Bizi Takip Edin

Ortadoğu

Ya damat ya kaos

Yayınlanma

Görev süresi dolan Cumhurbaşkanı Mişel Avn, saraydan ayrılırken siyasi krizin eşiğindeki ülkenin ortasına adeta “bomba” bıraktı. Geçici hükümetin istifa kararnamesini imzalayarak Parlamento Başkanlığına gönderdi. Avn, boşalttığı koltuğun damadı Cibran Basil’e verilmesi için Hizbullah’a baskı yapıyor.

Büyük bir ekonomik krizin içindeki Lübnan’ın Cumhurbaşkanı Mişel Avn, 6 yıllık görev süresinin dolmasıyla makamını terk etti. Avn, görev süresinin son gününde açıkladığı kararında, Mayıs 2022 seçimlerinden sonra kurulan Necib Mikati başbakanlığındaki geçici hükümetin “istifa kararnamesini” imzaladığını duyurdu. Kararı Meclis Başkanı Nebih Berri’ye tebliğ ettiğini belirten Avn, böylece Mikati hükümetinin artık “müstafi” sayılacağını söyledi.

Buna karşı çıkarak görevinin başında olduğunu bildiren Mikati ise Avn’ın kararının anayasal dayanaktan yoksun olduğunu söyledi. Mikati, Parlamento Başkanı’na hitaben yazdığı mektupta hükümetin, anayasaya ve tüzüğe göre çalışmalar da dahil olmak üzere tüm anayasal görevlerini yerine getireceğini belirtti ve “Anayasa hükümlerine göre zaten istifa etmiş olan hükümetin istifasını kabul eden kararname herhangi bir anayasal değerden yoksun” ifadesini kullandı.

Lübnan resmi ajansı NNA’nın haberine göre, gelişme üzerine Nebih Berri, Parlamento’yu toplantıya çağırdı. Avn’ın hükümetin görevden alınması için imzaladığı tartışmalı kararname Parlamento’nun 3 Kasım saat 11.00’deki oturumunda görüşülecek.

Koltuk kapma kavgası

Mişel Avn, 22 Haziran’da Mikati’ye hükümeti kurma görevini vermişti. Ancak son seçimde oluşan dengeler, Hizbullah ve Hizbullah karşıtları şeklinde özetlenebilecek iki ana bloktan birinin çoğunluğu sağlamasına izin vermiyor. Bu ana kamplaşma dışında, kökleri Fransız manda dönemine uzanan mezhebe dayalı kota sistemi de süreci iyice felce uğratıyor. Mezhebe dayalı sistem, parlamento başkanının Şii, başbakanın Sünni ve cumhurbaşkanının Maruni olmasını öngörüyor. Ancak ne Sünniler ne de Maruniler kendilerinin doldurması gereken koltuklar için uzlaşma sağlayabiliyor. Sünniler ortak bir aday seçemediğinden, Mikati siyasi krize tampon olması için göreve getirilmişti. Aynı şekilde Maruniler de cumhurbaşkanı üzerinde anlaşamıyor. Avn da aslında Michel Süleyman’dan sonra iki yıldan fazla süren bir krizden sonra, ancak “düşmanı” Hizbullah’la anlaşarak göreve gelebilmişti. Lübnan, bu zincirleme krizlere yabancı değil ancak bu kez tüm yürütme erki yani hem cumhurbaşkanlığı hem de başbakanlık koltuğu boş kalmış durumda.

Yetkisiz yürütme

Normal şartlarda yenisi seçilene kadar, cumhurbaşkanının yetkileri başbakana geçiyor ancak geçici sıfatıyla bu görevi yapan hükümetin, cumhurbaşkanının tüm yetkilerini, örneğin yabancı ülkelerle veya uluslararası kuruluşlarla anlaşma imzalama gibi, kullanamaması anlamına geliyor. Yürütme erkini “topal ördek” konumuna sokan bu mevcut çıkmaza şimdi bir de Avn’ın “son dakika golü” eklenmiş durumda.

