Asya
ABD ile Taliban arasındaki tutuklu takasının önemi

Taliban’ın esir tuttuğu ABD’li emekli donanma subayına karşılık, uyuşturucu kaçakçısı olan üst düzey bir Taliban üyesinin karşılıklı serbest bırakılması ile sonuçlanan müzakereler, Afganistan ile ABD arasındaki yeni işbirliği dönemini gözler önüne serdi.
Taliban Dışişleri Bakanı Emir Han Muttaki, “Kabil Havalimanı’nda bugün Mark Frerichs ABD’ye, Beşir Nurzey de bize teslim edildi” dedi. Gelişme, ABD Başkanı Joe Biden’ın, “Afgan savaş ağası” olarak nitelendirdiği Nurzey’in serbest bırakılması talebinin üzerine başlayan müzakerelerin ardından geldi, bu çok zor bir karardı.
Biden, “Mark’ın özgürlüğünü sağlayan müzakereleri başarılı bir çözüme ulaştırmak, hafife almadığım zor kararlar gerektirdi” dedi.
Taliban hükümeti yetkilileri, Hacı Beşir Nurzey’i iyi sahne edilmiş bir törenle, kahraman gibi karşıladı. Nurzey, çelenk taşıyan maskeli Taliban askerleri tarafından selamlandı. Nurzey, Muttaki ile birlikte düzenlediği basın toplantısında, Taliban’ın çabaları olmasaydı serbest kalmasının mümkün olmadığını söyledi. Nurzey, bir ABD vatandaşına karşılık serbest bırakılmasının Afganistan ile Amerikalılar arasında barışın kaynağı olacağına inanıyor.
Muttaki de, Nurzey’in serbest bırakılmasının ABD ile ilişkilerin geliştirilmesine yardımcı olacağını belirterek, “Guantanamo’da tutulan Nurzey’in serbest bırakılması ABD ile Afganistan arasındaki ilişkilerde yeni bir sayfa açtı” dedi.
Nurzey, ABD’nin son aylarda serbest bıraktığı ikinci Afgan mahkum oldu. ABD’nin ünlü Guantanamo Körfezi hapishanesinde 15 yıl tutuklu kalan Esedullah Harun, Haziran ayında serbest bırakıldı. El Kaide ile bağlantılı olduğu iddia edilen Harun, Küba’daki ABD gözaltı merkezinde yıllarca herhangi bir resmi suçlama yapılmaksızın tutulmasının ardından 2006 yılında tutuklandı.
Ancak Nurzey, 17 yılı aşkın bir süredir parmaklıklar ardındaydı. ABD Nurzey’i ABD ve Avrupa’ya değeri 50 milyon doları aşan uyuşturucu kaçakçılığından ömür boyu hapis cezasına çarptırmıştı.
Washington için Frerichs’in serbest bırakılması ise öncelikti ve Ocak ayında Biden, Taliban’ı meşruiyetinin değerlendirilmesini bekliyorsa Frerichs’i serbest bırakması konusunda uyardı. ABD ve müttefikleri, Taliban’ı henüz Afganistan’ın yeni hükümeti olarak tanımıyorlar.
Gelişmelere hakim olan Taliban’dan bir kaynak Harici’ye verdiği demeçte, “ABD, Taliban’ı uyardıktan hemen sonra Haziran ayında takasa onay verdi” dedi. Konunun hassasiyeti nedeniyle isminin açıklanmasını istemeyen yetkili, “ABD, daha fazla ekonomik yaptırım tehdidi ile Taliban’a birkaç ay boyunca baskı yaptı, ancak Taliban, hiçbir şey almadan Frerichs’i serbest bırakmayı reddettiğini söyledi” dedi. Yetkili, Taliban’ın en başından beri “Biz size Frerichs’i veriyoruz, siz de bize Nurzey’i veriyorsunuz” dediğini aktardı.
Taliban, iktidarı geri almadan bir yıl önce Şubat 2020’de Frerichs’i kaçırdı. Bir donanma gazisi olan Frerichs, on yıl boyunca Afganistan’daki inşaat projelerinde inşaat mühendisi olarak çalışmıştı. Serbest bırakılmasının ardından pazartesi günü Doha’ya giden Frerichs’in sağlığı iyi durumda.
