Bizi Takip Edin

ORTADOĞU

İsrail’de ‘ayrımcı’ bütçe tamam; sıra yargı reformunda

Yayınlanma

İsrail’de Başbakan Binyamin Netanyahu öncülüğündeki koalisyon hükümeti, Ultra-Ortodoks Yahudilere ayrıcalık sağladığı gerekçesiyle protestolara neden olan tartışmalı 2023-2024 bütçesini Meclis’ten geçirdi.

Netanyahu’nun koalisyon hükümetini oluşturan aşırı sağcı ve Ultra-Ortodoks Yahudi partilerle anlaşmaya varmasının ardından Meclis’e getirilen 2023-2024 bütçesi, 64 “evet”, 56 “hayır” oyuyla kabul edildi. Oylama sonucunda bütçe, 2023 yılı için 484 milyar şekel (Yaklaşık 132 milyar dolar), 2024 için ise 514 milyar şekel (Yaklaşık 140 milyar dolar) olarak belirlendi.

Hükümetin Meclis’ten geçirdiği söz konusu bütçede, Yahudilik eğitimi veren Yeşivalar, dini kurumlar, buradaki öğrenciler ile çalışanlara ek finansman sağlandı. Hükümet ortağı Şas Partisi’nin talebi 1 milyar şekel (Yaklaşık 270 milyon dolar) gıda yardımı programı da bütçede yer aldı. Aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir’in, partisinin himayesindeki Necef ve Celile Bölgesi Kalkınma Bakanlığı için talep ettiği ek 250 milyon şekel (Yaklaşık 68 milyon dolar) de bütçeye alındı. Netanyahu, Birleşik Tevrat Yahudilik Partisi ile Haredi kesimin Tevrat kursları (Yeşiva) öğrencileri için ek ödenek talebi konusunda da anlaşmıştı.

İsrail kamuoyunda, Haredi nüfusun zorunlu askerlik hizmeti yapmaması ve istihdam piyasasına katılmamasına karşın devletten mali yardım alması sıkça eleştiriliyor.

Muhalefet lideri, eski Başbakan Yair Lapid, Twitter’dan yaptığı açıklamada, “Siz uyurken ülke tarihinin en kötü ve en yıkıcı bütçesi Meclis’ten geçirildi. İçinde iyi bir haber yok, hayat pahalılığıyla mücadele yok, sadece sonu gelmeyen bir yağma var. Bu bütçe, İsrail vatandaşlarına yönelik taahhütlerin ihlalidir ve bunun bedelini hepimiz, çocuklarımız ve çocuklarımızın çocukları bile ödeyecektir” ifadelerini kullandı. Eski Savunma Bakanı ve Ulusal Birlik Partisi lideri Benny Gantz da sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada bütçeye tepki göstererek, İsrail’in, “ülke ekonomisini ve toplumu politikalarına kurban eden aşırıcı bir koalisyonun eline düştüğünü” savundu.

Aralarında İsrail Merkez Bankası ve Maliye Bakanlığı mensuplarının da bulunduğu İsrailli ekonomistler, hükümetin bütçe teklifi Meclis’ten geçmeden önce teklifin İsrail’in kısa ve uzun vadeli büyümesine zarar vereceği uyarısında bulunmuştu. Yüzlerce İsrailli ekonomist ultra-Ortodoks okul ve kurslara yönelik fonların artırılmasının “İsrail ekonomisinin geleceğini Üçüncü Dünya’ya doğru iteceği” uyarısında bulunan açık mektup yayınlamıştı.

Sırada yargı reformu var

Öte yandan bütçenin Meclis’ten geçmesinin ardından Başbakan Netanyahu, ülkede aylardır kitlesel gösterilere neden olan ve hükümetin askıya almak zorunda kaldığı tartışmalı “yargı reformu” yasa tasarılarının da tekrar Meclis’e geleceğini duyurdu. Kanal 14 televizyonuna konuşan Netanyahu, “yargının yetkilerini zayıflattığı” gerekçesiyle eleştirilen yasa tasarısının “mutlaka” yeniden gündeme geleceğini belirtti. Netanyahu, yasa tasarısı üzerinde uzlaşmaya varmak için muhalefetle devam eden görüşmelere atıfta bulunarak, “Zaten konunun ortasındayız, muhalefetle bir anlaşmaya varmaya çalışıyoruz ve umarım başarılı oluruz” dedi.

ORTADOĞU

UCM Başsavcısı Han: Herkes ölene kadar mı beklemeliyim?

Yayınlanma

Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Başsavcısı Kerim Han, Alman Der Spiegel dergisine verdiği röportajda, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu hakkındaki tutuklama talebini savunurken, “Herkes ölene kadar beklemeli miyim” dedi.