Avn’ın bir sıfır öne geçtiği mevcut kriz, büyük oranda, Hizbullah’ın müttefiki iki Maruni partisinin anlaşamamasından kaynaklanıyor. Avn ve damadı Cibran Basil liderliğindeki Özgür Yurtseverler Partisi ve Süleyman Frenciye liderliğindeki Marada Hareketi ülkedeki en yüksek makamın kendilerine verilmesini istiyor. Hizbullah’ın açmazı ise; eski düşmanı Avn’ı ülkedeki en yüksek makama taşıyan anlaşma ile kazandığı Özgür Yurtseverler Partisi ve her yıl daha da kan kaybeden ve şu an parlamentoda sadece iki vekil ile temsil edilen “kadim” ortağı Marada arasında seçim yapmak zorunda kalmış olması.

Hizbullah’a baskı

Hizbullah şimdiye kadar, en azından açıktan iki müttefikinden biri lehine ağırlığını koymadı. Cumhurbaşkanlığı makamını damadı Cibran Basil için isteyen Avn’ın, siyasi kaos adımıyla Hizbullah’ı Basil’e ikna etmeye çalıştığı söyleniyor. Arap basını, Basil’in salı günü cumhurbaşkanlığına resmen aday olmaya hazırlandığını yazdı. Hakkında yolsuzluk davaları bulunan Basil’in adı aynı zamanda ABD’nin yaptırım listesinde. Avn, 29 Ekim’de Reurters’a yaptığı açıklamada ABD’nin yaptırım kararlarının Basil’in cumhurbaşkanı seçilmesini engellemeyeceğini söylemişti; “Bir kez seçildikten sonra yaptırımlar kalkacak.”

Avn, Basil’in Hizbullah ile ittifakı nedeniyle yaptırıma uğradığını ve Hizbullah’ın da borcunu, Basil’e cumhurbaşkanlığı yolunu açarak ödemesi gerektiğini ima ediyor. Hizbullah’ın bu baskıya boyun eğip eğmeyeceği ya da başka bir formülle tarafları uzlaştırıp uzlaştıramayacağı muamma. Ancak, halkı boğmak üzere olan ekonomik kriz koşullarında ülkenin siyasi bir kaosu çok uzun bir süre tolere edemeyeceği görünen bir gerçek.

Ortadoğu

Analistler: Suudi Arabistan, İsrail’le normalleşmeden ziyade İran’la yakınlaşma arayışında

Yayınlanma

İran’daki savaşlarından bu yana Benjamin Netanyahu ve Donald Trump, Orta Doğu’yu yeniden şekillendirmek için gündemlerindeki bir sonraki maddeyi defalarca gündeme getirdiler: İsrail ile Arap ülkeleri arasında yakınlaşma, özellikle de Suudi Arabistan.

Hamas’ın 7 Ekim 2023 saldırısı ve Gazze savaşından önce Riyad ile tarihi bir normalleşme anlaşmasına yaklaşmış gibi görünen İsrail başbakanı, geçen hafta yerel basına “Suudi Arabistan ile nasıl başa çıkılacağı ve diğer ülkelerle barışın nasıl sağlanacağı bana bırakın” dedi. “İnanın bana, bunu sadece düşünmedim, üzerinde çalışıyorum” diye ekledi.

Ancak, en azından Suudi Arabistan ile, onun istekli bir ortağı olup olmadığı artık net değil. Krallığın hesapları 7 Ekim’den bu yana önemli ölçüde değişti, çünkü Veliaht Prens Muhammed bin Selman, İsrail’in Gazze’deki savaşına öfkeyle tepki gösterdi ve tarihi rakibi İran ile uzlaşmayı hızlandırdı.

Financial Times’a konuşan gözlemciler, İsrail’in İslam cumhuriyetine saldırısının Suudi Arabistan’ı, giderek militarist ve istikrarı bozan bir güç olarak gördüğü ülkeye karşı daha da temkinli hale getirdiğini ve krallığın savaştan bu yana Tahran ile ilişkilerini güçlendirmek için kamuoyuna açık adımlar attığını söylüyor.

Suudi hükümetinin düşüncesine yakın bir kaynak, “Körfez ülkeleri İran ile yakınlaşmasını sürdürecek. Körfez’in diğer tarafındaki en büyük komşunuzla böyle bir politika izlemek akıllıca” dedi. “Ancak bu, İsrail ile normalleşmeyi daha da zorlaştırıyor ve Suudi Arabistan’ı Filistin dosyasında kendi istediğini elde etme konusunda daha kararlı hale getiriyor” diye ekledi.