Nurzey’e kısa bir bakış
Hacı Beşir Nurzey hüküm giymiş eski bir Afgan uyuşturucu baronu. Taliban’ın kurucusu ve genç dini lideri Molla Ömer’in yakın bir müttefiki olan Nurzey, ilk Taliban hükümetinin de kilit destekçilerinden.
Ancak, diğer yandan ABD hükümeti adına gizli ajan olarak çalıştığı söylenen Nurzey’in Ocak 2002’de Taliban’ın sakladığı 15 kamyon silahı Afganistan’daki ABD kuvvetlerine teslim ettiği biliniyor. Nuzey aynı yıl (2002), ABD’yi düşman olarak nitelendiren Taliban ile irtibattaydı, Taliban’a para ve silah sağladı.
Nurzey’in adı, milyonlarca dolarlık eroin kaçakçılığı yaptıktan sonra kamuoyunun dikkatini daha da çekti ve 1 Haziran 2004’te ABD’nin “Yabancı Narkotik Çeteleri Belirleme Yasası” uyarınca yaptırıma uğradı. Nurzey 2005 yılında New York’ta Amerikalı yetkililerle bir araya geldi ve ABD, adı en çok aranan uyuşturucu kaçakçıları arasında olmasına rağmen Nurzey’e tutuklanmayacağına dair güvence verdi. Ancak 2009 yılında tutuklandı ve uyuşturucu kaçakçılığı suçlamasıyla ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.
Nurzey, 1979’dan 1989’a kadar Afganistan’ı işgal eden Sovyet güçlerine karşı da savaştı.
Asya
Güney Kore’de çıkış anketlerinde Demokratik Parti adayı önde

Güney Kore’de yetkililer salı günü, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde oy sayımının başladığını ve çıkış anketlerinde Demokratik Parti adayı Lee Jae-myung’un cumhurbaşkanlığını kazanacağının tahmin edildiğini, kazananın gece yarısı civarında belli olacağını açıkladı.
Kazananın, oyların yüzde 70 ila 80’inin sayılmasının beklendiği gece yarısı civarında belli olması bekleniyor. Oy sayımı çarşamba sabahına kadar devam edecek. Yaklaşık 44 milyon kayıtlı seçmenin oy kullandığı düşünülüyor.
Demokratik Parti (DP) adayı Lee Jae-myung, salı günü yapılan dört ankete göre, seçimi oyların yaklaşık yüzde 50’sini alarak Halkın Gücü Partisi adayı Kim Moon-soo’yu en az 7,5 puan farkla önde götürüyor.
JTBC’nin anketine göre Lee, Kim’in %39,4’üne karşı %50,6 oy alacak, Channel A’nın anketinde ise Lee, Kim’i %51,1’e %38,9 ile geride bırakacak.
MBN’nin anketine göre Lee, oyların %49,2’sini alırken Kim %41,7’sini alacaktı. KBS, MBC ve SBS’nin ortak anket çıkış sonuçlarına göre ise Lee, %51,7 ile Kim’in %39,3’ünün önünde yer aldı.
Yeni Reform Partisi’nin adayı Lee Jun-seok’un JTBC, Channel A, MBN ve KBS-MBC-SBS anketlerinde sırasıyla %7,9, %8,7, %7,8 ve %7,7 oy alacağı tahmin edildi.
JTBC anketinin hata payı yüzde 0,9, Channel A anketinin hata payı ise yüzde 0,93 olarak açıklandı. Her iki anketin güven aralığı yüzde 95 idi.
KBS-MBC-SBS çıkış anketinin hata payı ise yüzde 0,8 olarak açıklandı.
Ulusal Meclis’teki durum odasında toplanan DP kampanya yetkilileri ve liderleri, sandık çıkış anketi sonuçları açıklandığında alkış ve tezahüratlarla karşıladı.
DP seçim komitesi lideri Park Chan-dae, KBS’ye yaptığı açıklamada, “Egemen halkın isyan rejimine ağır bir hüküm verdiğine inanıyorum” dedi.
