Görevden ayrılmak üzere olan ABD Dışişleri Bakanı, Hamas’ın kaybettiği kadar üye kazandığını belirtti ve İsrail’in “sonrası planı”na Ramallah’ı dahil etmeme konusundaki ısrarını eleştirdi.

Görev süresinin sona ermesine bir hafta kala, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Joe Biden yönetiminin savaş sonrası Gazze’ye ilişkin vizyonunu açıkladı. Blinken, Gazze’nin yönetiminde Filistin Yönetimi’nin önemli bir rol üstlenmesi gerektiğini savundu. Ancak bu fikir, Başbakan Binyamin Netanyahu’nun hükümeti tarafından şiddetle reddediliyor.

Atlantik Konseyi’nde savaşın pek çok yönüne ve Orta Doğu’nun genel durumuna değinen uzun bir konuşma yapan Blinken, özellikle İsrail’in Hamas’ın yerini alacak bir plan hazırlamayı reddetmesini eleştirdi. Blinken, 15 aylık savaşta Hamas’ın kaybettiği kadar savaşçı topladığını belirtti.

Blinken, görevden ayrılacak olan yönetimin, önerilen yol haritasını Başkan seçilen Donald Trump’ın ekibine devredeceğini ve bu ekibin, İsrail ile Hamas arasında bir ateşkes anlaşması sağlanması durumunda planı uygulamaya alabileceğini söyledi.

Gazze’nin geçici yönetimi için uluslararası iş birliği

Blinken, Filistin Yönetimi’nin uluslararası ortakları davet ederek Gazze’de geçici bir yönetim oluşturmasını ve bunun bankacılık, su, enerji, sağlık ve İsrail ile sivil koordinasyon gibi temel sektörlerden sorumlu olmasını önerdiğini belirtti. Uluslararası toplumun bu geçici yönetime finansman, teknik destek ve denetim sağlayacağını söyledi, ancak bu girişimi tam olarak kimin finanse edeceği konusunda ayrıntı vermedi.

Blinken, bu komitenin Gazze topluluklarıyla istişare edilerek oluşturulacağını ve Filistin Yönetimi ile Gazze’den temsilcileri içermesi gerektiğini söyledi. Komite, Gazze’nin yeniden inşa sürecini denetlemek üzere atanacak üst düzey bir BM yetkilisiyle yakın çalışacak. Bu geçici komite, mümkün olan en kısa sürede reformdan geçirilmiş bir Filistin Yönetimi ile değiştirilecek.

Güvenlik misyonu ve İsrail-Filistin ilişkileri

Geçici güvenlik misyonunun, ABD’nin müttefiki olan ülkelerden gelen askerlerle seçilmiş Filistinli personelden oluşacağını belirten Blinken, bu misyonun sınır güvenliği ve kaçakçılığın önlenmesinin yanı sıra insani yardımın güvence altına alınmasından da sorumlu olacağını söyledi.

Blinken, bazı ABD müttefiklerinin geçici misyona güvenlik güçleriyle katkıda bulunmaya hazır olduklarını ifade ettiklerini, ancak bu desteği İsrail’in iki devletli çözüme giden yolun bir parçası olarak Batı Şeria ve Gazze’nin reformdan geçirilmiş bir Filistin Yönetimi altında yeniden birleşmesine izin vermesi şartına bağladıklarını açıkladı ki bu, Netanyahu’nun defalarca reddettiği bir konu.

ABD’nin, Gazze için Filistin Yönetimi liderliğinde bir güvenlik gücü eğitme, donatma ve denetleme girişimi başlatmayı planladığını da belirtti. Bu güvenlik gücü, geçici güvenlik misyonunun görevlerini yavaş yavaş devralacak. Tüm bu çerçeveler, BM Güvenlik Konseyi kararında yer alacak.

Blinken’ın planına dair tartışmalar ve eleştiriler

Blinken’ın konuşması, Biden yönetimi içinde tartışmalara yol açtı. Bazıları, bu planın Netanyahu tarafından siyasi kazanç için kullanılabileceğini savundu. Diğerleri ise bunun rehinelerle ilgili müzakerelere zarar verebileceğini iddia etti. The Times of Israel’e konuşan bir ABD yetkilisi, bu planın bu şekilde açıklanmasının, Trump yönetiminin bunu benimseme olasılığını azalttığını söyledi. Yeni yönetim, genellikle önceki ekibin girişimlerini sürdürmekten kaçınmayı tercih ediyor.

Devam eden ateşkes ve rehine anlaşması müzakerelerine değinen Blinken, Amerikalı, Katarlı ve Mısırlı arabulucuların pazar günü İsrail ve Hamas’a nihai bir teklif sunduğunu belirtti. İsrail’in anlaşmayı kabul ettiğini ima ederek “Top artık Hamas’ın sahasında. Hamas kabul ederse anlaşma imzalanıp uygulanmaya hazır” dedi.