Bahreyn merkezli Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nün Orta Doğu politikası kıdemli araştırmacısı Hasan Alhasan, “Suudi Arabistan’ın [İsrail ile normalleşme] itibar maliyeti artık çok daha yüksek olacak. Hem iç politikada hem de bölgesel ve İslam liderliği itibarında” dedi.

Prens Muhammed’in 7 Ekim öncesinde, ABD ile savunma anlaşması karşılığında İsrail ile diplomatik ilişkiler kurma planları, Orta Doğu’da tarihi bir yeniden düzenleme anlamına gelecekti.

Trump’ın ilk başkanlık döneminde, BAE ve Bahreyn, 2020 yılında sözde İbrahim Anlaşmaları kapsamında İsrail ile ilişkilerini normalleştirdi. Ancak Arap dünyasının öne çıkan ülkesi Suudi Arabistan ile bir anlaşma, İsrail için büyük bir zafer olacaktı.

7 Ekim’den sonra her şey değişti. Prens Muhammed, İsrail’in Gazze’deki şiddetli saldırısını defalarca “soykırım” olarak nitelendirdi ve Körfez yetkilileri, yıkımın görüntüleri yeni nesli radikalleştireceğinden endişe duydu.

Savaş, veliaht prensin ekonomik dönüşüm planlarının odak noktası olan genç Suudiler arasında normalleşmeyi daha az popüler hale getirdi. Prens Muhammed, bu tür bir adımın önce ateşkes ve Filistin devletinin kurulmasına yönelik somut adımlar atılmasını şart koştu.

Savaşın bölgede yayılmasıyla Suudi Arabistan, İran ile ilişkilerini de güçlendirdi.

Suudi Arabistan’ın daha geniş bir bölgesel çatışmanın içine çekilmesinden korkan krallıkta, Prens Muhammed ve İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan’ın düzenli olarak telefon görüşmeleri yapmaya başladığı ve diğer üst düzey yetkililerin de rutin olarak temaslarda bulunduğu bir süreç başladı.

Suudi Arabistan, İsrail’in saldırılarını kınadı ve krallığın savunma bakanı Prens Khalid bin Salman, pazar günü İran’ın yeni silahlı kuvvetler genelkurmay başkanı Abdolrahim Mousavi ile “güvenlik ve istikrarı sağlama çabaları”nı görüşmek üzere bir telefon görüşmesi yaptı.

Suudi Arabistan için, İsrail’in İran’ı ve Hizbullah gibi bölgesel vekillerini zayıflatması, İslam cumhuriyetinin nükleer caydırıcılık peşinde koşma olasılığının daha yüksek olduğu endişelerini körüklemiş olsa da, Tahran’ı daha az tehditkar hale getiriyor.

Washington’daki Orta Doğu Enstitüsü’nde misafir araştırmacı olan Gregory Gause, “2022’nin İran’ı… 2025’in İran’ı değil” dedi ve ekledi: Buna karşılık, “2025’in muzaffer İsrail’i, bölgedeki siyasetin istikrarını bozacak bir unsur olarak görünüyor.”

Öte yandan İsrail ile normalleşme adımları, Suudi Arabistan’a Washington nezdinde siyasi destek sağlayacaktır ve Trump, krallığın İbrahim Anlaşmaları’na katılması konusundaki “hayalini” gizlemiyor. Mayıs ayında Riyad’ı ziyaretinde “Bu özel bir şey olacak” dedi.

ABD başkanı geçtiğimiz günlerde Fox News’e, savaşın ardından daha fazla ülkenin İbrahim Anlaşması’na katılabileceğine inandığını söyledi: “Bence onları yüklemeye başlayacağız, çünkü asıl sorun İran’dı” dedi.

Ancak İsrailli yetkililer, İsrail ile Suudi Arabistan gibi ülkeler arasında tam normalleşmeden daha kolay ve hızlı bir anlaşmanın, Ahmed El Şara liderliğindeki yeni Suriye hükümeti ile daha dar kapsamlı, “saldırıdan kaçınma” güvenlik anlaşması olabileceğine inanıyor.

Nitekim bazı analistler, Suudi Arabistan ve diğer Körfez ülkelerinin Trump’ı memnun etmek için normalleşmeden başka bir yolun peşinde olduğunu savunuyor: para.

Mayıs ayında başkanın bölgeye yaptığı ziyaret sırasında Körfez ülkeleri, ilişkilerini güçlendirmek ve Amerikan yapay zeka teknolojisi ile gelişmiş silahlara erişim sağlamak amacıyla trilyonlarca dolarlık yatırım sözü verdi.