“Bunlar çıkış anketleri, yani tahminler, ancak seçim sonuçları kesinleşene kadar tetikte kalacağız ve halkın kararını, halkın tercihini göreceğiz.”
Amerika
Çinli teknoloji şirketleri Nvidia’sız yerli yapay zeka geleceğine hazırlanıyor

Dev Çinli teknoloji şirketleri, Nvidia işlemcilerin stoklarının azalması ve ABD’nin ihracat kontrollerinin sıkılaştırılmasıyla mücadele ederken, yapay zeka (AI) geliştirme çalışmalarını yerli çiplere geçirme konusunda uzun ve zorlu bir sürece başladı.
Sektör yöneticilerine göre, Alibaba, Tencent ve Baidu, yapay zeka ile ilgili artan iç talebi ve müşteri ihtiyaçlarını karşılamak için alternatif yarı iletkenleri test etmeye başlayan şirketler arasında yer alıyor.
ABD ile Çin arasındaki ticaret geriliminin artması, Donald Trump yönetiminin geçen ay tercih ettikleri çip olan Nvidia’nın H20’nin satışını kısıtlamasına yol açtığı için, acil durum planlamalarını hızlandırmak zorunda kaldılar. H20, Joe Biden dönemindeki kısıtlamalara uymak için tasarlanmış, özellikleri azaltılmış bir üründür.
Konuya yakın kaynakların Financial Times’a aktardığına göre, kontrollerin sıkılaştırılması, Çinli teknoloji gruplarının hamlelerine aciliyet kattı, zira mevcut Nvidia stokları AI geliştirmeyi ancak gelecek yılın başlarına kadar sürdürebilecek.
Yeni çip siparişlerinin teslimatı genellikle üç ila altı ay sürüyor ve Nvidia’nın Trump’ın daha sıkı ihracat kurallarına uygun ve yerel rakiplerine karşı yeterince rekabetçi yeni bir işlemciyi Çin’e ne zaman sunabileceği veya sunup sunamayacağı belirsizliğini koruyor.
Baidu’nun yapay zeka bulut grubu başkanı Shen Dou, geçen hafta analistlere, şirketin Nvidia’nın yerine özellikle problem çözme çıkarım işlemleri için çeşitli çip seçenekleri arasından seçim yapabileceğini söyledi.
Shen, “Zamanla, yerli olarak geliştirilen kendi kendine yeten çipler ve giderek daha verimli hale gelen yerli yazılım yığınlarının birlikte Çin’in yapay zeka ekosisteminde uzun vadeli inovasyon için güçlü bir temel oluşturacağına inanıyoruz” dedi.
Alibaba CEO’su Eddie Wu, bu ayın başlarında yaptığı kazanç açıklamasında, “Artan müşteri talebini karşılamak için çeşitli çözümleri aktif olarak araştırıyoruz” dedi.
Başka bir kazanç açıklamasında, Tencent Başkanı Martin Lau, şirketinin çipleri daha verimli kullanmaya çalışırken alternatif ürünleri de değerlendirdiğini söyledi.
“Önümüzdeki birkaç nesil için eğitim modellerimizi sürdürmek için yeterli sayıda yüksek kaliteli çipe sahip olmalıyız” diyen Lau, Tencent’in artan çıkarım ihtiyaçlarını karşılamak için “potansiyel olarak diğer çipleri kullanabileceğini” de sözlerine ekledi.
Çin devlet güvenlik bakanlığına bağlı bir düşünce kuruluşu bu ay, Washington’un ihracat kontrollerinin acı verici olmakla birlikte, “Huawei’nin Ascend çip serisi en iyi örnek olmak üzere, yerli yüksek kaliteli AI çiplerinde bağımsız inovasyonda bir patlama başlattığını” söyledi.
Çin Çağdaş Uluslararası İlişkiler Enstitüsü, sosyal medya paylaşımında “Çin’deki yerli kuruluşlar Ascend çiplerinin büyük ölçekli tedarikine ve kullanımına çoktan başladı” dedi.