Alman Der Spiegel dergisine konuşan Han, İsrailli yetkililerin uluslararası hukukun üzerinde olmadığını vurguladı. Derginin muhabirinin İsrail’i savunan ısrarlı soruları üzerine Han, “Bir ülke müttefik olduğu için ona karşı adaletin uygulanmaması mı gerekiyor” diye tepki gösterdi.

Der Spiegel muhabirinin “Soruşturmayı ertelemek daha iyi olmaz mıydı” sorusuna Han, “Herkes ölene kadar beklemeli miyim? Eğer rehin alınan sizin babanız, anneniz veya büyükbabanız olsaydı, gerçekten beklememi ister miydiniz? Bu paramparça edilen sizin çocuğunuz veya kız kardeşiniz olsaydı, beklememi ister miydiniz” şeklinde yanıtladı. Han, “İnsanların acısını gelecekte yorumlanacak bir şey olarak görme lüksümüz yok. Hukukun varlığı gerektiği zamanda hissedilmeli” diye konuştu.

“İsrailli yetkililer hakkında yakalama kararı almaması UCM’nin sonunu getirebilir”

Der Spiegel muhabirinin İsrailli yetkililer aleyhine yapılan soruşturmanın gerekliliği hakkındaki sorularını yanıtlayan Han, “Ukraynalılar ve Sudanlılar için geçerli olan hukuk, neden Filistinliler için geçerli olmasın? Belirli bir coğrafi bölgenin hukukun dışında kalması doğru mu” değerlendirmesinde bulundu.

Han, Kanada dışındaki tüm UCM üyesi ülkelerin Filistin’i devlet olarak tanıdığını ve mahkeme hakimlerinin de İsrail’in Filistin topraklarında işlediği suçları yargılama yetkisi olduğuna hükmettiğini hatırlattı.

Muhabirin, İsrail’in demokratik bir ülke olduğunu ve İsrailli yetkililerin Hamas’la bir tutulmaması gerektiği yönündeki ısrarlı sorularına karşılık Han, “Her mağdur eşittir. Yahudi bir çocuğa gösterdiğim ilgi ve sevgiyi, Filistinli bir çocuğa da gösteririm. Bu, hukuk önünde eşitlik meselesidir” diye konuştu.

Çifte standart ve antisemitizm eleştirilerine yanıt

Başsavcı Han, İsrailli yetkililerin kendisine yönelik antisemitizm suçlamalarını reddederek, “Siyasi liderler, istihbarat kurumları ve çıkar grupları arasında birçok suistimal, tehdit ve oyun dönüyor, ancak ben kim olduğumu biliyorum. İnsanları basitçe antisemitik olarak etiketleyerek kenara itme eğilimi artıyor. Açıkçası, beni asıl ilgilendiren şey, mağdurların hukuktan ne beklediği ve hukukun dünyanın her yerinde eşit şekilde uygulanması talebidir” ifadelerini kullandı.

Gazze’deki sivil ölümlerine dikkati çeken Han, “30-40 bin ölü, düşük yapan anneler, açlık ve kıtlık varken sadece Hamas’a yönelik tutuklama kararı çıkarsaydım ne olurdu? O zaman da ‘Bu saygın olmayan mahkeme ABD, Almanya ve diğer güçlü ülkelerin cebinde’ denilecekti” ifadesini kullandı.

İsrailli makamlar soruşturma yürütmüyor

Alman muhabirin, İsrailli yetkililerin kendi mahkemelerinde yargılanması gerektiği ve bunun olmaması durumunda ancak UCM’nin harekete geçebileceğini savunması karşısında Han, İsrail ordusunun işgali altındaki topraklarda hesap verebilirliğinin olmadığına dikkati çekerek, şu ifadeleri kullandı:

“Asıl soru şu: İşgal altındaki topraklarda uluslararası hukuk uygulanıyor mu? Uzmanların yazdıklarını okursanız ve sahada neler olduğuna bakarsanız, soruşturmalar görmüyoruz. Hesap verebilirlik görmüyoruz. Tekrar soruyorum: Şikâyetiniz nedir? Bir ülke müttefik olduğu için ona karşı adaletin uygulanmaması mı gerekiyor?”

İsrail’den “UCM” adımı: Ben-Gvir’e “göstermelik” soruşturma

Han, Alman muhabirin İsrail lehine soruşturmanın daha sonra yapılması gerektiğine ilişkin sorularına tepki göstererek, “Bir itfaiyeciyseniz, ev yanıp mahalle alevler içinde kalana kadar bekleyemezsiniz” ifadesini kullandı.

Muhabirin “Bu siyasetçilerin işi değil mi” şeklindeki sorusuna da Han, uluslararası hukukun acil müdahalesinin önemine dikkat çekerek, gecikmeden kaynaklı can kayıplarının önüne geçilmesi gerektiğini vurguladı.

