Japonya çarşamba günü, Tokyo ve Batılı müttefikleri arasında artan işbirliğini vurgulayan bir hareketle, Beş Göz istihbarat ortaklığından üst düzey askeri üyelerin toplantısına ev sahipliği yaptı. İlk kez üye olmayan bir devlet böyle bir toplantıya ev sahipliği yapmış oldu.

Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda’dan oluşan grubun üyeleriyle yapılan toplantı, Tokyo’da Öz Savunma Kuvvetleri’nden (SDF) üst düzey personel arasında düzenlenen daha geniş kapsamlı bir konferansın bir parçası olarak gerçekleşti.

Toplantıda Japonya’yı temsil eden Hava Öz Savunma Kuvvetleri Komutanı Osamu Kai, Japan Times’a yaptığı açıklamada “Beş Göz ülkelerini bu SDF toplantısına davet etmek için büyük bir fırsat gördük, böylece asker liderlerimiz diğer ülkelerdeki durumla ilgili anlayışlarını genişletebilirler” dedi ve bir diğer önemli hedefin de Japonya’nın “Özgür ve Açık Hint Pasifik” vizyonunu desteklemek olduğunu sözlerine ekledi.

Bu toplantı bir Beş Göz ülkesi dışında ev sahipliği yapılan ilk toplantı olsa da Japonya bu tür toplantılara ilk kez katılmıyor. Örneğin SDF personeli geçtiğimiz ay Kanadalı üst düzey askerlerin katıldığı benzer bir konferansa davet edilmişti.

En üst düzey karar alıcılar olmasalar da, bu seviyedeki personel komutanlara kritik tavsiyelerde bulunmak da dahil olmak üzere kilit görevler üstlenmektedir.

“Çatışmanın patlak verdiği gün birlikte hareket edeceğimizin ve müttefiklere ve ortaklara ihtiyacımız olacağının farkındayız” diyen Kanada Silahlı Kuvvetleri Baş Muhabere Subayı Robert McCann, bu toplantıların “bize sadece birlikte oturup notlarımızı karşılaştırma ve aynı zorluklara sahip olduğumuzu fark etme değil, aynı zamanda ortak ve benzer düşünen uluslarla birlikte çalışabilirlik yaratma şansı da sunduğunu” söyledi.

McCann amaçlarından birinin de bilgi paylaşım ağlarını geliştirmek olduğunu belirtti: “Bu etkileşimler birbirimizi bilgilendirmemizi, beyin fırtınası yapmamızı ve bu bölgede yol alırken farklı bakış açıları edinmemizi sağlayarak bizi daha bilgili kılıyor. Bu da bizi daha iyi silahlı kuvvetler haline getiriyor çünkü bu bilgiyi geri alabilir ve üzerine inşa edebiliriz.”

Bu gelişme Tokyo’nun istihbarat ortaklığının altıncı üyesi olma konusundaki ilgisini uzun zamandır dile getirdiği bir dönemde gerçekleşti.

Shingo Yamagami geçen yıl Tokyo’nun Canberra Büyükelçisi olarak görevinden ayrılmadan önce The West Australian gazetesine verdiği demeçte Tokyo’nun diğer ülkelerle zaten yüksek düzeyde işbirliği içinde olduğunu ve Çin’in artan askeri ve siber yetenekleri karşısında bunun daha da güçlendiğini söyledi.

Büyükelçi, “Beş Göz’deki dostlarımıza sunacak çok şeyimiz var çünkü Japonya birkaç yüzyıldır bu bölgenin karşı karşıya olduğu stratejik zorlukların ön cephesinde yer alıyor. Aramızdaki notları karşılaştırarak, karşılıklı olarak fayda sağlayabileceğimizi düşünüyorum” dedi.

Uzmanlara göre, Japonya’nın Beş Göz’e resmen katılabilmesi için, Tokyo’nun personel izni ve incelemesi, bilgi sınıflandırması ve bilgi paylaşımı açısından Beş Göz standartlarını benimsemesi gerekiyor.

Ayrıca iç istihbarata karşı önlemlerinin ve yeni mevzuatının devlet sırlarını yeterince koruyabileceğine diğer üyeleri ikna etmesi gerekecektir.

Tokyo, siber savunmasını güçlendirme sözü vererek ve parlamentoya yeni bir “güvenlik izni” sistemi oluşturacak bir yasa tasarısı sunarak bu yönde adımlar attı bile.

Ancak uzmanlar Japonya’nın bu önlemleri hayata geçirmesi ya da Beş Göz ülkelerininkine benzer bir standartta olması için daha kat etmesi gereken çok yol olduğunu söylüyor.

Liberal Demokrat Parti liderliğindeki bloğun Alt Meclis seçimlerindeki kötü performansının ardından hükümetin, siber saldırılara karşı önleyici eylemlere izin veren “aktif siber savunma” sistemi getirecek bir tasarıyı sunmayı gelecek yıla ertelemesi bekleniyor.

Güney Koreli milletvekilleri çarşamba günü ülkenin ana istihbarat teşkilatına atıfta bulunarak, Kuzey Kore’nin Moskova’nın Ukrayna’ya karşı savaşında kullanılmak üzere Rusya’ya kundağı motorlu obüsler ve çoklu roketatarlar da dahil olmak üzere ek silahlar gönderdiğini söyledi.

İktidar partisi milletvekili Lee Sung-kwon gazetecilere verdiği brifingde, söz konusu silahların Rusya’nın tipik olarak kullandığı silahlar olmadığını, bu nedenle Ulusal İstihbarat Servisi’nin (NIS) ülkedeki askerlerin bir kısmının operasyonel eğitim ve bakım sağlamak için orada olduğuna inandığını söyledi.

