Asya
ASML ve TSMC, Çin müdahalesinde çip makinelerini kullanılamaz hale getirebilir

Bloomberg’in konuyla ilgili bilgi sahibi kişilerden aktardığına göre, Hollanda merkezli ASML ve Tayvan merkezli TSMC, Çin’in Tayvan’a müdahale etmesi durumunda dünyanın en sofistike çip üretim makinelerini devre dışı bırakacak yöntemlere sahip.
İsminin açıklanmaması kaydıyla konuşan iki kişi, ABD hükümetinden yetkililerin hem Hollandalı hem de Tayvanlı mevkidaşlarına, dünyanın gelişmiş yarı iletkenlerinin büyük çoğunluğunu üretmekten sorumlu adaya yönelik bir askeri müdahale halinde ne olacağı konusundaki endişelerini özel olarak dile getirdiklerini söyledi.
Diğer iki kişi ise Hollanda hükümetinin tehditle ilgili olarak şirketle görüştüğünde, ASML’nin makineleri uzaktan devre dışı bırakma kabiliyeti konusunda yetkililere güvence verdiğini söyledi. Hollanda’nın riskleri daha iyi değerlendirmek için olası bir istilaya ilişkin simülasyonlar yürüttüğünü de eklediler.
Uzaktan kapatma, Hollanda merkezli ASML’nin sektörde EUV olarak bilinen ve TSMC’nin en büyük müşterisi olduğu aşırı ultraviyole litografi makineleri için geçerli. EUV’ler, var olan en küçük mikroçip transistörlerini basmak için yüksek frekanslı ışık dalgalarını kullanıyor ve yapay zeka kullanımlarının yanı sıra daha hassas askeri uygulamalara sahip çipler yaratıyor.
EUV litografi makinelerinin kritik önemi
Yaklaşık bir belediye otobüsü büyüklüğündeki EUV makinesi, düzenli bakım ve güncelleme gerektiriyor. İsimlerinin gizli kalması koşuluyla konuşan kişiler, bunun bir parçası olarak, şirketin uzaktan kapatmaya zorlayabileceğini söyledi. Veldhoven merkezli şirket, her biri 200 milyon avrodan (217 milyon dolar) fazla fiyata satılan bu makinelerin dünyadaki tek üreticisi konumunda.
EUV makineleri, ASML’nin 370 milyar doları aşan piyasa değeriyle Avrupa’nın en değerli teknoloji hissesi haline gelmesine yardımcı oldu.
ASML, 2016 yılında ilk kez geliştirildiğinden bu yana Çin dışındaki müşterilerine bu makinelerden 200’den fazla gönderdi ve TSMC diğer tüm yonga üreticilerinden daha fazlasını satın aldı.
EUV’ler o kadar sık bakım gerektiriyor ki, ASML’nin yedek parçaları olmadan hızla çalışmayı durduruyorlar. EUV’lerin yerinde bakımı, mühendislerin kirlenmeyi önlemek için özel giysiler giymesini gerektiren temiz odalara yerleştirildikleri için ayrı bir zorluk teşkil ediyor.
ASML, bazı müşterilerine rutin bakımın bir kısmını kendilerinin yaptığı ortak hizmet sözleşmeleri sunarak TSMC gibi müşterilerin kendi makinelerinin sistemine erişmesine izin veriyor. ASML, müşterilerinin özel verilerine erişemeyeceğini söylüyor.
ASML, ABD’nin baskısıyla Çin’e ihracat kontrollerine gitti
ASML’nin teknolojisi uzun zamandır “yanlış ellere” geçmesini engellemeyi amaçlayan devlet müdahalelerine maruz kalıyor. Örneğin Hollanda, ABD’nin küresel çip savaşında rakibine avantaj sağlayabileceği korkusuyla şirketin Çin’e EUV makineleri satmasını yasakladı.
Hollanda’nın bu yıl ASML’nin bir sonraki en sofistike çip üretim makinelerinin ihracatını durdurmaya başlaması ABD’nin emriyle oldu. Bloomberg’in haberine göre, bu yasak yürürlüğe girmeden önce bile ABD’li yetkililer ASML’den Çinli müşterilere önceden planlanan bazı sevkiyatları iptal etmesini istemişti.
