafından müzakere edilen ateşkes, dünyanın en büyük iki ekonomisi arasında sert bir kopuşu önledi.

Ancak ihracatçılar, ticaret savaşının yarattığı belirsizliğin devam ettiğini ve bu nedenle birçok ihracatçının Çin dışındaki üretimini çeşitlendirme ve yeni pazarlar arama çabalarını sürdürdüğünü belirtti. Moody’s Analytics ekonomisti Heron Lim, “Anlaşma, her iki tarafın da yeniden ayarlamalar yapması için zaman kazandırıyor” dedi.

İki tarafın daha kalıcı bir anlaşma için 90 günü var. Analistlere göre, Donald Trump’ın tutarsız gümrük vergisi politikası, ABD’nin ekonomi politikasına olan güveni sarsmış durumda. İhracatçılar ayrıca, indirilen gümrük vergilerinin hala, Trump’ın ocak ayında göreve gelmesinden önceki seviyelerin oldukça üzerinde olduğunu da belirtti.

Trump’ın 2 Nisan’da “kurtuluş günü” gümrük vergilerini uygulamaya koymasının ardından başlayan ve normal ticaretin aksamasına neden olan bir aylık sevkiyat durdurma kararı, şimdi yavaş yavaş kaldırılmaya başlandı.

Yalnızca soyadının kullanılması isteyen nakliye acentesi Greenroad International Logistics’in yöneticisi Zhu, Financial Times’a, kısa vadede Çin-ABD nakliye talebinin “temelde patlayacak” olduğunu söyledi.

İsmini vermek istemeyen Shenzhen merkezli bir nakliye acentesi, birçok müşterinin Şükran Günü ve Noel öncesinde stok yapacağını beklediğini söyledi. “Şu anda nakliye şirketleri fiyatları artırmadı, ancak eğilim yukarı yönlü olmalı” diye ekledi.

Foshan Dış Ticaret Derneği’nde süpervizör olan Ken Huo, bazı ihracatçıların malların 90 günlük süre içinde ulaşmasını sağlamak için mümkün olduğunca hızlı sevkiyat yaptığını söyledi. Görüşmelerin başarısız olması halinde, sevkiyatların tekrar yüksek gümrük vergilerine tabi olabileceği riski olduğunu belirtti.

Bir tüccarın, Cenevre’deki ortak bildirinin ardından patronundan “stokta bulunan tüm malları derhal ABD’ye sevk et” talimatını aldığını söyledi. Bu nedenle Çin limanlarının şimdiden kalabalıklaşmaya başladığını da sözlerine ekledi.

Ancak birçok ihracatçı arasında temkinli bir hava hakim.

Yurtdışı pazarlara dekoratif baskı ve tablo üreten Fujian Jie Ao Industrial’ın genel müdürü Wang Xiaosha, daha kalıcı bir anlaşma yapılana kadar şirketin ABD’den sipariş almaya “cesaret edemeyeceğini” söyledi.

Şirketin ürünlerinin çoğu mevsimlikti ve ABD’li müşteriler genellikle gümrük vergisi askıya alınmadan önce bu ay sona eren Kanton Fuarı’nda ürünlerini seçiyordu. Bu nedenle birçok müşteri sipariş vermediğini söyledi.

Walmart da dahil olmak üzere ABD’li müşteriler için araba tavan kayışları ve aksesuarları üreten Jiangsu merkezli XStrap’ın ürün müdürü Ren Chaoqun, anlaşmanın henüz sevk edilmeyen malların birikimini azaltmaya yardımcı olacağını söyledi.

Ancak “tarifeler hala büyük bir sorun” diye ekledi. “Biraz rahatlama var. Ancak durum hala çok ciddi” ifadelerini kullandı.

Shenzhen merkezli kargo şirketi Super Popular Logistics’ten Wang Chao, nisan ayında ABD’den gelen siparişlerin yaklaşık yüzde 50 düştüğünü söyledi.

“Nisandan mayısın [başlarına] kadar etkisi oldukça büyüktü” dedi.

Velong’dan Rothman, uzun vadeli görünümün daha karmaşık olduğunu söyledi. Karşılıklı misilleme niteliğindeki ticaret savaşı, birçok müşterinin nakliye programlarını aksattı ve ticaret anlaşmasının nihai şekli konusunda belirsizlik devam ediyor.

