Avrupa Birliği (AB), bu ay yapılacak liderler zirvesinde Çin ile iklim eylemi konusunda ortak bir bildiri imzalamayı erteledi. Bu karar, AB ve Çin arasındaki ticaret anlaşmazlıklarının sürdüğü bir ortamda gerginliği artırdı.

AB yetkilileri, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in diplomatik ilişkilerin 50. yılını kutlamak için temmuz ortasında yapacakları zirvenin ardından Pekin’in karşılıklı iklim taahhütlerine ilişkin bir bildiri yayınlanması için birçok talepte bulunduğunu söyledi.

Ancak Brüksel, Çin’in sera gazı emisyonlarını azaltmak için daha fazla çaba göstermeyi taahhüt etmedikçe bir bildirge üzerinde anlaşmayı reddetti. AB iklim komiseri Wopke Hoekstra, Financial Times‘a verdiği demeçte, “Çin’in diplomatik değer için başkanların bir bildiri yayınlaması yönündeki baskılarını anlıyor ve kabul ediyorum, ancak bu [AB] için tek başına yeterli değil” dedi.

“Bizim açımızdan, çözülmesi gereken sorunlar ve gösterilmesi gereken irade varsa, bir deklarasyonun anlamı vardır” dedi.

Ortak bir bildiri, 2023’te Dubai’de yapılacak BM iklim konferansı öncesinde ABD ve Çin tarafından yapılan Sunnylands bildirisini anımsatacaktı.

O zamandan beri, Donald Trump’ın küresel ısınmayı sınırlamak için ABD’yi Paris anlaşmasından çekme kararı, hem Çin hem de AB’ye iklim taahhütlerini artırma baskısı yarattı.

Hem AB hem de Çin, kasım ayında Brezilya’da yapılacak BM COP30 zirvesi öncesinde BM’ye 2035 için ara hedeflerini sunmak zorunda.

Çin, temiz enerji ve ulaşım alanlarında dünyanın önde gelen ekonomileri arasında en fazla ilerlemeyi kaydeden ülke. Öte yandan enerji ihtiyacının büyük bir kısmı kömüre bağımlı olmaya devam ediyor.

Hoekstra, “Çin başta olmak üzere diğer aktörlerin de adımlarını hızlandırması gerektiğini düşünüyoruz” dedi.

Çin’in AB nezdindeki temsilciliği, iki üst düzey diyalog için olası iklim tartışma gündemine ilişkin “ilk elden bilgi”ye sahip olmadığını söyledi. Çin Ekoloji ve Çevre Bakanlığı yorum yapmadı.

Geçen hafta AB, 1990 seviyelerine kıyasla 2040 yılına kadar emisyonları yüzde 90 oranında azaltma hedefi önerdi. Ancak bu hedef, tasarrufların yüzde 3’üne kadarının 2036’dan itibaren yurt dışından karbon kredisi satın alınarak karşılanmasına izin verdiği için kampanyacılar tarafından eleştirildi.

Brüksel, ABD’nin ticaret savaşı ve Başkan Trump’ın kuralları zayıflatma baskısı karşısında yeşil gündeminin hızını yavaşlatması için endüstri ve bloğun bazı önemli ülkelerinden yoğun lobi faaliyetlerine maruz kalıyor.

Avrupa, kısmen eriyen Kuzey Kutbu’na yakınlığı nedeniyle dünyanın en hızlı ısınan kıtasıdır ve bu yaz rekor sıcaklıklarla mücadele etti. Çin de sel ve kuraklık gibi giderek şiddetlenen hava olaylarından etkileniyor.

İklim düşünce kuruluşu E3G’nin yönetici direktörü Manon Dufour, “Ortak bir bildiri, iki hükümeti finansal sistem ve çok taraflı kalkınma bankası reformu veya yeşil teknolojiler için standartlar belirleme konusunda daha fazla işbirliği yapmaya taahhüt edebilir”, dedi.

İklim politikası danışmanları, ABD’nin yokluğunda, AB ve Çin’in BM iklim zirvesinde küresel sahnede liderlik gösterme fırsatı olduğu konusunda hemfikir.