Şu ana kadar Huawei’nin çiplerinin en büyük alıcıları, China Mobile gibi devlet şirketleri ve savunma, sağlık veya finans gibi hassas sektörlerdeki şirketlerdi. Şimdi, çok daha geniş bir yelpazedeki yerli teknoloji şirketlerinin Çin’in ulusal şampiyonu olan şirketin çipleri için rekabet etmesi bekleniyor.
Huawei’yi olası bir alternatif olarak görenler, Washington’un bu ay ihracat kontrolleriyle ilgili bir kılavuz yayınlayarak, bu çiplerin “dünyanın herhangi bir yerinde” kullanılmasının şirketlerin cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalabileceği uyarısında bulunmasının ardından, Ascend çiplerinin test edilmesi konusunda büyük ölçüde sessiz kaldılar.
GF Securities’in analistleri, Nvidia’nın ABD ihracat kurallarına uygun, Çin’e ihraç edilecek yeni çiplerin üretimine temmuz ayı başında başlayabileceğini tahmin ediyor.
Rapora göre, yeni işlemci Nvidia’nın gelişmiş Blackwell ürününü temel alsa da, büyük miktarda verinin hızlı işlenmesi için önemli bir bileşen olan yüksek bant genişliğine sahip bellek (HBM) içermeyecek.
Yeni işlemcilerin Nvidia’nın yüksek hızlı bağlantı teknolojisi NVLink’e sahip olup olmayacağı gibi bazı önemli detaylar ise hala belirsizliğini koruyor.
Çarşamba günü yapılan bir analist kazanç raporu toplantısında, Nvidia CEO’su Jensen Huang, Çin için yeni bir ürün düşünürken seçeneklerinin sınırlı olduğunu söyledi. “Şu anda elimizde hiçbir şey yok” dedi.
Teknoloji grupları, sistemlerini Nvidia çiplerinden yerli alternatiflere geçirme kararı alırsa, önemli maliyetlerle karşı karşıya kalacak. Başlangıçta Nvidia’nın CUDA yazılım çerçevesini kullanarak geliştirilen eğitim kodunu Huawei’nin CANN’ına taşımak son derece zaman alıcı ve diğer sorunların yanı sıra hata ayıklama ve optimizasyon için Huawei mühendislerinin önemli desteğini gerektiriyor.
Önde gelen bir Çinli teknoloji şirketi yöneticisi, Huawei’ye geçişin AI ile ilgili geliştirmelerde yaklaşık üç aylık bir kesintiye neden olacağını tahmin etti.
Çoğu şirket, AI eğitiminin mevcut Nvidia çiplerinde devam ederken, Çin’de AI’nın yaygınlaşmasıyla talebin arttığı çıkarım için yerel işlemcilerin kullanıldığı hibrit bir yaklaşım düşünüyor.
Huawei, ortaklarının üretim kapasitesini artırmaya çalışırken ve kendi üretim tesisini kurarken, arz mevcut talebi karşılayamıyor.
Cambricon ve Hygon gibi diğer Çinli üreticilerin çipleri de teknoloji devleri tarafından test edilirken, Baidu ve Alibaba artan talebi karşılamak için kendi işlemcilerini geliştiriyor.
Nvidia CEO’su ABD’nin Çin’e yönelik çip kısıtlamalarının ‘başarısız’ olduğunu söyledi
Asya
SK Group Başkanı, Güney Kore ve Japonya’nın ABD’den ortak gaz alımını önerdi

Güney Kore iş dünyasının ağır toplarından SK Group Başkanı Chey Tae-won, Washington’un daha fazla Amerikan malı satın alma baskısına yanıt olarak, ülkesinin Japonya ile birlikte ABD’den sıvılaştırılmış doğal gaz satın almasını önerdi.
Chey, Nikkei Asia‘ya verdiği demeçte, bu fikri Güney Kore ve Japonya’nın ABD ile yaşadığı “ticaret sorunlarını” çözmek için Güney Kore ve Japonya’daki şirketlere önerdiğini söyledi. Chey, Tokyo’da düzenlenen Asya’nın Geleceği forumu sırasında konuştu.
“Enerjiyi ortaklaşa satın alarak Japonya ve Güney Kore, anlaşma hacmini artırabilir ve daha düşük fiyatlarla [kaynağı] elde etmek için daha büyük satın alma gücünden yararlanabilir” dedi ve bu işbirliğinin her iki ülkenin ulusal güvenliğini de artıracağını savundu.