Şirket bu yıl Çin’e yaptığı satışların %15 kadarının son ihracat kontrol önlemlerinden etkilenmesini bekliyor.
Huawei, kendi gelişmiş çiplerini üretmeyi başardı
Bununla birlikte veriler, kısıtlamaların Çin’in yarı iletkenler alanında ilerlemesini durdurmak için ABD’nin çok geç kalmış olabileceğini gösteriyor.
Bloomberg’in ekim ayında bildirdiğine göre, Huawei geçen yıl iPhone’a rakip olacak bir akıllı telefonu, iki ABD’li tedarikçinin araçlarıyla birlikte eski ASML yazıcılarıyla üretilen çipleri kullanarak üretti.
Pekin teknolojik kendi kendine yeterliliği ulusal bir öncelik haline getirdi ve Huawei’nin yerli çip tasarımı ve üretimini ilerletme çabaları hükümetin desteğini aldı.
Asya
Güney Kore Devlet Başkanı Lee, Çin ve Rusya ile ilişkilerini ‘hızla’ iyileştireceğini söyledi

Güney Kore Devlet Başkanı Lee Jae-myung, Seul’un “barışı ve halkın hayatını korumak” için Pekin ve Moskova ile ilişkilerini “hızla” iyileştireceğini söyledi.
Perşembe günü göreve gelmesinin ilk ayını kutlayan Lee Jae-myung, hükümetinin önceliklerinden birinin Güney Kore halkının “güvenliği ve barış içinde” yaşamını sağlamak olduğunu belirterek, “barışın ulusal istikrar ve mutluluk için asgari ön koşul” olduğunu vurguladı.
Lee, “barışın erdemli döngüsü”ne inandığını belirterek, ABD ile “sıkı” ittifakını sürdüreceğini ve Çin ve Rusya ile ilişkilerini iyileştireceğini taahhüt etti. Bunun, Pyongyang’ın, iki Kore arasındaki askerden arındırılmış bölgede Seul’un hoparlörle propaganda faaliyetlerini askıya alma kararını olumlu karşılamasında da yansıdığını söyledi.
Çin’in de Güney Kore liderini, İkinci Dünya Savaşı’nın 80. yıldönümü anısına eylül ayında Pekin’de düzenlenecek askeri geçit törenine davet ettiği bildirildi.
Güney Kore Cumhurbaşkanlığı Ofisi’ne göre Lee, törene katılma olasılığını değerlendiriyor ve Seul ile Pekin bu konuyla ilgili görüşmelerini sürdürüyor.
2015 yılında, dönemin Güney Kore Devlet Başkanı Park Geun-hye geçit törenine katılmış ve bu karar Seul ile Washington arasında gerginliğe neden olmuştu.
Lee, Güney Kore’nin ABD ile ittifakına ve Washington ve Tokyo ile üçlü bağlarına daha fazla önem veren muhafazakar öncüllerine kıyasla Pekin’e daha dostane bir tutum sergiliyor.
Geçen yılki seçim kampanyasında, dönemin başkanı Yoon Suk-yeol’ü gereksiz provokasyonlarla Pekin ile ticari ilişkileri tehlikeye attığı için eleştirmişti. Ayrıca, Tayvan Boğazı’na müdahale ederek Pekin’i “rahatsız etmekten” yana olmadığını da söylemişti.
Perşembe günü Lee, “Güney Kore, dünyanın beşinci büyük askeri gücüdür. Ayrıca, Kuzey Kore’nin yıllık GSYİH’sinin 1,4 katı savunma harcaması yapan küresel askeri güçlerden biridir” dedi.