Düşünce kuruluşu Strategic Perspectives’in yönetici direktörü ve eski BM iklim danışmanı Linda Kachler, “COP30’un başarısı, AB ve Çin’in yüksek kaliteli [2035 hedefleri] belirlemesine bağlı” dedi. “Hırs konusunda dibe değil, zirveye doğru bir yarış görmek istiyoruz” diye ekledi.

Eski CIA analisti Ray McGovern, ABD’yi Gazze’de yaşanan soykırıma olanak sağlamakla suçladı ve herkesi harekete geçmeye çağırdı. McGovern, ABD’nin Ukrayna’ya silah sevkiyatını durdurduğunu belirtirken, Avrupalı liderleri ‘beyin ölümü gerçekleşmiş’ olarak nitelendirerek Kiev’e destek olamayacaklarını savundu. Ayrıca Almanya’nın artık Rusya’nın “baş düşmanı” haline geldiğini ifade etti.

Eski ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) analisti Ray McGovern, ülkesi ABD’nin Gazze’de devam eden soykırıma olanak sağladığını belirterek, “Soykırım, biz konuşurken bile devam ediyor. Bu soykırım, benim ülkem ve telefonu açıp bunu durdurabilecek diğerleri sayesinde yaşanıyor,” dedi.

McGovern, herkesi sadece durumu analiz etmekle kalmayıp somut adımlar atmaya çağırdı.

Schiller Enstitüsü tarafından düzenlenen Uluslararası Barış Koalisyonu toplantısında konuşan McGovern, ABD’nin Ukrayna’ya silah sevkiyatını durdurmasını “uzun zamandır beklenen bir gelişme” olarak nitelendirdi.

Avrupalı liderlerin ABD’nin yerini doldurabileceği fikrini eleştiren McGovern, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Almanya Başbakanı Olaf Scholz gibi isimlerin oluşturduğu koalisyonu “beyin ölümü gerçekleşmiş” olarak tanımladı.

‘Nuh prensibi: Gemi inşa edenlere ödül verin’

Konuşmasında Gazze’deki duruma odaklanan McGovern, katılımcıları sessizliğe ve harekete geçme taahhüdüne davet etti.

“Nuh Prensibi” olarak adlandırdığı bir ilkeye atıfta bulunan McGovern, “Yağmuru tahmin ettiğiniz için daha fazla ödül yok, ödüller sadece gemi inşa edenler için. Bu toplantıdan ayrıldığımızda, hepimiz kendi küçük gemilerimizi inşa etmeye başlayalım. Soykırımı durdurmak için elimizden geleni yapmak ahlaki bir zorunluluktur,” ifadelerini kullandı.

‘Avrupa’nın beyin ölümü gerçekleşmiş liderleri var’

McGovern, geçen haftanın en önemli gelişmelerinden birinin eski ABD Başkanı Donald Trump ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in bir saatlik bir telefon görüşmesi yapması olduğunu belirtti.

ABD’nin Ukrayna’ya silah sevkiyatını durdurma kararını da önemli bir gelişme olarak değerlendiren McGovern, Avrupalı liderlere yönelik sert eleştirilerde bulundu.

Fransa Cumhurbaşkanı Macron’a güvenmediğini söyleyen McGovern, “Seleflerinin Minsk Anlaşmaları’na nasıl ihanet ettiği düşünüldüğünde, Macron’un Putin nezdinde hiçbir itibarı yok,” dedi.

Avrupalı liderler Merz, Macron ve Starmer’ı “dava vekili bir hukuk bürosuna” benzeten McGovern, “Onlar ambulans kovalayıcılar. Bu koalisyon, benim gözümde beyin ölümü gerçekleşmiş bir koalisyondur. Artık bir rolleri olmayacak çünkü ne silahları ne de paraları var. Ukrayna’ya ABD’nin yerini alabilecekleri fikrini vermeleri hem ahlak dışı hem de aptalca,” değerlendirmesinde bulundu.

‘Almanya artık Rusya’nın baş düşmanı’

McGovern, Rus kamuoyunda önemli bir değişiklik yaşandığını ve Almanya’nın ABD’nin yerini alarak Rusya’nın “baş düşmanı” (Glavnivrag) konumuna geldiğini ifade etti.