Rothman, ateşkesin üretimini diğer ülkelerdeki fabrikalara kaydırma sürecini yavaşlatacağını da sözlerine ekledi. Rothman, “Bu, üretimin Çin’den Kamboçya ve Hindistan’daki tesislerimize taşınmasının sadece bir taşınma olabileceği, bir tahliye olmayabileceği anlamına geliyor” dedi.

“Şimdi gelecek sezonun ürünlerini sevk etmek için yaklaşık dört ila beş ayımız var” dedi ve ekledi: “Müzakereler ilerlemeye devam ederse, Çin’deki dört fabrikamız ve 20 yıllık yatırımımız korunabilir.”

Başkan Donald Trump yönetimi, Çin’in teknoloji alanındaki ilerlemelerine karşı daha sert bir tutum sergileyerek, Huawei tarafından üretilen yapay zeka çiplerini kullanan şirketlere, ABD’nin ihracat kontrollerini ihlal ettikleri takdirde cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalabilecekleri uyarısında bulundu.

Ticaret Bakanlığı, Huawei’nin Ascend işlemcilerinin ABD teknolojisini içerdiği veya bu teknolojiyle üretildiği için ihracat kontrollerine tabi olduğunu açıklığa kavuşturmak için bir kılavuz yayınladı.

İhracat kontrollerini denetleyen Sanayi ve Güvenlik Bürosu salı günü yaptığı açıklamada, yabancı yapay zeka çiplerine daha sıkı bir yaklaşım benimsediğini ve “Huawei Ascend çiplerinin dünyanın herhangi bir yerinde kullanılmasının ABD ihracat kontrollerini ihlal ettiği” yönünde bir kılavuz yayınladığını duyurdu.

Ancak konuyla ilgili kişiler, büronun yeni bir kural yayınlamadığını, ancak Huawei çiplerinin ABD teknolojisinin Çinli şirkete ihracatı için zor elde edilen lisansları gerektiren bir önlemi ihlal etmiş olabileceğini şirketlere açıkça belirttiğini vurguladı.

Akin Gump’ta deneyimli bir ihracat kontrol avukatı olan Kevin Wolf, Financial Times’a, “Bu kılavuz yeni bir kontrol değil, Huawei tarafından tasarlanmış gelişmiş bir bilgisayar [entegre devre] ürününün herhangi bir yerde, herhangi bir kişi tarafından kullanılması bile ihracat kontrol kurallarını ihlal edeceği yönündeki yorumun kamuoyuna açıklanmasıdır” dedi.

Büro, üç Huawei Ascend çipinin (910B, 910C ve 910D) düzenlemelere tabi olduğunu belirterek, bu çiplerin “belirli ABD yazılımı veya teknolojisiyle tasarlanmış veya belirli ABD menşeli yazılım veya teknolojinin doğrudan ürünü olan yarı iletken üretim ekipmanıyla üretilmiş” olabileceğini kaydetti.

‘Çinli Huawei, ABD’li Nvidia’yı geride bırakacak’ endişesi

Bu kılavuz, ABD’nin Çin devi Huawei’nin gelişmiş çipleri ve diğer yapay zeka donanımlarını geliştirme hızından giderek endişe duymaya başlamasıyla birlikte yayınlandı.

Huawei, Çin’deki müşterilerine, toplam işlem gücü ve bellek gibi temel ölçütlerde önde gelen ABD’li yapay zeka çip üreticisi Nvidia’nın benzer ürünlerinden daha üstün olduğunu iddia ettiği yapay zeka çip “kümeleri” teslim etmeye başladı. Sistem, tek tek Nvidia’nın en gelişmiş ürünlerinden geride kalan, ancak toplu olarak rakip Nvidia küme ürünlerinden üstün performans sunan çok sayıda 910C çipine dayanıyor.

Shenzhen merkezli holding, şu anda Çinli şirketlere Ascend serisi işlemcileri, özellikle 910B ve 910C modellerini sunuyor. Çinli şirketlerin Nvidia’nın ürünlerini kullanmayı bırakmasıyla siparişler artarken, Huawei kendi gelişmiş yarı iletken üretim hatlarını kurarak üretim kapasitesini artırıyor.