“Güçlü savunma gücümüze dayanarak, provokasyonlara karşı kapsamlı hazırlıklar yaparken, Güney ve Kuzey arasındaki kopuk iletişimi yeniden başlatacak ve diyalog ve işbirliği yoluyla Kore yarımadasında barış ve bir arada yaşama yolunu açacağız. Güçlü Güney Kore-ABD ittifakı ve Güney Kore-ABD-Japonya işbirliğine dayanarak, Çin ve Rusya ile ilişkilerimizi hızla iyileştirirken, ulusal çıkarlar merkezli pragmatik diplomasi yoluyla barışı ve halkımızın hayatını koruyacağız” diye ekledi.
Lee, görev süresi boyunca mümkün olduğunca çok sayıda dünya lideriyle görüşeceğini belirterek, Güney Kore’nin ekonomik büyümesi ve kalkınmasının uluslararası ticarete bağlı olduğunu vurguladı.
Japonya ile güvenlik işbirliği konusunda Lee, Tokyo ile ilişkilerde “birçok hassas konu” olduğunu söyledi. İki ülkeyi “yakın ama uzak” komşular, “ayrılmaz bir ilişki” ve ortak bir ön bahçeye sahip olarak nitelendirdi.
Güney Kore ve Japonya’nın da liberal demokratik kampın parçası olduğunu ve Kuzey Kore’nin nükleer ve füze tehditlerine maruz kaldığını söyledi.
Lee, “Stratejik ve askeri açıdan birçok ortak çıkarımız var ve ekonomik işbirliği için de büyük bir alan var, işbirliği yapmalıyız” dedi.
Ancak Lee, Japonya’nın geçmişiyle ilgili anlaşmazlıklar ve iki ülke arasındaki sularda bulunan Dokdo veya Takeshima olarak bilinen bir grup adacıkların, ilişkilerinde potansiyel engeller olduğunu da belirtti.
Lee, “Bu iki şeyi [işbirliği ve engeller] birbirine karıştırmamız gerektiğini düşünmüyorum. Esnek ve rasyonel bir tutum sergilememiz gerektiğini düşünüyorum… konuyu olduğu gibi bırakmalıyız. Yani, savaş zamanında bile diplomasi yaparız, konuşuruz, işbirliği yaparız. Sağ elimizle savaşsak bile, sol elimizle birbirimizin elini tutarız” dedi.
Lee, geçen ay G7 Zirvesi’nde yapılan toplantıda Japonya Başbakanı Shigeru Ishiba’nın kendisine karşı temkinli davrandığını, ancak böyle hissetmek için “hiçbir neden” olmadığını ve Güney Kore ile Japonya’nın birçok alanda işbirliği yapabileceğini belirtti.
Lee, “Kuzey Kore’nin nükleer füzelerine yanıt olarak güvenlik konularında işbirliği yapabileceğimiz alanlar elbette var. Birbirimize yardım etmenin yollarını bulmalıyız” dedi.
“Ekonomik olarak da birbirimize yardımcı olacak birçok alanda işbirliği yapabiliriz. Bu, ‘karşı taraf zarar görür, ben de bu zarardan faydalanırım’ türünden bir ilişki değil, karşı tarafın da bizim de fayda sağladığı bir ilişki” diye ekledi.
Asya
Güney Kore, tarihindeki en büyük savunma anlaşması için görüşmeleri tamamladı

Güney Kore’nin silah geliştirme otoritesi, ülkenin silah endüstrisinin tarihindeki en büyük anlaşmanın tamamlandığını duyurdu. Polonya ile yapılan savunma anlaşması, yükselişteki silah üreticisi için bir adım daha ileriye gitmek anlamına geliyor.
Savunma Tedarik Programı İdaresi çarşamba günü yaptığı basın açıklamasında, Güney Koreli özel şirket Hyundai Rotem’in Polonya ile K2 tankları tedarikine ilişkin görüşmeleri tamamladığını duyurdu. Kurum, sözleşmenin büyüklüğünü açıklamadı, ancak Mirae Asset Securities’in bir araştırma raporunda, 261 tankın tedariki için sözleşmenin değerinin 6,7 milyar dolar olduğu belirtildi.