Milletvekili bu silahların Kuzey Kore tarafından Rusya’ya yapılan ilk sevkiyat olup olmadığını belirtmedi. Pazar günü Financial Times, Kuzey Kore’nin Rus birliklerine uzun menzilli roket ve topçu sistemleri tedarik ettiğini ve bunların bir kısmının Ukrayna güçlerini bölgeden çıkarmayı amaçlayan bir saldırıda kullanılmak üzere Rusya’nın Kursk bölgesinde olduğunu iddia etmişti.

Silah tedariki Moskova ve Pyongyang arasında gelişen ilişkilerin en son boyutunu oluşturuyor. Liderler en son haziran ayında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Kuzey Kore’ye gittiğinde bir araya gelmişti. Bu görüşmede Putin ve Kuzey Kore lideri Kim Jong Un, ülkelerinden herhangi birine saldırı olması durumunda karşılıklı askeri yardım sözü verdikleri stratejik bir işbirliği anlaşması imzaladı.

Rus ve Kuzey Kore medyası her iki ülkenin de anlaşmayı bu ay onayladığını bildirdi.

Lee, NIS’in Rusya’da sayıları yaklaşık 10,000 olan bazı Kuzey Kore askerlerinin savaşın ön saflarında çatışmalara katıldığına ve kayıplar verdiğine inandığını da sözlerine ekledi. Lee, ajansın herhangi bir kayıp olup olmadığının yanı sıra Kuzey Koreli askerlerin teslim olup olmadıklarını ya da esir alınıp alınmadıklarını belirlemek için soruşturma yürüttüğünü söyledi.

Çarşamba günkü brifingin formatı Güney Kore’de alışılageldiği üzere milletvekillerinin NIS ile kapalı kapılar ardında görüştükten sonra ajansın verdiği bilgileri medyaya sunması şeklinde.

Ana muhalefetteki Demokrat Parti milletvekili Park Sun-won da brifinge katılarak Kuzey Kore Dışişleri Bakanı Choe Son Hui’nin bu ay başında Rusya’ya yaptığı ziyareti yorumladı. Park, NIS’e atıfta bulunarak Choe’nin ziyareti sırasında Choe ve Putin arasında “önemli ve hassas görüşmeler” gerçekleştiğini söyledi.

Park, Choe’nin gezisinin Kim’in Rusya’ya yapacağı olası bir ziyaretin hazırlıklarının bir parçası olabileceğine dair “ihtiyatlı spekülasyonlar” olduğunu da sözlerine ekledi. Kim, geçen yılın eylül ayında Putin ile görüşmek üzere Rusya’nın doğusuna gitmiş ve bu sırada bir Rus uzay üssünü ziyaret etmişti.

Devlet Kore Merkez Haber Ajansı’nın bildirdiğine göre, iki üst düzey Rus heyeti bu hafta Kuzey Kore’nin başkenti Pyongyang’a geldi. KCNA’ya göre heyetlerden birine Doğal Kaynaklar ve Ekoloji Bakanı Alexandr Kozlov, diğerine ise Rusya Silahlı Kuvvetler Genelkurmay Akademisi Başkanı Vladimir Zarudnitski başkanlık etti.

Ukrayna’nın Japonya Büyükelçisi Sergiy Korsunsky, salı günü savaşın 1000. günü münasebetiyle Tokyo’da düzenlenen basın toplantısında, şu anda Rusya’da bulunan Kuzey Korelilerin Ukrayna ordusu için “ciddi bir sorun” yaratmadığını söyledi.

“Savaşabilecek durumda değiller … Rusça anlamıyorlar, bu yüzden iletişim kuramıyorlar” dedi.

Kuzey Kore birliklerinin Kursk’ta olduğunu ve Ukrayna’ya girmediklerini de sözlerine ekledi.

Korsunsky o bölgede “saldırılarını püskürtmekte hala çok başarılıyız” dedi ve ekledi: “Şimdilik bu Kuzey Kore birliğinin Rus birliklerinin savaş kapasitesinde bir fark yarattığını hiç duymadım.”

Asya Kalkınma Bankası (ADB), Özbekistan hükümetinin “iklim dönüşümü” çalışmalarını desteklemek üzere 250 milyon dolarlık kredi paketi duyurdu.

İklim dönüşümünü hızlandırma programı kapsamında kurumsal yapıların ve kamu mali yönetiminin güçlendirilmesi; su ve toprak yönetimi, tarım ve sosyal güvenlik ağlarında iklim direncinin artırılması; ulaşım ve enerji sektörlerinde düşük karbonlu ekonomiye geçişin ivmelendirilmesi şeklinde üç temel reform alanı belirlendi.

ADB Orta ve Batı Asya Genel Müdürü Yevgeniy Jukov, Reuters ajansına yaptığı açıklamada “Bu program, bir yandan ekonominin karbondan arındırılmasına ve doğal afetlere karşı direncin artırılmasına öncelik verirken, diğer yandan risk altındaki nüfus gruplarını da gözetiyor,” değerlendirmesinde bulundu.

ADB verilerine göre, dünyanın en yüksek enerji tüketim oranlarına sahip ülkelerinden biri olan Özbekistan, program sayesinde 2030 yılına kadar gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) birimi başına düşen sera gazı emisyonlarını yüzde 35 azaltmayı hedefliyor.

Program ayrıca, su güvenliğini sağlamak ve hızla ilerleyen çölleşmeyle mücadele etmek amacıyla modern sulama sistemlerine ve akıllı su yönetimine yatırımı teşvik edecek yasal düzenlemeleri de destekleyecek.

Özbekistan’ın 1995 yılında üye olduğu ADB, o tarihten bu yana ülkeye 12,5 milyar dolar tutarında kredi, hibe ve teknik destek sağladı.