Alhasan, “Suudiler, Trump’ın aksine, bir anlaşma yapmak için aynı zaman baskısı altında değiller” dedi. “Endişelerine rağmen… Bence, yapmak istemedikleri bir şeye boyun eğmek zorunda kalmayacak kadar rahat bir jeopolitik konumdalar” değerlendirmesini yaptı.

Okumaya Devam Et

Ortadoğu

İsrail, Gazze’de yeni Hamas karşıtı milisleri silahlandırıyor

Yayınlanma

Hamas karşıtı milis gruplarından birinin Gazze kentinde, diğerinin ise İsrail ordusunun aktif olarak bulunduğu Han Yunus’ta faaliyet gösterdiği bildirildi.

The Cradle‘ın İsrail basınından aktardığına göre Filistin Yönetimi’ne yakın kaynaklar  daha önce “Fetih yanlısı yeni milislerin yakında Gazze’de faaliyete geçeceğini” bildirmişti. Aynı kaynaklar bu hafta, “bu grupların şu anda doğrudan İsrail ordusuyla koordinasyon içinde çalıştığını ve maaşlarını Filistin Yönetimi’nden aldıklarını” ileri sürdü.

Gruplardan biri, direnişin tarihi merkezlerinden olan Şucaiyye mahallesinde konuşlanmış durumda. Bu grubun, Gazze’de Fetih hareketine yakınlığıyla bilinen ve Hamas karşıtı bir figür olan Rami Halles’e bağlı olduğu belirtiliyor. Halles ailesi, Hamas’ın yıllar önce Gazze’de yönetimi devralmasından bu yana hareketle ciddi anlaşmazlıklar yaşıyor.

Ynet’e konuşan kaynaklara göre, “Halles ve adamları ağır silahlarla donatıldı, şu anda İsrail’in koruması ve operasyonel desteği altında hareket ediyorlar.”

İkinci grubun ise Gazze’nin güneyindeki Han Yunus kentinde faaliyet gösterdiği ve başında Yaser Hunaydik adında bir kişinin bulunduğu ifade ediliyor. Hunaydik’in hem silah hem de insani yardım desteği aldığı, ayrıca maaşının Filistin Yönetimi tarafından ödendiği öne sürülüyor. Hunaydik’in de Gazze’de Fetih’le bağlantılı bir aileden geldiği iddia ediliyor.

Ancak Hunaydik, sosyal medyada yayımlanan bir videoda bu iddiaları kesin bir dille reddederek, İsrail’le hiçbir şekilde işbirliği içinde olmadığını, “direnişin ve iç cephenin bir parçası olduğunu” söyledi. Ayrıca, “Hamas beni tanır” diyerek direniş safında olduğunu vurguladı.

Halles ailesi de bir açıklama yayımlayarak, “herhangi bir ihanet ya da İsrail’le işbirliği” iddiasını reddetti.

Ynet’in bu haberi, Gazze’nin en güneyindeki Refah’ta İsrail destekli olduğu ileri sürülen bir başka çete hakkında çıkan haberlerin ardından geldi. Bu grubun başında, Fetih bağlantılı ve IŞİD’le ilişkili olduğu iddia edilen Yaser Ebu Şebab bulunuyor. Ebu Şebab’ın ve grubunun İsrail’den yardım aldığı doğrulanmış; Gazze’deki insani yardım konvoylarının yağmalanmasından sorumlu oldukları belirtilmişti.

Ayrıca bu milislerin, İsrail ordusunun operasyonlarına zemin hazırlamak üzere saha gözetimi yaptığı ve bölgeyi güvenceye aldığı bildirildi. Ebu Şebab aynı zamanda uyuşturucu kaçakçılığıyla da suçlanıyor.

1 Temmuz’da Hamas’a bağlı Gazze İçişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Ebu Şebab’ın “ihanet, silahlı isyan ve yasa dışı silahlı örgüt kurmak” suçlamalarıyla teslim olması için 10 gün süre verildiği, aksi halde gıyabında yargılanacağı ifade edildi.

2024 sonunda Hamas yönetimindeki İçişleri Bakanlığı, İsrail bağlantılı milisler ve yardım yağmacılığıyla mücadele etmek amacıyla “Ok Birimi” (Sahem) adında yeni bir polis gücü kurmuştu. Son dönemde bu birimle milisler arasında çatışmalar yaşanıyor.