Konuşmasında “Ateşkes sağlayacağımıza inanıyorum” diye ekledi: “İster yönetimimizin kalan günlerinde, ister 20 Ocak’tan sonra varalım, anlaşma Başkan Biden’ın geçen Mayıs ayında ortaya koyduğu ve yönetimimizin dünyayı arkasında topladığı anlaşmanın şartlarını yakından takip edecektir.”

İsrail karşıtı protestolar

Blinken’ın konuşması, ilk 15 dakikada üç kez İsrail karşıtı protestocular tarafından kesildi. Protestocular, Blinken’ı “soykırımı kolaylaştırmakla” suçladı.

Bir protestocu, “Sonsuza kadar Kanlı Blinken olarak bilineceksin, soykırım sekreteri” diye bağırdı. Başka bir protestocu ise, “Sen bir savaş suçlususun” diyerek bağırdı.
Blinken sakinliğini koruyarak, bir protestocuya, “Görüşlerinize saygı duyuyorum. Lütfen benimkileri de paylaşmama izin verin” dedi.

Sürekli savaş için reçete

Blinken, İsrail’in Hamas yönetimine karşı uygulanabilir bir alternatif sunmamasını ve bu nedenle İsrail ordusunun Gazze’de daha önce temizlediği bölgelere tekrar dönmek zorunda kalmasını eleştirdi.

“İsrail hükümetine uzun zamandır Hamas’ın yalnızca askeri mücadele ile yenilemeyeceğini, açık bir alternatif, savaş sonrası plan ve Filistinliler için inandırıcı bir siyasi ufuk olmadan, Hamas’ın ya da benzer şekilde tehlikeli bir oluşumun yeniden büyüyeceğini söylüyoruz” dedi.

Blinken, “7 Ekim’den bu yana Gazze’nin kuzeyinde olan tam da bu. İsrail ne zaman askeri operasyonlarını tamamlayıp geri çekilse Hamas militanları yeniden toparlanıp ortaya çıkıyor çünkü boşluğu dolduracak başka bir şey yok. Gerçekten de Hamas’ın neredeyse kaybettiği kadar yeni militan devşirdiğini değerlendiriyoruz. Bu da isyan ve sürekli savaş için bir reçetedir” dedi.

Çatışmanın sonuçları ve iki devletli çözüm çağrısı

Blinken hem İsrail hükümetini hem de Filistin Yönetimini son birkaç yıldaki bazı politikaları nedeniyle eleştirdi.

Blinken, “İsrailliler, [Batı Şeria’nın] fiili ilhakını İsrail demokrasisine, itibarına ve güvenliğine bir maliyeti ve sonucu olmadan gerçekleştirebilecekleri efsanesini terk etmelidir” dedi.

“İsrail son on yılda hiç olmadığı kadar hızlı bir şekilde resmi yerleşim yerlerini genişletip arazileri kamulaştırırken, yasadışı karakollardaki eşi benzeri görülmemiş büyümeye göz yumuyor. Aşırılık yanlısı yerleşimcilerin Filistinli sivillere yönelik şiddet içeren saldırıları rekor seviyelere ulaştı” diye yakındı.

Blinken, İsrail’in Filistin Yönetimi’nin Gazze’de bir yer edinmesine izin vermeyi ve Filistin devletinin kurulması için zamana bağlı, koşullara dayalı bir yaklaşımı kabul etmeyi reddetmesinin, diğer uluslararası aktörlerin İsrail’in Gazze’nin yeniden inşasına yardım etme çağrısını kabul etmesini engellediğini söyledi.

Blinken, İsrail’in Filistinlileri ulusal haklardan yoksun bir “yok sayılan halk” olarak görmeye devam edemeyeceğini savundu. “Yedi milyon İsrailli Yahudi ve yaklaşık beş milyon Filistinli aynı topraklarda kök salmış durumda. Hiçbiri bir yere gitmiyor” dedi.

İsrail hükümetine, Filistinlilerle nasıl bir ilişki istediğine karar vermesi gerektiğini söyledi. Blinken, uluslararası toplumun savunduğu iki devletli çözümün, Hamas’ın hedeflerine ters düştüğünü ve örgütün 7 Ekim saldırısının bu çözümü baltalamayı amaçladığını iddia etti.

Buna karşın, Blinken Filistin Yönetimi’nin reformlar gerçekleştirme konusunda başarısız olduğunu ve bu durumun İsrail’in Ramallah’ı meşru bir ortak olarak görmesini zorlaştırdığını ifade etti. Özellikle Filistin Yönetimi’nin yolsuzlukları kontrol altına alamamasını ve halk desteğini artıracak bir liderlik sergileyememesini eleştirdi.