Araştırma notunda, anlaşmanın Güney Kore’nin yeni savunma bakanını resmen atadıktan sonra imzalanacağı belirtildi. Doğu Asya ülkesi, geçen yılın sonlarında görevden azledilen başkan Yoon Suk Yeol’un sıkıyönetim ilan etme girişiminin yol açtığı aylarca süren siyasi krizin ardından haziran başında yeni cumhurbaşkanını göreve başlattı.
Son yıllarda Güney Kore, özellikle Rusya’nın etki alanındaki Avrupa ülkeleri için giderek önem kazanan bir silah ihracatçısı olarak ortaya çıktı. Güney Kore’nin iki ana siyasi partisinin liderleri, silah sektörünü, ülkenin ihracat odaklı ekonomisine fayda sağlama potansiyeli nedeniyle devlet desteğini hak eden bir alan olarak belirledi.
Haziran başında göreve başlayan Devlet Başkanı Lee Jae Myung, savunmayı ülkenin önde gelen endüstrilerinden biri haline getirme sözü verdi ve bu sektörün gelişimini ve ihracat stratejilerini kolaylaştırmak için ulusal bir kurum kurmayı planlıyor.
Analistler, ülkenin silah üreticilerinin, Alman şirketleri gibi rakiplerinden daha hızlı siparişleri yerine getirebilme konusundaki itibarlarıyla profillerini oluşturduklarını söylüyor. Güney Koreli üreticilerin ürünlerinin, Seul’un ABD ile uzun süredir devam eden savunma ittifakının bir mirası olan NATO standartlarıyla uyumlu olması da Avrupalı şirketleri çekiyor.
Ukrayna’daki savaşın mühimmat talebini artırmasıyla Güney Koreli şirketler tedarikçi olarak devreye girdi. 2023’ün sonlarında Hanwha Aerospace, 2027 yılına kadar Polonya’ya 152 adet K9 kundağı motorlu obüs tedarik etmek için 2,6 milyar doların üzerinde bir anlaşma imzaladı. Bunu, ertesi yıl 1,6 milyar dolar değerinde çoklu roketatar tedarik etmek için yapılan bir başka anlaşma izledi.
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’ne göre, Güney Kore 2020-2024 yılları arasında dünyanın en büyük 10. silah ihracatçısı oldu ve ihracat hacmi önceki beş yıllık döneme göre yüzde 4,9 arttı.
Mirae Asset Securities, Polonya ile imzalanacak anlaşmanın daha fazla fırsat yaratabileceğini belirterek, Romanya ve Slovakya ordularının Polonya’nın adımlarını takip etme eğiliminde olduğunu kaydetti. Notta, “Bu K2 anlaşması, Güney Kore’nin savunma tarihindeki en büyük anlaşma olması nedeniyle çok anlamlı, ancak ileride daha büyük dalga etkisi yaratabilir” denildi.
Asya
Endonezya ve Suudi Arabistan, ilişkileri güçlendirmek için 27 milyar dolarlık plan açıkladı

Endonezya ve Suudi Arabistan perşembe günü, Endonezya Cumhurbaşkanı Prabowo Subianto’nun BRICS zirvesi için Brezilya’ya giderken Suudi Arabistan’ın Cidde kentinde mola vermesi üzerine, temiz enerji ve petrokimya gibi sektörleri kapsayan 27 milyar dolarlık anlaşmalar ve ön anlaşmalar yaptıklarını duyurdu.
Duyuru, Prabowo’nun çarşamba günü Al-Salam Sarayı’nda Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile yaptığı görüşmenin ardından yapıldı. Görüşmede, iki lider ham petrol tedariki, madencilik ve mineral işleme, yeşil teknolojiler, tarım ve ilaç gibi çok çeşitli sektörlerde ortaklık olanaklarını araştırma konusunda anlaştılar.
İki lider ayrıca, Müslümanların çoğunlukta olduğu iki ülke arasındaki ekonomik bağları güçlendirmeyi amaçlayan yeni kurulan Suudi-Endonezya Yüksek Koordinasyon Konseyi’nin ilk toplantısına da başkanlık etti.
Prabowo perşembe günü gazetecilere yaptığı açıklamada, “Toplantının çok verimli geçtiğini düşünüyorum. Tüm alanlarda işbirliğini artırma konusunda anlaştık. Bu nedenle çok memnunum” dedi.