Ebu Şebab’ın grubu, Haziran 2025’te yaptığı bir açıklamada, “Hamas’la bağlantılı yozlaşmış gruplara gideceği” iddia edilen yardımları yeniden dağıtırken, “Ok Birimi tarafından aralarında lider Yasser’in akrabalarının da bulunduğu 50’den fazla gönüllülerinin öldürüldüğünü” öne sürmüştü.

İsrail ise uzun süredir Hamas’ı insani yardımları kendi çıkarları için kullanmakla suçluyor. Ancak Birleşmiş Milletler bu iddiaları kamuoyu önünde defalarca reddetti.

Okumaya Devam Et

Ortadoğu

Hamas: Ateşkes teklifini Filistinli gruplarla görüşüyoruz

Yayınlanma

Hamas, Filistinli gruplarla yapılan görüşmeler neticesinde ateşkes teklifine yönelik nihai kararını açıklayacağını bildirdi. Trump da Hamas’ın yanıtının muhtemelen 24 saat içinde netleşeceğini söyledi.

Hamas, arabulucular tarafından sunulan Gazze Şeridi’nde ateşkes önerisini Filistinli gruplarla görüştüğünü ve istişarelerin tamamlanmasının ardından nihai kararını açıklayacağını duyurdu.

Hamas’tan yapılan yazılı açıklamada, İsrail’in Filistin halkına yönelik saldırılarının sona ermesi ve insanı yardımların serbestçe geçişinin sağlanması konusunda kararlı olunduğu belirtilerek, Gazze Şeridi’nde ateşkes için arabulucuların sunduğu teklifle ilgili Filistinli grupların yöneticileriyle istişarelerde bulunulduğu kaydedildi.

Açıklamada, “Hamas, bu görüşmelerin tamamlanmasının ardından arabuluculara nihai kararını açıklayacak ve resmi şekilde ilan edecektir” ifadesine yer verildi.

ABD Başkanı Donald Trump da Hamas’ın Gazze’de İsrail ile yapılması planlanan ateşkes teklifine nasıl yanıt vereceğinin muhtemelen 24 saat içinde netleşeceğini söyledi.

Trump, salı günü yaptığı açıklamada, İsrail’in Hamas ile 60 günlük bir ateşkesi hayata geçirecek şartları kabul ettiğini ve bu süre zarfında tarafların savaşı sona erdirmek için çalışacağını belirtmişti. ABD’li temsilcilerin İsrailli yetkililerle “uzun ve verimli” bir görüşme gerçekleştirdiğini aktaran Trump, “İsrail, 60 günlük ateşkesin sonuçlandırılması için gerekli koşulları kabul etti. Bu süre zarfında savaşın sona erdirilmesi için tüm taraflarla birlikte çalışacağız.” ifadelerini kullanmıştı.

Hamas’a yakın bir kaynak Reuters’a hareketin, ateşkesin nihayetinde savaşı sonlandıracağına dair net güvenceler aradığını söyledi. İsrailli iki yetkili ise bu detayların hâlâ müzakere edildiğini ifade etti.

Savaşın kalıcı olarak sona erdirilmesi, daha önceki başarısız müzakere turlarının da en büyük çıkmaz noktası olmuştu.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu dün 7 Ekim 2023’ün ardından ilk kez Gazze Şeridi sınırındaki İsrail yerleşimi Nir Oz’u ziyaret etmiş ve Başbakan’ın burada esir yakınlarına, “Gazze’de ateşkes ve esir takası için anlaşmayı kabul ettiklerini ve bunu yakında duyuracaklarına inandığını söylediği” öne sürülmüştü.

İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar ise Hamas ile rehine anlaşması ve ateşkese varma konusunda ciddi olduklarını belirterek, “Bazı olumlu işaretler var. Şu anda daha fazla bir şey söylemek istemiyorum ama hedefimiz en kısa sürede dolaylı görüşmelere başlamak” ifadesini kullanmıştı.

İsrail basını da ABD Başkanı Donald Trump’ın 7 Temmuz Pazartesi günü Netanyahu ile görüşmesinde, Gazze Şeridi’nde ateşkes ilan edeceğini bildirmişti.

Okumaya Devam Et

Çok Okunanlar

English