ABD’de, Çin’in ulusal şampiyonu şirketin yakında hem Çin’de hem de yabancı pazarlarda Nvidia ve diğer ABD şirketlerinin ürünleriyle rekabet edebilecek yapay zeka işlemcileri satmaya başlayacağına dair endişeler artıyor.

Nvidia CEO’su Jensen Huang geçen ay Huawei’nin “dünyanın en güçlü teknoloji şirketlerinden biri” olduğunu ve ABD politikalarının şirketinin küresel sahnede rekabet etmesine yardımcı olması gerektiğini söyledi.

Nvidia, büronun yeni kuralları hakkında yorum yapmayı reddetti. Huawei ise yorum talebine hemen yanıt vermedi.

Ticaret Bakanlığı ayrıca salı günü, önceki Biden yönetiminin 15 Mayıs’ta yürürlüğe girmesi planlanan bir önlem olan Yapak Zekanın Yaygınlaşması Kuralı’nı iptal etti.

Bu önlem, yapay zeka çiplerinin diğer ülkelere ihracatını sınırlamak ve Çin’in mevcut ABD ihracat kontrollerini atlatmasını zorlaştırmak için tasarlanmıştı. Ancak bakanlık, kuralın çok bürokratik olduğunu ve gelecekte yerine yenisinin çıkacağını açıkladı.

Duyuru, Trump’ın Suudi Arabistan’ı ziyaret ettiği gün geldi. Trump, ziyaretinde, krallığın yeni devlet yapay zeka şirketi Humain’in yüz binlerce Nvidia çipi kullanarak yapay zeka altyapısı kurma taahhüdünü de içeren bir dizi anlaşma açıkladı.

Durumdan haberdar bir kaynak, önerilen Körfez anlaşmalarının boyutunun birçok üst düzey Trump yönetimi yetkilisini şok ettiğini söyledi. Yetkililer, büyük ölçekli yapay zeka altyapısının yurt dışına taşınmasından ve Suudi Arabistan ile Birleşik Arap Emirlikleri’nin Pekin ile işbirliğine göz yumulmasından endişe duyuyorlardı.

ABD Başkanı Donald Trump, Ukrayna konusunda önümüzdeki günlerde “iyi haberler” gelebileceğini duyurdu. Rusya Devlet Başkanı Putin’in 15 Mayıs’ta İstanbul’da ön koşulsuz görüşme teklifinin ardından, Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy de Putin ile kişisel bir görüşme arzusunu dile getirdi.  

ABD Başkanı Donald Trump, Katar Emiri Temim bin Hamad es-Sani ile Doha’da yaptığı görüşmede, Ukrayna konusunda önümüzdeki günlerde “iyi haberler” alınabileceğini belirtti.

NBC News‘in haberine göre, Orta Doğu turuna çıkan Trump, “Bugün, belki yarın, belki de cuma günü oldukça iyi haberler alacağımızı düşünüyorum ama göreceğiz,” dedi.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, geçen hafta Kiev’e 15 Mayıs’ta İstanbul’da ön koşulsuz doğrudan görüşmelerin yeniden başlatılmasını önermişti.

Trump, Dışişleri Bakanı Marco Rubio’nun İstanbul’a gideceğini bildirirken, The New York Times, Reuters ve NBC‘nin kaynakları, Beyaz Saray özel elçileri Keith Kellogg ve Steve Witkoff’un da İstanbul’a geleceğini aktardı.

ABD Başkanı ayrıca İstanbul’da Rus mevkidaşıyla görüşme olasılığını da dışlamadı.

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, Türkiye’de Putin ile kişisel bir görüşme yapmayı umduğunu söyledi.

Zelenskiy, “Onunla görüşürsem, siyasi bir zaferle çıkmalıyız; ateşkes, tüm esirlerin tüm esirlerle takası ya da benzeri bir şey,” ifadelerini kullandı.

Kremlin, İstanbul’daki görüşmeler için Rus heyetinin yapısını henüz açıklamadı. Sözcü Dmitriy Peskov’a göre, Putin’in İstanbul’daki görüşmelerin yapılacağı gün bir dizi çalışma toplantısı planlanıyor.

Ryabkov: İstanbul’da sürdürülebilir çözüm ele alınacak