İmzalanan ön anlaşmalar arasında Endonezya’nın yeni devlet fonu Danantara ile Suudi Arabistan’ın büyük kamu hizmeti şirketi ACWA Power arasında yenilenebilir enerji, yeşil hidrojen ve su arıtma alanlarında potansiyel ortak yatırımlar için yapılan anlaşma da yer alıyor.
ACWA ayrıca Endonezya’nın devlet petrol ve gaz şirketi Pertamina ile temiz enerjiye odaklanan ve ilk aşamada 500 megavatlık yenilenebilir enerji geliştirme projesini de içeren bir “stratejik ortaklık” anlaşması imzaladı.
Endonezya fonu, ACWA’nın Danantara ve Pertamina ile ortak projelerinin değerinin 10 milyar dolara ulaşabileceğini belirtti. Projelerin, Endonezya’nın enerji karışımındaki yenilenebilir enerji oranını 2034’te %34’e, 2060’ta ise %87’ye çıkarmayı hedeflediğini de ekledi. Yenilenebilir enerji, Endonezya’nın mevcut elektrik üretim kapasitesinin %15’inden azını oluşturuyor.
Bu haftaki ziyaret, Prabowo’nun ekim ayında cumhurbaşkanlığı görevine başlamasından bu yana Suudi Arabistan’a yaptığı ilk resmi ziyaret oldu.
Prabowo ve Suudi veliaht prensi, her yıl Suudi Arabistan’ın Mekke kentine hacca giden en fazla Müslüman’ın Endonezya’dan geldiği hac yönetiminin iyileştirilmesi ve terörle mücadele işbirliği konularını da görüştü.
Toplantı sonrası yapılan ortak açıklamada, iki lider Gazze’deki insani felaket ile Yemen ve Suriye’deki durumdan “derin endişe” duyduklarını da ifade ettiler.
Prabowo, pazar ve pazartesi günleri Rio de Janeiro’da yapılacak BRICS liderler zirvesine katılmak üzere Suudi Arabistan’a uğradı. Endonezya, ocak ayında Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika’nın dahil olduğu gelişmekte olan ekonomilerin oluşturduğu gruba resmen katıldı.
ABD Başkanı Donald Trump’ın “karşılıklı” %32’lik gümrük vergisi tehdidiyle karşı karşıya kalan Prabowo liderliğindeki Endonezya, BRICS ve Körfez ülkeleri de dahil olmak üzere geleneksel olmayan ticaret ve yatırım ortaklarıyla ekonomik ilişkilerini güçlendirme yoluna gitti.
Nisan ayında Prabowo, Orta Doğu’ya bir haftalık bir tur başlattı ve Endonezya, Katar ile 4 milyar dolarlık bir ortak fon kurma planını açıkladı. Fon, Danantara’nın da katılımıyla Endonezya’da maden işleme, yenilenebilir enerji, sağlık ve teknoloji sektörlerine yatırım yapmaya odaklanacak.
-
Dünya Basını2 hafta önce
Sınıfsız modern para teorisi muhasebedir
-
Görüş2 hafta önce
Büyülü Dağ’da yüzyıllık tartışma devam ediyor: Naphta mı Settembrini mi?
-
Görüş2 hafta önce
İsrail ve İran Çatışmasına Büyük Tarih Perspektifiyle Bakmak
-
Görüş2 hafta önce
‘Mükemmel fırtına’nın gözünde korkuyla dalgalanan piyasalar
-
Ortadoğu5 gün önce
Reuters: Suriye’de Şara’ya bağlı güçler 1.500 Alevi’yi katletti
-
Dünya Basını2 hafta önce
ABD ve İsrail, UAEA’yı nasıl ele geçirdi?
-
Söyleşi1 hafta önce
İsrail-İran savaşını kim kazandı? E. Tuğamiral Alaettin Sevim Harici’ye anlattı
-
Avrupa1 hafta önce
Yeni MI6 şefinin dedesi, “Kasap” olarak bilinen Nazi casusu çıktı