UCM’ye ve personeline yönelik tehditler sürüyor

Han, Der Spiegel muhabirinin, İsrail gizli servisinin UCM’nin önceki başsavcısını tehdit etmesine yönelik sorusunu ise şöyle cevapladı: “Mahkemenin ve personelinin, ben dahil, çok sayıda tehdit ve yıldırma girişimine maruz kaldığı biliniyor. Bunların bazıları kamuoyuna yansıdı, bazıları yansımadı. Korkarım bu tehditler devam edecek. Ancak yılmamalıyız. Bazıları kararlarıma katılmayabilir, ancak hukukun bağımsız uygulanmasını koruma arzusunda birleştiğimize inanıyorum.”

Okumaya Devam Et

ORTADOĞU

Netanyahu hükümetinde “Haredi” krizinde yeni perde

Yayınlanma

İsrail’de Yüksek Mahkeme’nin Ultra Ortodoksların (Haredi) askerlik muafiyetinin iptal edilmesiyle başlayan kriz derinleşiyor. Ultra Ortodoks koalisyon ortaklarını kaybetmeyi göze alamayan Netanyahu’nun atmaya çalıştığı son adım, koalisyonundaki diğer partilerce boşa düşürüldü.

Yüksek Mahkeme, 25 Haziran’da oy birliğiyle Ultra Ortodoks Yahudi (Harediler) erkeklerin zorunlu askerlikten muaf tutulmasının yasal dayanağının bulunmadığına ve askerliğe uygun olanların göreve alınması gerektiğine karar verdi. Kararda, askere alınmayanların kamu tarafından finanse edilen sosyal yardım ve eğitim yardımlarından da yararlanamayacakları ifade edildi.

Böylece yıllardır askerlik yapmayan ve sübvansiyonlardan yararlanan Harediler İsrail tarihinin en sağcı hükümeti döneminde bu haklarını kaybetmiş oldular. Bunun üzerine İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Ultra Ortodoks partilerin koalisyondan kopuşunu önlemek için bazı girişimlerde bulunmaya çalışıyor. Bu kapsamda Meclis’ten geçirmeye çalıştığı yasalardan biri olan Haredilerin çocuklarına kreş desteği verilmesini öngören tasarı için yeterli çoğunluğu sağlayamadı.

Netanyahu’nun tüm baskılarına rağmen Yeni Umut partisinin başkanı Bakan Gideon Sa’ar, dört sandalyeye sahip partisinin yasaya karşı oy kullanacağını söylerken, Dini Siyonizm milletvekili Ofir Sofer ile Likud milletvekili Moshe Saada ve Dan Illouz da tasarıyı desteklemeyeceklerini açıkladı. Bu durumda koalisyondaki 10 milletvekilinin tasarıya karşı oy kullanması bekleniyor. Koalisyon sekiz sandalyelik bir çoğunluğa sahip ve Savunma Bakanı Yoav Gallant’ın da yasaya karşı oy kullanması bekleniyor.

Yüksek Mahkeme kararından sonra hemen hemen her hafta Harediler askerlik şubeleri önünde, zorunlu askerlik hizmetini protesto ediyor ve polis bu eylemleri zor kullanarak dağıtıyor. Fotoğraf: Mostafa Alkharouf/AA

Tasarı pazar günü Bakanlar Kurulu’nda kabul edildi ve yarın Meclis’te oylanması planlanıyordu. Ancak çoğunluğu kaybeden hükümet tasarıyı yarın Meclis’e sunmayabilir.

Yasa tasarısı askerlik hizmetini yerine getirmekle yükümlü olan ancak bunu yapmayan Haredi erkeklerin çocuklarının devlet tarafından finanse edilen kreş sübvansiyonlarından yararlanmaya devam etmesini garanti altına almayı amaçlıyor. Tasarıyı eleştirenler, İsrail ordusunun çok cepheli savaş nedeniyle ciddi insan gücü sıkıntısı çektiği bir dönemde Haredi erkekleri askerlik kaçmaya teşvik edeceğini ileri sürüyor.

7 bin Harediye askerlik yolu mu gözüktü?

Öte yandan Yüksek Mahkeme’nin Harediler için askerlik muafiyetini iptal etmesinden sonra başlayan zorla askere alınma tartışması da sürüyor.

İsrail Savunma Bakanı Yoav Gallant’ı koalisyon partileriyle karşı karşıya getiren krizde Netanyahu’nun Gallant’ı görevden alması beklenirken bakandan sürpriz bir hamle geldi. Gallant’ın 7 bin Haredinin askere alınması için talimat verdiği ileri sürüldü.

