Arap liderler, Trump’ın Filistinlileri kalıcı olarak yerinden etme planına karşı bölgesel bir çözüm sunmayı hedefliyor. Yetkililer, Arap ve Körfez ülkelerinin Gazze’nin yeniden inşası için verecekleri mali desteğin Trump’ı kendi planlarına ikna edebileceğini umuyor.
Arap Birliği Genel Sekreter Yardımcısı Husam Zeki, 4 Mart’ta Kahire’de düzenlenecek acil Arap Birliği Zirvesi öncesi, Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da yarın beş Arap ülkesinin katılımıyla bir toplantı düzenleneceğini duyurdu.
Toplantıya Mısır, Ürdün, Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) katılacağını ifade eden Zeki, bu toplantının amacının Arap Zirvesi’ne sunulacak Mısır’ın fikirleri ve önerileri konusunda kendi aralarında koordinasyon sağlamak olduğunu söyledi.
Uluslararası basında yer alan iddialara göre Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi de yarın Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’a gidecek. İki Mısırlı güvenlik yetkilisinin Reuters’a söylediğine göre Sisi toplantıda Gazze’nin yeniden inşası için bölge ülkelerinin 20 milyar dolar kaynak aktarmasını öngören planı liderlerle paylaşacak.
Arap ülkeleri, ABD Başkanı Donald Trump’ın Gazze’yi ABD kontrolünde yeniden yapılandırma ve Filistinlileri kalıcı olarak bölgeden çıkarmayı içeren planına karşı bir alternatif bir plan üzerine çalışıyor. 5 ülkenin lideri, Mısır’ın planını Arap Zirvesi’ne sunmadan önce kendi aralarında değerlendirecekler. Kaynaklara göre, bu görüşmelerin ardından planın nihai hali şekillenecek.
Hamas’sız Gazze planı
Arap devletleri, Trump’ın Filistinlileri Gazze’den çıkartarak çoğunlukla Ürdün ve Mısır’a yerleştirme ve Gazze’yi “Ortadoğu’nun Rivierası” haline getirme planını sert bir şekilde reddediyor. Kahire ve Amman yönetimleri, zorunlu göç öngören bu planın bölgede istikrarsızlığa yol açacağını ve potansiyel bir savaş suçu teşkil edebileceğini vurguladı.
Büyük ölçüde Mısır’ın öncülük ettiği Arap planı ise Hamas’ın yer almadığı bir ulusal Filistin komitesinin Gazze’yi yönetmesini öngörüyor. Aynı zamanda, Gazze’nin yeniden inşasında uluslararası toplumun katılımı sağlanacak ancak Filistinlilerin yurtdışına zorla yerleştirilmesi söz konusu olmayacak. Mısırlı yetkililere göre, bu komite Filistin Yönetimi’ne de bağlı olmayacak.
Birleşik Arap Emirlikleri’nden akademisyen Abdulkhaleq Abdullah, Arap ve Körfez ülkelerinden sağlanacak 20 milyar dolarlık finansal desteğin, Trump’ın plana destek vermesi için güçlü bir teşvik olabileceğini ifade etti. Abdullah, “Trump, ticari düşünce yapısına sahip biri. Bu rakam onun için cazip olacaktır. Ayrıca bu durum, ABD ve İsrailli şirketler için de büyük fayda sağlayacaktır” dedi.
Filistin Yönetimi, salı günü yaptığı açıklamada, planın ilk aşamasının üç yıl süreceğini ve toplam maliyetinin yaklaşık 20 milyar dolar olacağını belirtti. Bu tahmin, Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ve Dünya Bankası tarafından aynı gün yayımlanan bir değerlendirmeyle de örtüşüyor. Rapora göre, Gazze ve Batı Şeria’nın yeniden inşası için önümüzdeki on yıl içinde 53,2 milyar dolara ihtiyaç duyulacak ve bunun ilk üç yıldaki maliyeti yaklaşık 20 milyar dolar olacak.
Yıkımın boyutu büyük
Birleşmiş Milletler’in tahminlerine göre, Ekim 2023’te başlayan 16 aylık savaşta, Gazze’de yaklaşık 250 bin konut ya tamamen yıkıldı ya da ağır hasar gördü. Yolların yüzde 90’ından fazlası ve sağlık tesislerinin yüzde 80’i zarar gördü. Altyapının uğradığı zarar yaklaşık 30 milyar dolar, konutlardaki hasar ise 16 milyar dolar olarak hesaplandı.
İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar, Arap planının şekillenmesini beklediklerini belirtti ancak Hamas’ın Gazze’de herhangi bir varlık göstermesini kabul etmeyeceklerini vurguladı. Saar, “Planı duyduğumuzda nasıl bir tutum alacağımızı netleştireceğiz” dedi.
Arap liderleriyle yaptığı son görüşmelerden bahseden ABD’li Senatör Richard Blumenthal ise, “Ürdün Kralı Abdullah da dahil Arap liderleriyle yaptığım görüşmeler, onların rollerini son derece gerçekçi bir şekilde değerlendirdiklerini gösterdi” diye konuştu.