Gazze’deki savaşın tehlikeli yankılarına değinen Blinken, “İnsanlar ne kadar çok acı çekerse, karşı tarafın acılarına o kadar az empati duyuyor” dedi.

Blinken “Arap ve Müslüman dünyasının büyük bir çoğunluğu, 7 Ekim’in hiç yaşanmadığına ya da eğer yaşandıysa bunun İsrail’in askeri birliklerine yönelik meşru bir saldırı olduğuna inanıyor. İsrail’de ise Gazze’deki koşullar ve oradaki insanların her gün neler yaşadığı hakkında neredeyse hiç haber yapılmıyor. Bu insanlıktan çıkma süreci, çatışmanın en büyük trajedilerinden biridir” diye devam etti.

Blinken, ABD’nin İsrail ve Filistin arasındaki çatışmanın çözümü için iki tarafla da çalışmaya devam edeceğini, ancak bunun yalnızca tarafların kendilerinin de çözüme inanması durumunda mümkün olacağını söyledi. “Filistin halkının haklarını ve haysiyetini tanımayan bir çözüm sürdürülebilir olmayacaktır” dedi.

Blinken, konuşmasını uluslararası toplumun ve bölge aktörlerinin birlikte çalışması gerektiğini vurgulayarak sonlandırdı, “Savaşın son bulması yalnızca bir başlangıç. Gerçek barış, çok daha derin bir çaba ve karşılıklı anlayış gerektirir” dedi.

İsrail ordusunun duyurulması beklenen ateşkes ve esir takası anlaşması öncesinde Gazze Şeridi’ndeki güçlerini kademeli olarak geri çekmek için hazırlıklara başladığı iddia edildi.

İsrail devlet televizyonu KAN’ın haberinde, İsrail Ordusu Güney Komutanlığında Gazze’den kademeli çekilmeye ilişkin hazırlıklar için son 24 saat içinde durum değerlendirmesi gerçekleştirildiği belirtildi.

Haberde, Güney Komutanlığındaki durum değerlendirmesiyle ordunun Gazze’nin kuzeyi ile güneyi arasındaki Netzarim Koridoru ve Gazze-Mısır arasındaki Philadelphia Koridoru’ndan kademeli olarak çekilmesinin planlandığı kaydedildi.

İsrail-Hamas ateşkes anlaşmasının şartları ve gerginlikler

KAN’ın haberinde, İsrail ordusunun Philadelphia Koridoru’ndan çekilmesine ilişkin İsrail, Mısır ve ABDli güvenlik yetkilileri arasında pazartesi günü koordinasyon sağlandığı ifade edildi.

İsrail güçlerinin Hamas ile anlaşma imzalandıktan sonraki ilk birkaç gün içinde Philadelphia Koridoru’ndan çekileceği belirtilen haberde, Gazze’nin orta kesimindeki Netzarim Koridoru’nda oluşturduğu altyapıyı dağıtmasının ise bir haftayı bulabileceği öne sürüldü.

Öte yandan haberde, İsrail ordusunun çekilmesine ilişkin İsrail hükümetinden henüz bir talimat gelmediği de vurgulandı.

Gazze Şeridi sınırı boyunca bir “tampon bölge” kurmaya hazırlandığı anlatılan haberde, İsrail ordusunun, İsrail ile Gazze Şeridi sınırı boyunca bir kilometreden daha geniş bir alandaki tüm binaları yıktığı kaydedildi.

Gazze’de ateşkes ve esir takası anlaşması

Gazze’de ateşkes ve esir takası anlaşmasına son şeklinin verilmesi için Katar, Mısır ve ABD’nin arabuluculuğunda Hamas ile İsrail arasında yürütülen dolaylı müzakereler yoğun şekilde devam ediyor.

Hamas, müzakerelerin devam ettiği Katar’ın başkenti Doha’da, Gazze’de ateşkes ve esir değişimi konusunda beklenen anlaşmanın son aşamasına varıldığını duyurmuştu.

Katar Dışişleri Bakanlığı da Gazze’de anlaşmayı duyurmaya “en yakın noktada” olduklarını açıklamıştı.

7 Ekim 2023’ten beri Hamas’ın elinde rehin tutulan Nimrod Cohen’in babası Yehuda Cohen, Netanyahu’nun hem İsraillilere hem de Filistinlilere karşı savaş suçu işlediğini söyledi. Toplantıda bulunan Likud Partisi Milletvekili Eliyahu Revivo, baba Cohen’e bağırarak sözlerinin “aşağılık” olduğunu ve hükümete ateşkes anlaşmasını imzalaması için baskı yapmasının oğlunun yıllarca esaret altında kalmasına neden olacağını iddia etti.