Israel Hayom gazetesinin haberine göre, Gallant, Haredilerin askere alınması konusunu görüşmek üzere Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi, Genelkurmay Başkan Yardımcısı Amir Baram ve Ordunun Personel Müdürlüğü Başkanı Yaniv Asor ile bir araya geldi. Görüşmede, Haredilerden askere alınacak ilk grubun bilgilerine ilişkin kısa bir sunum yapıldı.

Görüşmenin sonunda Gallant, ordunun, ilerleyen günlerde 7 bin Haredi’nin askere alınmasıyla ilgili tavsiye kararını onayladı.

Temmuz ayının sonlarından bu yana, 3 bin Haredi’ye gönderilen zorunlu askerlik emrine yalnızca 900 Haredi’nin yanıt verdiği ve askerlik bürosuna gittiği belirtiliyor.

Çoğu, dini gerekçelerle askere gitmeyi reddeden Harediler, 9 milyonluk ülkede nüfusun yaklaşık yüzde 12’sini oluşturuyor.

İsrail ordusu Lübnan’da savaşmak istemiyor

Laik Yahudilerle aralarında birçok konuda görüş ayrılığı olan ve toplumun geri kalanına entegre olmayı reddeden Haredi Yahudilerin çoğu, orduda dinlerinin gerektirdiği şekilde yaşayamayacakları gerekçesiyle askerlik yapmayı istemiyor.

Kadın ve erkekler için İsrail’de 3 yıl zorunlu askerlik hizmeti bulunuyor. Yüksek Mahkeme kararına kadar Ultra Ortodoks Yahudilik inancına sahip Harediler ise 26 yaşına kadar Tevrat kurslarında (Yeşiva) eğitim almaları halinde askerlikten muaf tutuluyordu.

Haredi partiler, “Tevrat eğitiminin temel hak olduğu” yönünde bir kanunu geçirerek temsil ettikleri kesimin askerlikten muaf tutulmasını yasal güvence altına almak istiyor.

Netanyahu’nun koalisyonundaki Haredi partilerin 11’i Şas, 7’si Birleşik Tevrat Yahudiliği olmak üzere toplam 18 milletvekili bulunuyor. Bu sayı Netanyahu’nun koalisyonu için kritik önemde.

Okumaya Devam Et

ORTADOĞU

İsrail’den ambargo çağrısına “şer ekseni” suçlaması

Yayınlanma

Danny Danon

İsrail, 52 ülkenin desteğiyle BM’ye silah ambargosu çağrısı yapan Türkiye’yi ‘kötü niyetli’ olmakla suçladı. BM ise ihtilafta olan taraflara silah tedarik eden ülkelerin sorumluluğu bulunduğunu açıkladı.

İsrail’in BM Büyükelçisi Danny Danon, Türkiye BM Büyükelçiliğinin girişimiyle 52 ülke tarafından imzalanan ve Gazze’deki savaş nedeniyle İsrail’e silah sevkiyatının durdurulmasını talep eden mektubu nedeniyle Türkiye’yi “kötü niyetli” olmakla suçladı.

Danon, “Bugün erken saatlerde Türkiye, BM Genel Sekreterine İsrail’e silah ambargosu uygulanması çağrısında bulunan bir talep gönderdi. Eylemlerinin motivasyonu, şer eksenindeki diğer ülkelerin de desteğini alarak çatışmalar yaratmak olan bir ülkeden başka ne beklenebilir?” ifadelerini kullandı.

DW Türkçe’de yer alan habere göre BM’ye sunulan mektubu ‘şer ekseninin, uluslararası sahnede İsrail’e karşı gülünç bir eylemi’ olarak nitelendiren Danon, BM’nin de ‘adalet ve etik değerleri savunan liberal devletler tarafından değil, kötü niyetli ülkeler tarafından’ yönlendirildiğini savundu. Danon ayrıca, İsrail devletinin kendi çıkarları için ‘her türlü siyasi ve askeri saldırıya karşı’ mücadele vermeye devam edeceğini dile getirdi.

1 Kasım’da Türkiye’nin girişimi ile BM’ye sunulan mektubu imzalayan ülkeler arasında Rusya, İran, Suudi Arabistan, Brezilya, Cezayir ve Çin’in yanı sıra, Arap Ligi ve İslam İşbirliği Teşkilatı da bulunuyor.

BM Sözcüsü Stephane Dujarric ambargo çağrısının üye ülkelere yapılması durumunda bu konuda faaliyete geçme yükümlülüğünün onlarda bulunduğunu ifade etti.

BM Genel Sekreter Antonio Guterres’in bu çağrıyı destekleyip desteklemediğine ilişkin ise Dujarric, “İhtilafta olan ülkelere silah tedarik eden ülkelerin, bu silahların uluslararası hukuku ihlal edecek şekilde kullanılmamasını sağlamalarına ilişkin ahlaki sorumluluğu bulunmaktadır” yanıtı verdi.

Okumaya Devam Et

Çok Okunanlar

English