Bu, çeşitli tarihi sorunlar nedeniyle uzun süredir anlaşmazlık yaşayan iki komşu ülke için alışılmadık bir öneri. Ancak Kore Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı da olan Chey, diplomatik ilişkilerin normalleşmesinin 60. yıldönümü olan 2025’te Güney Kore-Japonya işbirliğini giderek daha fazla vurguladı.
Chey’in çağrısı, Washington’un, iki ülkeye ticaret dengesizliğini azaltmaları için baskıyı artırması üzerine geldi.
ABD Başkanı Donald Trump’ın gümrük vergisi politikalarını eleştirmekten kaçınan Chey, işbirliği yoluyla Güney Kore ve Japonya’nın “ABD ile kazan-kazan ilişkisi kurabilmesini umduğunu” vurguladı.
Güney Koreli holdingin başkanı salı günü Tokyo’da Japonya Başbakanı Shigeru Ishiba ile bir araya geldi ve Nikkei’ye verdiği demeçte, iki ülkenin demografik düşüş ve ABD ile ticaret gerilimi gibi “ortak zorluklarını” görüştüklerini söyledi.
Hem Güney Kore hem de Japonya, Trump yönetiminin sırasıyla %25 ve %24 oranında uyguladığı gümrük vergileriyle karşı karşıya. Trump daha sonra, ABD’nin ticaret ortaklarıyla arasındaki ticaret dengesizliğini azaltmaya yönelik müzakerelere olanak sağlamak için 90 günlük genel bir moratoryum ilan etti.
Chey, Güney Kore ve Japonya arasındaki işbirliği vizyonunun, ortak satın alma, ortak depolama ve toplam maliyetleri düşürmek için toplu kullanım dahil olmak üzere enerji tedarik zincirinin geniş bir yelpazesini kapsadığını söyledi.
İki Asya ekonomisi, yarı iletkenlerle ilgili ürünler ve otomobiller gibi yüksek teknolojili ekipman ihracatına odaklanmaları da dahil olmak üzere birçok benzerlik gösteriyor. Tedarik zinciri birbiriyle iç içe geçmiş durumda; Güney Kore çip pazarında öne çıkarken, Japonya çip malzemeleri tedarik ediyor. İki ülke, LG Energy Solution, Toyota Group ve Panasonic Holdings gibi şirketlerin Kuzey Amerika ve diğer bölgelerde tedarik zincirleri kurmak için yatırım yaptığı elektrikli araç pilleri gibi alanlarda da rekabet halinde.
Ancak daha fazla entegrasyon için somut bir endüstriyel girişim bugüne kadar gerçekleştirilmedi. Güney Kore’nin önümüzdeki hafta yapılacak erken cumhurbaşkanlığı seçimlerine hazırlanması, Japonya’ya karşı daha sert bir tutum sergileyecek bir liderin iş başına gelme olasılığı nedeniyle, daha yakın işbirliği için yapılan çabalar da belirsizlikle karşı karşıya.
-
Dünya Basını1 hafta önce
Çin’de üretilen güneş panelleri ve bataryalar neden bu kadar ucuz?
-
Amerika2 hafta önce
İki İsrail elçiliği çalışanını öldüren Elias Rodriguez manifesto yazmış
-
Görüş2 hafta önce
Çin-Afrika enerji işbirliği: Kurak bölgelerin temiz enerji vahalarına dönüşümü
-
Ortadoğu2 hafta önce
Robert Ford: Ahmed Şara ile 2023’te İdlib’de görüştüm
-
Diplomasi1 hafta önce
Lavrov’un ziyareti ve Ermenistan’da son durum: Denge mi, savrulma mı?
-
Görüş2 hafta önce
İspanya’dan Türkiye’ye bakmak
-
Görüş1 hafta önce
Rusya ile müzakerelerde aklıselimin galip gelme ihtimali
-
Dünya Basını2 hafta önce
National Interest: NATO yardımı Ukrayna’nın askeri olarak geri kalmasına yol açtı