Trump yönetimi, ABD’nin Ukrayna’daki kritik maden ve enerji varlıklarına erişimi için yeni şartlar arayarak, Kiev’den istediği iktisadi tavizleri genişletiyor.

İki Ukraynalı yetkilinin Financial Times’a (FT) verdiği bilgiye göre Washington, Kiev’den ortak yatırım fonuna kimin sahip olacağı ve fonu kimin kontrol edeceği konusunda ayrıntılı hükümleri ve Ukrayna’nın nükleer enerji santralleri gibi diğer iktisadi varlıkların ABD mülkiyetine geçmesini de kapsayacak şekilde daha geniş bir kapsamı kabul etmesini istiyor.

Bu henüz imzalanmamış maden anlaşmasının müzakerelerinin yeniden açılması anlamına geliyor. Perşembe günü Beyaz Saray’da konuşan Trump, ABD’nin dünya genelinde nadir toprak elementleri ve mineraller konusunda anlaşmalar imzalamak istediğini ama Ukrayna’nın özel bir odak noktası olduğunu söyledi.

Trump, “Ukrayna ve Rusya konusunda çok iyi gidiyoruz ve yaptığımız şeylerden biri de çok kısa bir süre içinde Ukrayna ile nadir topraklar konusunda bir anlaşma imzalamak,” dedi fakat daha fazla ayrıntı vermedi.

Ukraynalı yetkililer, özellikle Washington’un bu ayın başlarında Kiev’le silah sevkiyatını ve istihbarat paylaşımını geçici olarak askıya almasının ardından, daha geniş kapsamlı bir anlaşmada olumsuz şartlara zorlanmaktan endişe ettiklerini söylediler.

Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz tarafından yapılan açıklamaya göre, Trump ve Zelenskiy bu hafta yaptıkları telefon görüşmesinde Ukrayna’nın elektrik tedariki ve nükleer enerji santrallerini ele aldılar.

“Başkan Trump, ABD’nin elektrik ve kamu hizmeti uzmanlığıyla bu santrallerin işletilmesinde çok yardımcı olabileceğini söyledi,” denilen özette, ABD mülkiyetinin Ukrayna enerji altyapısı için “en iyi korumayı” sunduğu ileri sürüldü.

Zelenskiy çarşamba günü gazetecilerle yaptığı online brifing sırasında FT’ye Trump’la sadece bir nükleer tesisi, Avrupa’nın en büyüğü Zaporijya nükleer santrali görüştüğünü söyledi.

Kiev’in 650 km güneydoğusunda Dnipro nehri üzerinde bulunan tesis, Mart 2022’den bu yana Rus ordusunun kontrolü altında ve altı reaktörü şu anda “soğuk kapatma” modunda.

Ukrayna’nın maden kaynakları konusunda ABD ile yürütülen müzakerelere katılan iki üst düzey Ukraynalı yetkili, Trump yönetiminin Kiev’e henüz yeni şartlar sunmadığını söyledi.

Görüşmelerin hassasiyeti nedeniyle diğerleri gibi adının açıklanmaması koşuluyla konuşan yetkililerden biri, “Fakat daha büyük bir anlaşma üzerinde çalıştıklarını anlıyorum,” dedi.

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınmasının ardından Alman hükümeti açıklamalar yaparken, Almanya’nın etkili düşünce kuruluşu Alman Dış İlişkiler Konseyi (DGAP) önemli bir çıkış yaptı.

DGAP’nin dergisi Internationale Politik’in (IP) özel sayısında yayınlanan Türkiye yazıları, Ankara’nın “öngörülemez” olsa bile Berlin için “vazgeçilmez bir ortak” olduğuna işaret ediyor.

Türkiye’nin son yirmi yılda güç ve nüfuz bakımından önemli ölçüde büyüdüğüne işaret eden yazılarda, özellikle silahlanma ve askeri kapasitedeki gelişmelere dikkat çekiyor.

Türkiye’nin Azerbaycan ve Libya’ya müdahale etmenin yanı sıra Katar ve Somali’de de asker bulundurduğuna dikkat çeken IP, Akdeniz’de de Türk donanmasının Kıbrıs ile olan ihtilafta kullanıldığını yazıyor.

Türkiye ile işbirliğinin AB üyesi ülkeler için özellikle önemli olduğu, çünkü bu ülkenin Rusya ile yakın işbirliği içinde olmasına rağmen aynı zamanda Türk ve Rus nüfuz elde etme çabalarının çakıştığı bölgelerde kendisini Moskova’ya karşı ‘kesin bir şekilde konumlandırdığı’ ileri sürülüyor.

Türkiye’nin Karadeniz bölgesinde Rusya’nın etkisini sınırlandırmayı amaçlayan NATO faaliyetlerine katıldığını belirten IP yazarı Günter Seufert, “Romanya üzerindeki hava sahasını kontrol etme hamlelerini destekliyor ve Bulgaristan’da Türk birlikleri yeni NATO Savaş Grubunun bir parçası,” diyor.

Türkiye’nin ayrıca Ukrayna’ya Bayraktar TB2 insansız hava araçları tedarik ettiğini hatırlatan Seufert, Baykar’ın şu anda Ukrayna’da dron üretimi için bir fabrika inşa ederken, yeni Bayraktar Akıncı drone modelinin de Ukrayna motorlarını kullandığını vurguluyor.