Bu değişimi, Başbakan Scholz yönetimindeki Almanya’nın, ABD’nin orta menzilli nükleer kapasiteli balistik füzeleri Alman topraklarına yerleştirmesini kabul etmesine bağlayan McGovern, Scholz için de “beyin ölümü gerçekleşmiş” ifadesini kullandı.

‘İran’ın nükleer silah için fetvayı değiştirmesi gerekir’

İran konusuna da değinen McGovern, Tahran’ın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) denetçilerini ülkeden çıkarmasının ardından nükleer program üzerindeki denetimin uydularla sınırlı kaldığını belirtti.

Bu durumun, ABD istihbaratının “İran nükleer silah üzerinde çalışmıyor” şeklindeki uzun süreli değerlendirmesini geçersiz kıldığını söyledi.

McGovern, İran’ın dini liderinin nükleer silahları yasaklayan fetvasının önemine dikkat çekerek, “İranlı dostlarıma bir fetvanın Katolik geleneğindeki bir genelge gibi olup olmadığını sordum. Güldüler ve ‘McGovern, sen delisin’ dediler. Hayır, fetva fetvadır. Tüm İranlıları bağlar,” dedi.

McGovern’a göre, İran’ın nükleer silah yapmaya karar vermesi durumunda dini liderin bu fetvayı kamuoyuna açık bir şekilde tersine çevirmesi gerekeceğini ve henüz böyle bir adım atılmadığını vurguladı.

‘Tektonik bir güç kayması yaşandı’

Konuşmasının sonunda dünyadaki güç dengelerinde “tektonik bir kayma” yaşandığını belirten McGovern, Rusya ve Çin’in daha önce hiç görülmemiş bir şekilde işbirliği yaptığını ve bunun “bire karşı iki” durumu yarattığını söyledi.

McGovern, “Umarım ABD’li karar alıcılar, Rusya’yı Çin’e veya tam tersini oynamaya devam edemeyeceklerini anlarlar. Biraz sağduyuya ihtiyaçları var,” diyerek sözlerini tamamladı.

Pekin yönetimi, Avrupa Birliği’nin (AB), Çin menşeli benzer ürünlerin satışına getirdiği kısıtlamalara karşılık olarak Avrupalı şirketlerin tıbbi cihaz ihalelerine katılımını yasaklama kararı aldığını duyurdu.

Global Times gazetesinin haberine göre Çin Maliye Bakanlığınca yapılan açıklamada, bütçesi 45 milyon yuanı (yaklaşık 6,28 milyon dolar) aşan tıbbi cihaz alımlarında, Avrupa merkezli şirketlerin Çin hükümeti tarafından gerçekleştirilen kamu ihalelerine katılamayacağı belirtildi.

Bu kararın yalnızca Çin’de üretim yapmayan Avrupa şirketlerini kapsadığı, Çin’e yatırım yaparak ülkede üretim yapan firmaların ise bu uygulamadan muaf tutulacağı ifade edilen açıklamada, kısıtlamaların aynı gün itibarıyla yürürlüğe girdiği bildirildi.

Çin Ticaret Bakanlığı Sözcüsü de karara ilişkin açıklamasında, Pekin’in AB ile mevcut farklılıkları diyalog ve istişare yoluyla çözme konusundaki istekliliğini birçok kez dile getirdiğini vurguladı.

Sözcü, “Çin, ikili görüşmelerde defalarca iyi niyet ve samimiyet göstermiştir. Ancak AB, Çin’in bu yaklaşımını göz ardı ederek hala kısıtlayıcı önlemler almaya ve yeni korumacı engeller inşa etmeye devam etmektedir” ifadelerini kullandı.

“Bu kez aldığımız önlem, AB’nin ilgili eylemlerine karşılıklı bir yanıt niteliğindedir. Bu önlemin, AB’nin Çinli işletmeler ve ürünler için adil ve makul bir ortam yaratmasını teşvik edeceği umulmaktadır” dedi.

AB Komisyonu, 20 Haziran’da, Çinli şirketlerin üye ülkelerde tıbbi cihazlarla ilgili 5 milyon avroyu aşan kamu ihalelerinin dışında tutulması kararının alındığını duyurmuştu.