İsrail Meclisi Knesset’te düzenlenen Anayasa, Hukuk ve Adalet Komitesi toplantısında, Likud Partisi Milletvekili Eliyahu Revivo ve Hamas’ın elinde rehin tutulan Nimrod Cohen’in babası Yehuda Cohen arasında gerginlik yaşandı.

Gazze’de 400 askerin savaşırken öldürüldüğünü belirten Cohen, Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne (UCM) başvurarak Netanyahu’yu hem Filistinlilere hem de İsraillilere karşı savaş suçlarından sorumlu tutacağını belirtti: “Eğer bu [UCM] tutuklama kararları Netanyahu’nun kişisel çıkarlarından vazgeçmesini ve son rehineyi de içeren bir anlaşma yapmasını sağlayabilirse, ben de bunu yapacağım.”

Cohen bu açıklamayı Gazze’de rehin tutulan bir askerin babası, orduda görev yapan bir kızı ve yedek subay olan bir başka oğlu olan bir baba olarak yaptığını söyledi.

Ayrıca, hükümeti Gazze’de İsrail yerleşimleri kurmayı hedefleyen aşırı ideolojilere boyun eğmekle suçladı ve “cani ideolojisi”, “faşizm” ve “vatana ihanet” gibi sert ifadeler kullandı. Cohen “Hükümet ve onu destekleyen koalisyon İsrail’e ihanet etti” dedi.

Tam bu noktada Revivo, Cohen’in sözünü kesti ve parmağıyla Cohen’i göstererek şöyle bağırdı: “Senin aşağılık sözlerin oğlunu daha uzun yıllar Hamas zindanlarına mahkûm ediyor. Sen kim olduğunu sanıyorsun?”

Oturum Başkanının, sakin olması için Revivo’yu uyarması üzerine Revivo Oturum Başkanı’na da “Sessiz ol! Bana ‘hayır’ deme. Burada patron sen değilsin” diye bağırdı.  Bunun üzerine oturuma ara verildi.

Savunma Bakanı’nı konuşturmadılar

Öte yandan Gazze’de ateşkes ve rehine takası müzakereleri kapsamında oluşturulan ilk serbest bırakılacak rehineler listesinde yakınlarının isimlerini göremeyen İsrailli aileler, Savunma Bakanı Yisrael Katz’a sert eleştiriler yöneltti.

The Jerusalem Post’un haberine göre, İsrail Meclisi Dış İlişkiler ve Savunma Komitesi’nde Gazze’deki rehine takası ve ateşkes anlaşmasına ilişkin sunum yapan Katz, rehine yakınlarının tepkileri nedeniyle konuşmasını tamamlayamadı.

Gazze’de tutulan bir İsrailli rehinenin annesi, kızının ismini listede bulamayınca Katz’a, “Kızım nerede? Neden listede adı yok” şeklinde seslendi.

Bir diğer rehine yakını Hana Cohen ise Katz’a hitaben, “Burada yaşamaya devam edemezsiniz. Bugün konuşmana izin vermeyeceğim. Buradan git ve para hakkında konuşmak yerine bana kızımı getir” ifadelerini kullandı.

Katz’ın, hükümetin tüm rehineleri geri getirme taahhüdünü vurgulamasının ardından Cohen, “Taahhüt mü? Kaç yıl daha?” diyerek tepki gösterdi.

Cohen ayrıca, Gazze’deki rehinelerin serbest bırakılması için Başbakan Binyamin Netanyahu tarafından “Esirler ve Kayıp Kişiler Koordinatörü” olarak atanan emekli Tuğgeneral Gal Hirsch’in, her şeyin önceden müzakere edilmiş bir listeye göre yapıldığını söylediğini öne sürdü.

Gazze Şeridi’ndeki rehinelerden Itzhak Elgarat’ın kardeşi Danny Elgarat da Katz’ın sözünü keserek, “Burada rehinelerin seçiminden sorumlu, 70 rehinenin Gazze’de terk edilmesinden sorumlu bir adam oturuyor” dedi.

Komite toplantısı, yaşanan gerginlikler nedeniyle planlanandan yarım saat önce sona ererken, Katz eleştirilerde bulunan bazı aile üyeleriyle sarılarak teselli etmeye çalıştı.

Gazze’de ateşkes ve rehine takası anlaşmasına son şeklinin verilmesi amacıyla Katar, Mısır ve ABD’nin arabuluculuğunda Hamas ile İsrail arasında yürütülen dolaylı müzakereler yoğun şekilde devam ediyor. İsrail kabinesinin, Gazze’de ateşkes ve rehine takası anlaşmasını onaylamak üzere bugün toplanması bekleniyor.

Hamas, müzakerelerin sürdüğü Katar’ın başkenti Doha’da, anlaşmanın son aşamasına gelindiğini duyurmuştu.