Yazar bunun yanı sıra, Türkiye’nin, Rusya’nın geleneksel olarak yakın etki alanı olarak gördüğü Orta Asya’daki ‘Türk dili konuşan devletlerle’ işbirliğini yoğunlaştırarak, bu devletlerden bazılarının artık ‘bölgesel çatışmalarda Rusya’dan bağımsız pozisyon alabilmelerini’ sağlamaya yardımcı olduğunu öne sürüyor.

Bir başka makalade, yazar Hürcan Aslı Aksoy, Rusya’ya karşı güç mücadelesinde Türkiye’yi kullanma çabasının yanı sıra, Almanya ve AB’nin, Türkiye’nin bir ticaret merkezi, özellikle de bir enerji merkezi olarak rolünden faydalandığını belirtiyor.

IP yazarı, Türkiye’nin dış ticaretini daha da güçlendirmek ve kendisini “ulaştırma sektöründeki devasa altyapı projeleriyle uluslararası değer zincirleri için lojistik bir merkez” olarak konumlandırmak istediğini kaydediyor.

Bu noktada Türkiye özellikle, “bölgesel enerji ticaretinde önemli bir yer haline gelmek” ve kendisini “Orta Asya ve Orta Doğu’nun kaynak zengini ülkelerinden Avrupa’ya petrol ve doğal gaz tedariki için bir enerji koridoru olarak vazgeçilmez” kılmak için çabalıyor.

Buna ek olarak, Ankara’nın, AB’nin ‘mülteci savunması’ için de büyük önem taşımaya devam ettiğine işaret ediliyor.

IP’ye göre Türkiye “belirli bir kampa bağlı kalmadan” her türlü işbirliği ortağıyla “çok boyutlu ve özgüvenli” hareket ediyor ve bu da Almanya ve AB’nin artık alternatifleri olan Türkiye’ye bazı şeyleri “dikte edemeyeceği” anlamına geliyor.

Seufert, bu nedenle, Almanya Şansölyesi Olaf Scholz’un Ekim 2023’te ülkeyi ziyaret ettiğinde, “Alman politikasında normatiften pragmatik olana doğru bir kaymaya” tanık olduğumuzu belirtiyor.

Seufert, bu nedenle “Avrupa’nın Türkiye üzerindeki etkisi”nin hızla azaldığını ve gelecekte müzakerelerin “muhtemelen eşit şartlarda” yürütüleceğini savunuyor.

Dolayısıyla, İmamoğlu’nun gözaltına alınmasına Alman hükümeti söylem düzeyinde sert tepkiler gösterse de, önceki senelerde olduğu gibi “yaptırım” tehdidinde bulunmuyor gibi görünüyor. Nitekim IP’nin özel sayısının kapağında da, Türkiye’nin bir “ortak” olarak “öngörülemez” olabileceğine, ama buna rağmen yine de “vazgeçilmez” olduğuna vurgu yapılıyor.

ABD, Suudi Arabistan’da Ukrayna ve Rusya arasında ‘dolaylı görüşmeler’ düzenleyeceğini açıkladı. ABD Başkanı’nın Ukrayna Özel Temsilcisi Keith Kellogg, bu görüşmelerin amacının olası ateşkes için Moskova ve Kiev’in pozisyonlarını belirlemek olduğunu söyledi. Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ise Ukrayna ve ABD teknik ekiplerinin 24 Mart’ta Suudi Arabistan’da bir araya geleceğini belirtti.

ABD, Suudi Arabistan’da Ukrayna ve Rusya arasında “dolaylı görüşmeler” düzenliyor.

ABD Başkanı’nın Ukrayna Özel Temsilcisi Keith Kellogg, gazeteci Glenn Beck’e verdiği mülakatta, “Bu hafta Suudi Arabistan’da ‘dolaylı görüşmeler’ olarak adlandırdığımız görüşmeler için teknik ekipler gönderiyoruz. Her iki taraf (Rusya ve Ukrayna) da gelecek, ancak farklı odalarda bulunacaklar,” dedi.

Söz konusu görüşmelerin temel amacının, Moskova ve Kiev’in olası bir ateşkes konusundaki tutumlarını netleştirmek olduğuna işaret eden Kellogg, “Aslında bu, Riyad’daki odalar arasında mekik diplomasisi şeklinde olacak. Kapsamlı bir ateşkes sağlayıp sağlayamayacağımıza bakacağız. Bu, savaşın sona ermesi için ilk adım olacak,” ifadelerini kullandı.

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy daha önce yaptığı açıklamada, Ukrayna ve ABD teknik ekiplerinin 24 Mart’ta Suudi Arabistan’da bir araya geleceğini duyurmuştu.

Zelenskiy, aynı gün ABD tarafının Rus heyetiyle de görüşeceğini belirtmişti.

Zelenskiy’nin aktardığına göre Kiev, Rus birlikleri tarafından hedef alınmaması gereken sivil altyapı tesislerinin bir listesini hazırlayacak.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Tammy Bruce, 19 Mart’ta yaptığı açıklamada, Suudi Arabistan’daki ABD-Rusya görüşmelerinin “üst düzey yetkililer” düzeyinde gerçekleşeceğini ve teknik konulara odaklanacağını belirtmişti.

Sky News‘in haberine göre, Ukrayna heyetinde Ukrayna Savunma Bakanı Rüstem Umerov ve Devlet Başkanlığı Ofisi Başkan Yardımcısı Pavel Palisa da yer alacak.

ABD, Rusya’nın talebine rağmen Ukrayna’ya istihbarat desteğini kesmeyi reddetti